Aplikacja prokuratorska uzupełniająca prowadzona przez KSSiP stała się przedmiotem skarg. Chodzi o zasady egzaminu wstępnego, które zdaniem asystentów prokuratorów są "niejasne i niesprawiedliwe".
Brak testu staje się jednym z głównych punktów wnoszonych skarg. Egzamin wstępny na aplikację prokuratorską uzupełniającą odbywa się wprawdzie w drodze konkursu, jednak ten składa się wyłącznie z części ustnej oraz oceny pracy na dotychczasowym stanowisku, przeprowadzanego przez komisję konkursową powołaną przez Prokuratora Krajowego. Zdaniem asystentów prokuratorów, tak ustalone zasady egzaminu nie zapewniają obiektywnych kryteriów oceny kandydatów.
Prezentowana teza znajduje silne poparcie obowiązującym stanie faktycznym. Należy bowiem zauważyć, że ustawa o Krajowej Szkole Sądowinictwa i Prokuratury, w art. 37d, bezpośrednio wskazuje, że nabór na aplikację uzupełniającą prokuratorską odbywa się w drodze konkursu nieobejmującego testu, podczas gdy nabór na aplikację uzupełniającą sędziowską odbywa się w drodze konkursu składającego się z testu sprawdzającego wiedzę z poszczególnych dziedzin prawa. Także nabór na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską - zgodnie z art. 18 ust 1 pkt 1 i 2 ustawy o KSSiP - odbywa się w drodze konkursu składającego się z testu sprawdzającego wiedzę z poszczególnych dziedzin prawa oraz pracy pisemnej sprawdzającej umiejętności dokonywania wykładni i stosowania prawa, stosowania argumentacji prawniczej oraz kwalifikowania stanów faktycznych do zakresów właściwych norm prawnych.
Zróznicowanie formy egzaminu wstępnego to nie jedyna kontrowersyjna kwestia towarzyszącą aplikacji prokuratorskiej uzupełniającej. Należy bowiem podkreślić, że de facto nieznane są zasady przydzielania punktacji za opinię o pracy asystenta prokuratora. Jak wynika ze skarg, osoby, które brały udział w naborze już kilkakrotnie, mają często zupełnie inną punktację przydzieloną za opinię o dokładnie takiej samej treści. Co istotne, nie ma przy tym żadnych wytycznych, które wskazywałyby za co kandydat dostaje konkretne punkty.
Kwestię oceny pracy kandydata na stanowisku referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 15 lipca 2019 r. w sprawie przeprowadzania konkursu na aplikację uzupełniającą prokuratorską. Jednak wskazano tam jedynie, że ocena pracy asystenta prokuratora dokonywana jest w systemie punktowym z zastosowaniem skali od 0 do 10 punktów. Przy dokonywaniu oceny pracy kandydata na stanowisku referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora bierze się pod uwagę informacje i opinie, o których mowa w § 6 ust. 2 rozporządzenia [informacje o zatrudnieniu], w szczególności wystawione przez prezesa sądu, w którym kandydat wykonuje lub wykonywał zadania służbowe, lub kierownika jednostki organizacyjnej prokuratury, w której kandydat wykonuje lub wykonywał zadania służbowe. Jeżeli kandydat nie załączy do zgłoszenia informacji lub opinii, przewodniczący komisji lub, z jego upoważnienia, zastępca przewodniczącego lub sekretarz komisji zwraca się do właściwego prezesa sądu lub kierownika jednostki organizacyjnej prokuratury o nadesłanie informacji lub opinii o kandydacie.
Kolejną, budzącą uzasadnione kontrowersje sprawą, są pytania na egzaminie ustnym. W praktyce egzaminacyjnej okazuje się, że pytania, które otrzymują poszczególni kandydaci, różnią się zakresem i stopniem trudności, nie zapewniając tym samym równych szans, tak jak ma to miejsce przy teście wiedzy, stosowanym w pozostałych naborach na aplikacje. Oceny odpowiedzi na pytanie egzaminacyjne - zgodnie z rozporządzeniem MS - dokonuje się w systemie punktowym, z zastosowaniem skali od 0 do 10 punktów. Ocena obejmować ma przy tym prawidłowość oraz sposób formułowania wypowiedzi, z uwzględnieniem argumentacji prawniczej, logiki wywodu oraz wymogów poprawności językowej. Oceny - zgodnie z rozporządzeniem MS - dokonuje członek komisji będący specjalistą z dziedziny prawa, której dotyczy pytanie.
