Egzamin notarialny 2022: Umowy z zakresu prawa rodzinnego

Egzamin notarialny 2022: Umowy z zakresu prawa rodzinnego

Źródło grafiki: https://pixabay.com

Drugiego dnia zdający mieli obowiązek sporządzić projekt aktu notarialnego obejmującego: umowę majątkową małżeńską, umowę o częściowy podział majątku wspólnego, porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dziećmi, umowę alimentacyjną zabezpieczoną notarialnym tytułem egzekucyjnym oraz oświadczenie o ustanowieniu prawa użytkowania na stanowiącym odrębną nieruchomość samodzielnym lokalu mieszkalnym.

Egzamin notarialny 2022: kazus (7.9.2022)

Małżonkowie  Jan  Polak  (PESEL  76062115356),  syn  Jana  i  Marii  i  Anna  Polak (PESEL  85072503403),  córka  Pedro  i  Evity  zamierzają  uregulować  umownie  stosunki  osobiste  i  majątkowe,  a  także  kwestię  alimentów  na  wspólne  dzieci  oraz  przyszłych  kontaktów  z  nimi.  Małżonkowie  Polak  posiadają  dwoje  dzieci:  Adama  Polaka  (PESEL  12321207819),  urodzonego  w  dniu  12  grudnia  2012  r.  i  Bożenę  Polak  (PESEL  18230307809), urodzoną w dniu 3 marca 2018 r. Jan Polak jest obywatelem polskim, a Anna  Polak  posiada  wyłącznie  obywatelstwo  argentyńskie.  Ich  małżeństwo  zostało  zawarte  w Polsce  w dniu  23 stycznia  2010 r. i od tego czasu oboje małżonkowie mieszkają na stałe w  Polsce,  choć  od  dnia  15  kwietnia  2020  r.  pozostają  w  faktycznej  separacji.  Anna  Polak wraz  z  dziećmi  pozostała  w  dotychczas  zajmowanym  przez  oboje  małżonków  lokalu mieszkalnym  oznaczonym  numerem  4,  usytuowanym  w  budynku  przy  ul.  Zamorskiej  79 w Łodzi  (90-202), pod którym to adresem posiada stałe zameldowanie. Natomiast Jan Polak wyprowadził się  ze wspólnego mieszkania  i  aktualnie mieszka  w Poznaniu  (65-022)  przy ul. Polnej  2.  Małżonkowie  dotychczas  nie  zawierali  umów  dotyczących  wyboru  prawa właściwego  dla  ich  stosunków  osobistych  i  majątkowych.  Nie  zawierali  również  umów majątkowych  małżeńskich,  pozostają  w  ustroju  wspólności  ustawowej  majątkowej małżeńskiej.  W  sierpniu  2022  r.  Anna  Polak  złożyła  pozew  rozwodowy.  Sąd  nie  podjął dotychczas żadnych czynności w tej sprawie.

Wolą małżonków jest ustanowienie ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Z  uwagi  na  faktyczną  separację  oraz  prowadzenie  przez  Jana  Polaka  działalności gospodarczej  w  branży  budowlanej,  Anna  Polak  oczekuje  określenia  w  umowie,  że  ustrój rozdzielności  majątkowej  obowiązuje  od  daty  wyprowadzki  Jana  Polaka  ze  wspólnie zajmowanego  mieszkania,  tj.  15  kwietnia  2020  r.,  ewentualnie  od  innej,  najwcześniejszej możliwej daty. Jan Polak zgadza się na takie rozwiązania.

