Działalność nieewidencjonowana

Źródło grafiki: https://pixabay.com

• Redakcja
• 2022-03-11 16:58
• Komentarze (0)

Działalność nieewidencjonowana to drobna działalność o charakterze zarobkowym prowadzona przez osoby fizyczne. Nie wymaga wpisu do rejestru, ale jest ograniczona pod względem przychodowym i wiąże się z szeregiem obowiązków dotyczących zarówno sfery prywatnoprawnej jak i publicznoprawnej.

Definicja działalności nieewidencjonowanej

Stosownie do art.  5 ustawy z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162 ze zm., dalej jako „p.p.”) nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. Pojęcie działalności nieewidencjonowanej (nierejestrowanej) wymyka się spod definicji działalności gospodarczej, choć należy wspomnieć, że spełnia ona wszelkie cechy działalności gospodarczej, o których mowa w art. 3 p.p. Osoba prowadząca omawianą działalność czyni to we własnym imieniu, w sposób zorganizowany, ciągły i w celu zarobkowym. Tym, co w szczególności odróżnia osobę prowadzącą działalność nieewidencjonowaną od osoby prowadzącej działalność gospodarczą, jest wielkość przychodu. Połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2021 r. wynosi 1400 zł, natomiast w 2022 r. będzie to już 1505 zł. Tej wielkości przychód można osiągnąć w każdym miesiącu prowadzenia działalności nieewidencjonowanej bez konieczności dokonania formalnej rejestracji działalności gospodarczej. Podkreślić warto, że w tym przypadku prawodawca posłużył się terminem „przychód”, a nie „dochód”. Jest to o tyle istotne, że pojęcie przychodu, w przeciwieństwie do pojęcia dochodu, nie uwzględnia kosztów poniesionych przy sprzedaży towarów lub usług. Z tego punktu widzenia omawiana instytucja prawna wydaje się korzystniejszym rozwiązaniem dla tych, którzy świadczą usługi, od podstaw wyrabiają produkty podlegające sprzedaży. W takim przypadku bowiem odpada koszt nabycia gotowej rzeczy, która podlega dalszemu obrotowi. Warto podkreślić, że instytucja działalności nieewidencjonowanej nie obejmuje przypadków, w których dana działalność wymaga zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej. Tego typu aktywność gospodarcza nie może być wykonywana w ramach art. 5 p.p. Jeżeli zatem działalność ma polegać np. na ochronie osób i mienia, sprzedaży alkoholu, zbieraniu odpadów czy świadczeniu usług detektywistycznych, konieczny jest wpis do rejestru. W ramach art. 5 p.p. nie można tez prowadzić działalności, która z mocy prawa może być prowadzona tylko w ramach działalności gospodarczej. Dotyczy to np. pośrednictwa ubezpieczeniowego.
Na gruncie art. 5 p.p., ale także w świetle przepisów prawa podatkowego, ma znaczenie to, że przychód jest uznawany za uzyskany z działalności nieewidencjonowanej wtedy, gdy jest „należny”. Dotyczy to wszystkich kwot, które należą się prowadzącemu działalność nieewidencjonowaną, choćby nie zostały one faktycznie przezeń otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
Co równie istotne - na poziomie językowym cytowany powyżej przepis określa podmiotowy zakres instytucji działalności nieewidencjonowanej, który obejmuje wyłącznie osoby fizyczne. Żadne inne podmioty prawa nie są uprawnione do korzystania z dobrodziejstwa działalności nieewidencjonowanej. Nie można jej wykonywać także w ramach spółki cywilnej.

Obowiązki towarzyszące działalności nieewidencjonowanej

Osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 43(1) k.c. Z tego tytułu spoczywają na niej obowiązki przede wszystkim dotyczące relacji z konsumentami. W tym miejscu warto jedynie zasygnalizować, że konsumentowi, jako szczególnemu uczestnikowi obrotu, przysługuje szereg uprawnień związanych ze sposobem zawarcia oraz wykonaniem umowy (zob. np. art. 385, 385[1], 385[3], 543[1], 548 § 3 k.c.). Konsumentowi przysługuje również prawo do informacji dotyczącej sprzedawanego produktu (art. 546[1] k.c.). Osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną ma ponadto obowiązek stosowania przepisów o rękojmi za wady rzeczy, zarówno fizyczne, jak i prawne (art. 556 i n. k.c.), której wyłączenie w stosunku do konsumentów jest niedopuszczalne.  
Gdy mowa o obowiązkach podatkowych, działalność nieewidencjonowana podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W wielu przypadkach osoby prowadzące działalność nieewidencjonowaną mogą korzystać ze zwolnienia w zakresie podatku od towarów i usług (zob. np. art. 113 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług, t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.). Zwolnienie nie przysługuje w każdym przypadku – obrót niektórymi towarami oraz świadczenie niektórych usług są związane z bezwarunkowym obowiązkiem odprowadzania podatku VAT, co dotyczy m.in. sprzedaży artykułów jubilerskich, części do pojazdów samochodowych czy świadczenia usług prawniczych, usług polegających na doradztwie lub ściąganiu długów. Są to jedynie przykłady.
W niektórych przypadkach osoby prowadzące działalność nieewidencjonowaną są objęte obowiązkiem ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej, bez względu na wysokość przychodu. Dotyczy to np. usług gastronomicznych, fryzjerskich, kosmetycznych czy naprawy pojazdów silnikowych (zob. § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z 28.12.2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, Dz.U. z 2018 r. poz. 2519 ze zm.).     

Wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej

Osoba wykonująca działalność nieewidencjonowaną może w każdej chwili, niezależnie od osiąganego przychodu, złożyć wniosek o wpis do CEiDG. Wówczas działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.
Jeżeli natomiast przychód należny z działalności nieewidencjonowanej przekroczył w danym miesiącu połowę obowiązującego w danym roku minimalnego wynagrodzenia, działalność ta staje się z mocy samego prawa działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości przychodu. W takim przypadku osoba wykonująca działalność gospodarczą ma obowiązek złożyć wniosek o wpis do CEiDG w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości przychodu.

Stan prawny: 14.12.2021 r.

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl. mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.