Argumentację skarżących podziela także Rzecznik Praw Obywatelskich. Zdaniem RPO, kryteria oceny pracy kandydata oraz udzielanych na egzaminie odpowiedzi zostały sformułowane w rozporządzeniu, jednak uczyniono to w sposób ogólny. W piśmie do Ministra Sprawiedliwości RPO wskazuje też, że nie jest zrozumiałe, dlaczego we wszystkich pozostałych naborach - tj. na aplikację sędziowską, prokuratorską oraz uzupełniającą sędziowską - zdecydowano się na formę testu, gdzie każdy kandydat otrzymuje dokładnie ten sam zestaw pytań, zaś w odniesieniu do kandydatów na aplikację uzupełniającą prokuratorską zdecydowano się na zupełnie inną formę oceny ich umiejętności, która nie zapewnia równych szans.
Przepisy regulujące zasady przyjęcia na aplikację prokuratorską uzupełniającą rodzą także wątpliwości konstytucyjne. Zdaniem RPO, sposób ukształtowania naboru na aplikację uzupełniającą prokuratorską może naruszać art. 60 Konstytucji RP stanowiący, że obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Należy przy tym zauważyć, że w wyroku z 13 grudnia 2022 r. (sygn. akt K 3/22), wydanym na wniosek RPO, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zarówno sędziowie (zob. wyrok o sygn. akt SK 57/06 i wyroki z dnia 29 listopada 2007 r., sygn. akt SK 43/06, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 130; z dnia 19 kwietnia 2011 r., sygn. akt K 19/08, OTK ZU nr 3/A/2011, poz. 24; z dnia 7 maja 2013 r., sygn. akt SK 11/11, OTK ZU nr 4/A/2013, poz. 40), jak i prokuratorzy (zob. wyrok z dnia 10 kwietnia 2002 r., sygn. akt K 26/00, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 18) zaliczają się do osób pełniących służbę publiczną w rozumieniu art. 60 Konstytucji RP. Powyższe oznacza zatem, że zasady dostępu do tych zawodów są objęte gwarancjami wynikającymi z tego przepisu ustawy zasadniczej i nie moga pozostawać z nim niezgodne.
Aplikacja prokuratorska uzupełniająca generuje szczególny status i pozycję aplikanta. Określa je forma przyjęcia na aplikację (ze ślubowaniem włącznie) czy system nagradzania i karania aplikantów. Nie można też zapominać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami aplikantem nie może zostać osoba, która ukończyła w dniu przeprowadzenia konkursu na aplikację uzupełniającą 40. rok życia, co także jest swoistą barierą dostępu do zawodu. Tymczasem aplikowanie do Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, a następnie jej ukończenie, jest co do zasady podstawową drogą do zostania sędzią lub prokuratorem. Dlatego za w pełni uzasadnione należy uznać postulaty dotyczące zapewnienia równych szans dostępu do kształcenia, na takim poziomie, jaki posiadają kandydaci na pozostałe aplikacje prowadzone w KSSiP.
Źródło:
- Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. z 2022 r. poz. 217 ze zm.)
- Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lipca 2019 r. w sprawie przeprowadzania konkursu na aplikację uzupełniającą prokuratorską (Dz. U. z 2021 r. poz. 1242)
- pismo RPO do MS z 18.1.2023 r., VII.561.2.2023.PKR
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.
Jak przebiega egzamin sędziowski?
2023-04-02 17:00
Wyniki egzaminu komorniczego w 2023 roku lepsze niż w 2022
2023-06-09 08:08
Zakończyły się zawodowe egzaminy prawnicze
2023-04-29 14:40
Test powtórkowy dla studentów i aplikantów - skarga kasacyjna
2023-02-10 14:45
Egzamin notarialny 2022 - podano wyniki
2022-10-14 18:00
Planujesz aplikację? 16 sierpnia mija ważny termin!
2023-08-13 10:00