Małżonkowie  oświadczają,  że  w  skład  ich  majątku  wspólnego  wchodzi  m.in. samochód  osobowy  marki  Mercedes  GLC,  rok  produkcji  2015,  nr  rej.  EL10205,  nr  VIN AZE1122333TA33000, w związku z czym chcą dokonać w tym samym akcie:

1.  ustalenia  nierównych  udziałów  w  tym  składniku  majątku  w  ten  sposób,  że  Janowi Polakowi przysługuje w tym samochodzie udział 3/4 części,  zaś Annie Polak udział 1/4 części, oraz

2.  częściowego podziału majątku wspólnego  dotyczącego tego samochodu, którego  wartość określają  na  kwotę  160  000  zł;  na  skutek  częściowego  podziału  majątku wspólnego samochód ten przypadłby Janowi Polakowi z obowiązkiem spłaty na  rzecz Anny Polak w wysokości 40 000 zł, płatnej w terminie do dnia 31 stycznia 2023 r.  

Gdyby  takie  ustalenie  i  podział  nie  były  możliwe,  małżonkowie  chcą  dokonać częściowego  podziału  majątku  wspólnego  w  tym  zakresie  w  ten  sposób,  że  samochód  ten przypadłby w całości Janowi Polakowi z obowiązkiem dokonania przez niego spłaty na rzecz Anny  Polak  w  wysokości  odpowiadającej  wartości  udziału  -  powstałego  po  ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej -  w tym samochodzie, przy czym zapłata ma nastąpić do dnia  31  stycznia  2023  r.  Strony  zgodnie  oświadczają,  że  samochód  ten  znajduje  się w posiadaniu Jana Polaka.

Ponieważ Anna Polak mieszka z dziećmi w stanowiącym odrębną nieruchomość samodzielnym  lokalu  mieszkalnym  (oznaczonym  numerem  4,  usytuowanym  na  drugiej kondygnacji  budynku  w  Łodzi  przy  ul.  Zamorskiej  79,  składającym  się  z  trzech  pokoi, kuchni,  łazienki,  ubikacji  oraz  korytarza,  o  powierzchni  użytkowej  70  m2, objętym  księgą wieczystą  nr  LD1M/00095556/1,  prowadzoną  przez  Sąd  Rejonowy  dla  Łodzi-Śródmieścia w  Łodzi –  XVI  Wydział Ksiąg Wieczystych),  wchodzącym w skład majątku osobistego Jana Polaka,  jej  wolą  jest  uzyskanie  ograniczonego  prawa  rzeczowego  pozwalającego  na korzystanie  z  tego  lokalu.  Anna  Polak  chce  również  wynajmować  jeden  z  pokoi  i  czerpać z tego dochód, a co za tym idzie  -  prawo to powinno przewidywać taką możliwość. Prawo to powinno zostać ustanowione na rzecz Anny Polak dożywotnio. Ustanowienie tego prawa ma nastąpić  bez  wynagrodzenia  dla  Jana  Polaka,  przy  jednoczesnym  obowiązku  pokrywania przez Annę Polak wszelkich opłat związanych z eksploatacją lokalu. Jan Polak przedmiotowy lokal nabył w drodze darowizny w 2008 r. i jest ujawniony w księdze wieczystej jako jego wyłączny  właściciel.  Lokal  ten  nie  jest  obciążony  jakimikolwiek  prawami,  roszczeniami, wolny jest też od zajęć,  a jego wartość wynosi 500  000 zł. Anna Polak nie otrzymywała od męża  żadnych  przysporzeń  majątkowych  w  okresie  małżeństwa  poza  drobnymi  prezentami o wartości jedynie sentymentalnej.

Dodatkowo,  wobec osobistych starań o utrzymanie i wychowanie Adama Polaka i Bożeny Polak czynionych przez ich matkę, Jan Polak zobowiązuje się do płacenia do rąk Anny  Polak  alimentów  w  wysokości  po  700  zł  miesięcznie  na  każde  dziecko.  Ta  kwota odpowiada możliwościom zarobkowym zobowiązanego i uzasadnionym potrzebom każdego z dzieci.

Wolą  małżonków  Polak  jest  określenie,  o  ile  jest  to  dopuszczalne,  sposobu wykonywania  władzy  rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dziećmi, gdyby  doszło do rozwodu rodziców, przy czym obojgu rodzicom ma przysługiwać pełna władza rodzicielska.

Małżonkowie  zgodnie  uznają,  że  miejscem  zamieszkania  dzieci  powinno  być  miejsce zamieszkania  matki.  Strony  oczekują  jednocześnie  pomocy  w  precyzyjnym  określeniu kontaktów. Małżonkowie porozumieli się co do części kontaktów w ten sposób, że Jan Polak będzie spędzał z dziećmi połowę ferii zimowych oraz dwa tygodnie w czasie wakacji letnich.
Wolą  małżonków  Polak  jest  uregulowanie  powyższych  kwestii  w  formie  aktu notarialnego, w jednym akcie.

Polecenie: Proszę  uzupełnić  brakujące  elementy  stanu  faktycznego  według  własnego uznania  i sporządzić projekt aktu notarialnego (bez konieczności zamieszczania podpisów), z  poddaniem  się  egzekucji  w  trybie  art.  777  k.p.c.  tytułem  zabezpieczenia  zobowiązań wynikających z projektu aktu notarialnego.

W  projekcie  aktu  notarialnego  należy  zamieścić  informację  o  treści  żądań  wniosku  o wpis w księdze  wieczystej, który notariusz złoży w systemie teleinformatycznym po sporządzeniu aktu notarialnego lub żądanie stron o złożenie takiego wniosku, wskazując wnioskodawców i uczestników postępowania.

Zadaniem  zdającego  jest  sporządzenie  projektu  aktu  notarialnego  zgodnego z prawem, w oparciu o wyrażoną w zadaniu wolę stron. Należy przyjąć, że Polski nie łączy z Argentyną żadna umowa międzynarodowa regulująca stosunki z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego.

Należy przyjąć, że projekt aktu notarialnego jest sporządzany  w dniu 7 września 2022  r.  przez  notariusz  Alinę  Nowak,  prowadzącą  Kancelarię  Notarialną  w  Poznaniu,  ul. Kościuszki 4.

W  treści  projektu  aktu  notarialnego  zdający  winien  określić  wysokość wynagrodzenia  notariusza  należnego  za  sporządzenie  aktu  notarialnego  (w  maksymalnej wysokości)  oraz  pobranych  podatków  i  należnych  opłat  sądowych,  jeżeli  do  ich  pobrania zobowiązany jest notariusz.

Sporządzony  projekt  winien  odpowiadać  wymogom  aktu  notarialnego wynikającym  z  ustawy  –  Prawo  o  notariacie  oraz  zawierać  dane  wymagane  do  dokonania wpisów w księdze wieczystej.

Zdający  zobowiązany  jest  do  wskazania  dokumentów  stanowiących  podstawę należytego  zabezpieczenia  interesów  stron  oraz  niezbędnych  do  dokonania  powyższych czynności i opisania ich w projekcie aktu notarialnego w taki sposób, by na podstawie samej treści  tego  projektu  można  było  ustalić  formę  i  treść  dokumentów.  Z  treści  projektu  aktu notarialnego  powinien  wynikać  sposób  zapoznania  się  przez  notariusza  z  powyższymi dokumentami,  a  także  należy  wskazać,  które  dokumenty  zostały  okazane,  które  zostały załączone  do  aktu,  a  które  zostały  przesłane  do  sądu  prowadzącego  księgi  wieczyste  wraz z wnioskiem.

Zdający  zobowiązany  jest  zamieścić  w  projekcie  aktu  notarialnego  wszystkie informacje  i  oświadczenia  dotyczące  przedmiotu  czynności  oraz  stron,  od  których  zależy poprawność, skuteczność lub ważność czynności prawnych objętych powyższym aktem.

Na  potrzeby  egzaminu  notarialnego  zdający  nie  ma  obowiązku  zamieszczenia w  projekcie  aktu  notarialnego  informacji  i  oświadczeń  związanych  ze  stosowaniem  ustawy o  przeciwdziałaniu  praniu  pieniędzy  i  finansowaniu  terroryzmu  ani  regulacji  w  sprawie ochrony i przetwarzania danych osobowych.

Egzamin notarialny 2022: rozwiązanie

W ocenie Zespołu do  przygotowania zadań na egzamin notarialny, zdający powinien sporządzić  projekt  aktu  notarialnego  dokumentującego:  umowę  majątkową  małżeńską, umowę  o  częściowy  podział  majątku  wspólnego,  porozumienie  o  sposobie  wykonywania władzy  rodzicielskiej  i  utrzymywania  kontaktów  z  dziećmi,  umowę  alimentacyjną zabezpieczoną  notarialnym tytułem egzekucyjnym  oraz oświadczenie  o  ustanowieniu prawa użytkowania  na  stanowiącym  odrębną  nieruchomość  samodzielnym  lokalu  mieszkalnym i zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:

1.  Projekt aktu notarialnego winien być sporządzony zgodnie z ustawą  z dnia 14 lutego 1991 r.  –  Prawo o notariacie, w tym w szczególności art. 3,  5, 7,  80, 85,  87,  91,  92 i  94,  oraz  zawierać  dane  niezbędne  do  dokonania  wpisów  w  księdze  wieczystej zgodnie z obowiązującymi przepisami.

2.  Zgodnie z art.  51 ust. 2, art. 52 ust. 2 i art. 54 ust. 2  ustawy z dnia 4 lutego 2011 r.  – Prawo prywatne międzynarodowe,  zastosowanie w niniejszej sprawie znajdzie prawo polskie.  Projekt  aktu  notarialnego  powinien  zatem  dokumentować  umowę wprowadzającą  rozdzielność  majątkową  małżeńską.  Jednakże  zdający  nie  powinien skonstruować umowy w ten sposób, aby  ustanowienie rozdzielności  nastąpiło  z datą wcześniejszą  niż  data  aktu  notarialnego.  Uprawnienie  do  ustanowienia  ustroju rozdzielności  majątkowej  między  małżonkami  z  datą  wcześniejszą  niż  data  jej  wprowadzenia  przysługuje  jedynie  sądowi  (art.  52  k.r.o.).  Kwestia  ta  nie  budzi wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie.

3.  Wykluczona jest możliwość zawarcia umowy ustalającej nierówne udziały w jednym składniku majątku wspólnego małżonków. Przemawia za tym wykładnia gramatyczna, a  także  szczególny  charakter  uregulowania  zawartego  w  art.  43  §  2  k.r.o. Niedopuszczalne  jest  zatem  ustalenie  nierównych  udziałów  w  poszczególnych składnikach majątku wspólnego  małżonków  (tak postanowienie SN z  dnia 27 czerwca 2003 r., IV CKN 278/2001,  OSNC 2004, nr 9, poz. 146).  W związku z tym zdający powinni  w  projekcie  aktu  notarialnego  dokonać  częściowego  podziału  majątku wspólnego  małżonków  (w  zakresie  samochodu  osobowego),  zgodnie  z  zasadami ogólnymi, a więc  że  w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej  małżonkom przysługują  równe  udziały  w  majątku  wspólnym  i  przy  tym  założeniu  określić  wysokość  spłaty  na  rzecz  Anny  Polak.  Zabezpieczeniem  spłaty  powinno  być oświadczenie Jana Polaka złożone w trybie art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c. W odniesieniu do obowiązku przedłożenia stosownych dokumentów,  należy zwrócić uwagę na art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

4.  Zdający  powinien  skonstruować oświadczenie o ustanowieniu prawa użytkowania na stanowiącym  odrębną  nieruchomość  samodzielnym  lokalu  mieszkalnym,  tylko bowiem z tym prawem  związane są uprawnienia  realizujące  założenia stron.  Możliwe jest  także  udokumentowanie  umowy  dotyczącej  powstania  prawa  użytkowania, a  zatem  objęcia  projektem  aktu  notarialnego  również  oświadczenia  uprawnionej  do tego  prawa,  obejmującego  jej  zgodę  na  to  ustanowienie.  Dla  ustanowienia  prawa użytkowania  niezbędne  jest  opisanie  lokalu.  Koniecznym  elementem  tej  części rozwiązania  zadania jest przywołanie zaświadczenia,  o którym mowa w art. 19 ust. 6 ustawy  z  dnia  28  lipca  1983  r.  o  podatku  od  spadków  i  darowizn.  Jeżeli  bowiem przedmiotem aktu notarialnego, który ma być sporządzony,  ma być obciążenie rzeczy uzyskanej  tytułem  darowizny,  notariusz  może  dokonać  tej  czynności  tylko  za uprzednią  pisemną  zgodą  naczelnika  urzędu  skarbowego  albo  po  przedstawieniu zaświadczenia  wydanego  przez  naczelnika  urzędu  skarbowego  potwierdzającego,  że nabycie  jest  zwolnione  od  podatku,  że  należny  podatek  został  zapłacony  albo zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia.

5.  Umowa  alimentacyjna  powinna  jasno  precyzować  obowiązki  zobowiązanego. W szczególności konieczne jest określenie terminów i sposobów płatności. Nie można przy  tym  mieć  wątpliwości,  że  na  zasadzie  art.  98  §  2  pkt  2  k.r.o.  matka  jest uprawniona do reprezentowania  dziecka  w umowie dotyczącej  należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania. Dla zabezpieczenia płatności alimentów  powinien  być  sporządzony  notarialny  tytuł  egzekucyjny.  Jakkolwiek w doktrynie odnotowano rozbieżności w orzecznictwie w tym względzie, za właściwe uznać należy sporządzenie tytułu w oparciu o  art. 777  §  1 pkt 4 k.p.c.  Tak  kwestię tę rozstrzyga Sąd Najwyższy  – zob. uchwałę SN z  dnia 4 grudnia 2013 r., III CZP 85/13, OSNC 2014, nr 3, poz. 28.

6.  Zgodnie  z  art.  58  §  1  k.r.o.  w  wyroku  orzekającym  rozwód  sąd  rozstrzyga  między  innymi  o  władzy  rodzicielskiej  nad  wspólnym  małoletnim  dzieckiem  obojga małżonków  i  kontaktach  rodziców  z  dzieckiem.  Sąd  uwzględnia  pisemne porozumienie  małżonków  o  sposobie  wykonywania  władzy  rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.  Co  za  tym  idzie,  prawnie  dopuszczalne  jest  określenie  w  projekcie  aktu notarialnego  sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania  kontaktów  z  dziećmi,  gdyby  doszło  do  rozwodu  rodziców.  Nie  jest  możliwe  poddanie  się egzekucji  aktem  notarialnym  w  trybie  art.  777  §  1  pkt  4  i  5  k.p.c.  odnośnie  do kontaktów z dzieckiem.

7.  Zdający powinien odnieść się do znajomości języka polskiego obywatelki  Argentyny. Z uwagi na długi okres  zamieszkania w Polsce  oraz stosunki  rodzinne możliwe jest przyjęcie, że włada ona językiem polskim w mowie i piśmie. Dopuszczalne jest  także przywołanie  do  aktu  tłumacza  przysięgłego  języka  znanego  jej  w  stopniu komunikatywnym.

8.  Zdający  powinien  pobrać  od  ustanowienia  prawa  użytkowania  opłatę  sądową w kwocie 200 zł (art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

9.  Z  ustanowieniem  prawa  użytkowania  nie  wiąże  się  konieczność  poboru  podatku  od spadków  i  darowizn,  gdyż  ma  zastosowanie  zwolnienie  z  podatku,  o  którym  mowa w art. 4a  w zw. z art. 4 ust. 4  ustawy o  podatku od spadków i darowizn, z uwagi na miejsce zamieszkania Anny Polak.

 

 

 

 

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.

Korzystając z naszych usług akceptujesz postanowienia Regulaminu oraz Polityki prywatności. Strona wykorzystuje pliki cookie. Możesz zarządzać plikami cookie poprzez modyfikację ustawień przeglądarki, z której korzystasz.

Przechodzę dalej