Czynności dozwolone w okresie zawieszenia działalności gospodarczej

• Redakcja
• 2022-03-13 18:16
• Komentarze (0)

W okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca ma obowiązek powstrzymywać się od jej wykonywania oraz osiągania płynących z niej przychodów. Niektóre jednak czynności przedsiębiorca ma prawo wykonywać pomimo formalnego zawieszenia działalności gospodarczej, o czym szerzej w niniejszym artykule.

Istota zawieszenia działalności gospodarczej

Obowiązki przedsiębiorcy w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej normują w szczególności przepisy ustawy z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162 ze zm., dalej jako „p.p.”). Zawieszenie działalności gospodarczej następuje na wniosek. Nie następuje to w sposób dorozumiany, poprzez faktyczne zaprzestanie jej prowadzenia. Z prawa do zawieszenia skorzystać może zarówno tzw. jednoosobowy przedsiębiorca, wpisany do CEiDG, jak i przedsiębiorca wpisany do rejestru prowadzonego w ramach KRS. Jak już wspomniano, w czasie zawieszenia przedsiębiorcy nie wolno wykonywać działalności gospodarczej ani osiągać płynących z niej bieżących przychodów, pomimo dalszego faktycznego istnienia przedsiębiorstwa. Na podstawie art. 13 pkt 4 ustawy z 13.10.1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.) w tym czasie przedsiębiorca nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Może on jednak podejmować określone działania dotyczące czasu sprzed zawieszenia. Do kwestii tej ustawodawca odnosi się w ramach art. 25 ust. 2 p.p. Stosownie do tego przepisu w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:
1) może wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów;
2) może przyjmować należności i jest obowiązany regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
3) może zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;
4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;
6) może osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
7) może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą;
8) może powołać albo odwołać zarządcę sukcesyjnego, o którym mowa w ustawie z 5.7.2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 170).

Czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów

W okresie zawieszenia przedsiębiorca może podejmować czynności mające na celu zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. W ramach przykładu ustawodawca wskazuje możliwość rozwiązania przez przedsiębiorcę zawartych wcześniej (w czasie prowadzenia działalności gospodarczej) umów. Bez wątpliwości przedsiębiorca ma prawo chronić źródła przychodów w czasie zawieszenia działalności gospodarczej przed ich zniszczeniem czy uszczupleniem. Nie obejmuje to jednak czynności przygotowawczych, zmierzających bezpośrednio do wykonywania działań składających się na prowadzenie działalności gospodarczej. W judykaturze pogląd ten wyrażano już za rządów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (zob. wyrok SA w Warszawie z 15.3.2017 r., III AUa 1742/15, http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl). Także na gruncie obecnego stanu prawnego wskazuje się, że remont pomieszczeń, w których jest prowadzona działalność gospodarcza, stanowi prowadzenie tej działalności (wyrok SA w Szczecinie z 12.9.2019 r., III AUa 78/19, http://orzeczenia.szczecin.sa.gov.pl).

Należności i zobowiązania

W okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca ma prawo i obowiązek regulować ciążące na nim zobowiązania za okres sprzed zawieszenia. Za ten okres może on również przyjmować przysługujące mu należności pieniężne, a także, jak się wydaje, niepieniężne (lege non distinguente) bez narażenia się na zarzut wznowienia działalności. W okresie zawieszenia przedsiębiorcy wolno również zbywać własne środki trwałe oraz wyposażenie służące mu wcześniej do jej prowadzenia. Ustawodawca nie narzuca przy tym wyboru konkretnej umowy, w związku z czym zbycie może nastąpić w drodze sprzedaży, ale także w drodze darowizny. Interesująca jest problematyka prowadzenia tzw. nierejestrowanej działalności (art. 5 p.p.) w okresie zawieszenia. Z prawnego punktu widzenia, uwzględniającego zarówno językowe jak i pozajęzykowe dyrektywy wykładni, jest to dozwolone. Działalność nierejestrowana nie stanowi bowiem działalności gospodarczej. W praktyce jednak niekiedy neguje się możliwość osiągania przez przedsiębiorcę w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej jakichkolwiek przychodów, które w normalnych okolicznościach byłyby osiągane z działalności gospodarczej.

Uczestnictwo w postępowaniach sądowych i administracyjnych

Obowiązek uczestniczenia przedsiębiorcy w postępowaniach sądowych lub administracyjnych, a w szczególności w postępowaniach podatkowych dotyczy działalności gospodarczej wykonywanej przed datą zawieszenia jej wykonywania. Oznacza to, że nawet w czasie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca może pozywać i być pozywanym w związku ze zdarzeniami, które miały miejsce w czasie prowadzenia przez niego działalności. Ustawodawca posłużył się przy tym wyrażeniem „przedsiębiorca ma prawo albo obowiązek uczestniczyć…”. Niestawiennictwo przedsiębiorcy w danym postępowaniu pomimo spoczywającego na nim obowiązku może wywołać szereg niekorzystnych skutków o charakterze procesowym. Przykładowo, zgodnie z art. 158 ustawy z 10.9.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 408 ze zm.) niestawiennictwo na rozprawę prawidłowo zawiadomionego podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej nie stoi na przeszkodzie rozpoznaniu sprawy i wydaniu orzeczenia. W cywilnych postępowaniach sądowych przedsiębiorca powinien brać udział zgodnie z fundamentalną dla cywilnego prawa procesowego zasadą dyspozycyjności (rozporządzalności), która rozciąga się także na podejmowanie (lub niepodejmowanie) czynności procesowych. Należy zauważyć jednak, że także w tym przypadku zaniechania przedsiębiorcy w ramach toczącego się postępowania rozpoznawczego mogą doprowadzić do wydania przez sąd niekorzystnego dla niego orzeczenia.

Kwestia zarządu sukcesyjnego

Na podstawie przepisów wyżej przywołanej ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorca wpisany do CEiDG ma prawo za życia ustanowić zarządcę sukcesyjnego prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa. W takim przypadku zarząd sukcesyjny zostaje ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy. Zarządca sukcesyjny powinien wyrazić zgodę na pełnienie przez siebie tej funkcji. Ponadto należy wpisać jego dane do CEiDG (jest to jeden z prawnych warunków powstania zarządu sukcesyjnego). Zadaniem zarządcy sukcesyjnego jest tymczasowe zarządzanie przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, przez co należy rozumieć przede wszystkim utrzymanie tego przedsiębiorstwa w ruchu oraz zabezpieczenie należącego do niego mienia przed zabraniem lub zniszczeniem przez osoby trzecie aż do zakończenia formalności spadkowych. Na podstawie art. 25 ust. 2 pkt 8 p.p., ale także na podstawie art. 6 ust. 2 powołanej wyżej ustawy o zarządzie sukcesyjnym, zarząd sukcesyjny może zostać ustanowiony także w czasie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.   

Stan prawny: 24.1.2022 r.

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl. mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.