Dochodzenie odszkodowań za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów

Redakcja
2024-08-27 14:14
Komentarze (0)

W życie wchodzi nowelizacja wprowadzająca mechanizm ochrony zbiorowych interesów konsumentów zakładający możliwość występowania przez upoważnione podmioty z powództwami grupowymi w imieniu i na rzecz konsumentów.

Cel: wdrożenie unijnej dyrektywy

Dnia 29 sierpnia 2024 r. wchodzi w życie ustawa o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1237). Akt ten wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów i uchylającą dyrektywę 2009/22/WE (Dz.Urz. UE L 409 z 04.12.2020 str. 1, z późn. zm.).

Dyrektywa 2020/1828 wzmacnia mechanizm ochrony zbiorowych interesów konsumentów przez umożliwienie upoważnionym podmiotom, działającym na rzecz ochrony konsumentów, wyznaczonym przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, występowanie z powództwami wytaczanymi w imieniu i na rzecz konsumentów. Takie powództwo umożliwia dochodzenie wobec przedsiębiorcy na drodze sądowej zaniechania stosowania praktyk naruszających interesy konsumentów oraz, jednocześnie, roszczeń związanych z tym naruszeniem.

Ochrona zbiorowych interesów konsumentów - obecnie postępowanie prowadzi Prezes UOKiK

Ochrona zbiorowych interesów konsumentów w zakresie dochodzenia roszczeń wobec przedsiębiorców opiera się obecnie na modelu, który nie przewiduje możliwości dochodzenia roszczeń o charakterze odszkodowawczym, umożliwiając jedynie wszczynanie postępowań o zaniechanie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez wskazane przez państwa członkowskie upoważnione podmioty. W Polsce rozwiązanie to zawiera ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, w której zostało przewidziane odrębne postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, prowadzone z urzędu przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Wspomniana ustawa definiuje praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów oraz normuje przebieg postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Postępowanie jest wszczynane z urzędu przez organ administracji publicznej – Prezesa UOKiK, który obecnie ma wyłączną kompetencję w tym zakresie. Rozstrzygnięcie wydawane przez Prezesa UOKiK w formie decyzji administracyjnej może być poddane kontroli sądowej.

W ramach prowadzonego postępowania, Prezes UOKiK może wydać decyzję:
1)    o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazać jej zaniechania;
2)    o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów stwierdzającej zaniechanie jej stosowania;
3)    zobowiązującą przedsiębiorcę do podjęcia bądź zaniechania określonych działań zmierzających do zapobieżenia naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Ponadto Prezes UOKiK jest uprawniony do nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w wysokości nie większej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Karą pieniężną może zostać obciążona także osoba zarządzająca przedsiębiorstwem, jeżeli osoba ta w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie stwierdzonego naruszenia umyślnie dopuściła się przez swoje działanie bądź zaniechanie do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

W procedurze postępowania prowadzonego przez Prezesa UOKiK nie jest możliwe dochodzenie roszczeń odszkodowawczych związanych ze stosowaniem przez przedsiębiorcę szkodliwych praktyk. Nie jest możliwe w obecnym stanie prawnym dochodzenie w jednym postępowaniu zarówno nakazu zaniechania przez przedsiębiorcę stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, jaki roszczeń odszkodowawczych.

Rozwiązania przyjęte w dyrektywie 2020/1828 pozwalają na pozostawienie obecnego modelu publicznoprawnej ochrony zbiorowych interesów konsumentów w postaci ww. działań podejmowanych przez Prezesa UOKiK z urzędu. Dlatego też ustawodawca zdecydował się zachować kompetencje Prezesa UOKiK do prowadzenia postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów z urzędu oraz stworzyć równoległą procedurę sądową, w której będą dochodzone zarówno grupowe nakazy zaprzestania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów oraz roszczenia odszkodowawcze.

Realizacja roszczenia odszkodowawczego w ramach postępowania grupowego

Rozwiązanie, które wchodzi w życie, przewiduje, obok dotychczasowego modelu ochrony zbiorowych interesów konsumentów opartego na postępowaniu prowadzonym przez Prezesa UOKiK, wprowadzenie modelu wytaczania powództw cywilnych przeciwko przedsiębiorcom przed sądem powszechnym w ramach grupowego postępowania krajowego i grupowego postępowania transgranicznego. W postępowaniu grupowym, zarówno krajowym, jak i transgranicznym, można będzie dochodzić nie tylko stwierdzenia stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, ale także roszczeń o charakterze odszkodowawczym.

Podmiot upoważniony do wytaczania powództw grupowych

Podmiotami upoważnionymi do wytaczania powództw grupowych będą mogły być podmioty spełniające kryteria fachowości i niezależności. O wpis do rejestru będzie mógł ubiegać się podmiot spełniający łącznie następujące warunki:
1) jest osobą prawną;
2) jego zadaniem statutowym jest działalność na rzecz zapewnienia ochrony interesów konsumentów zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, o których mowa w załączniku I do dyrektywy 2020/1828, oraz przepisami je wdrażającymi lub służącymi ich stosowaniu;
3) prowadzi niezarobkową działalność na rzecz ochrony interesów konsumentów co najmniej 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o wpis do rejestru i daje rękojmię właściwego prowadzenia tej działalności;
4) nie jest objęty postępowaniem upadłościowym ani nie jest niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe;
5) jest niezależny i nie podlega wpływom innych podmiotów, w szczególności przedsiębiorców, które mogłyby odnieść korzyść gospodarczą z wytoczenia powództwa w ramach grupowego postępowania krajowego lub grupowego postępowania transgranicznego, również w przypadku finansowania tego podmiotu przez inne podmioty, i w tym celu posiada ustalone procedury odnoszące się do konfliktów interesów tego podmiotu, podmiotów go finansujących oraz konsumentów;
6) udostępnia do wiadomości publicznej w sposób jasny i zrozumiały, za pośrednictwem wszelkich stosownych środków, w szczególności na swojej stronie internetowej, informacje wskazujące, że spełnia warunki, o których mowa w pkt 1-5, oraz informacje o źródłach swojego finansowania, strukturze organizacyjnej, zarządczej i członkostwa, swoich zadaniach statutowych, a także swojej działalności.

Nowelizacja przewiduje też, że podmiotem upoważnionym do wytaczania powództw w ramach grupowych postępowań krajowych oraz grupowych postępowań transgranicznych w zakresie ochrony konsumentów rynku finansowego będzie Rzecznik Finansowy.

Źródła:
Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw, Sejm RP X kadencji, druk nr 437, https://www.sejm.gov.pl;
Ustawa z dnia 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1237).

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie