Firma przedsiębiorcy

• Redakcja
• 2022-03-13 18:35
• Komentarze (0)

Pojęcie firmy w języku potocznym nie jest równoznaczne z pojęciem firmy na gruncie języka prawnego. Potocznie termin …firma” odnosi się do przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, ewentualnie podmiotowym – uczestnika obrotu gospodarczego. Język prawny nadaje temu terminowi zupełnie inne znaczenie. Stosownie do unormowania przepisów szeroko rozumianego prawa cywilnego firmą jest oznaczenie przedsiębiorcy, pod którym prowadzi on działalność gospodarczą.

Firma, czyli oznaczenie przedsiębiorcy

Każdy przedsiębiorca działa pod firmą. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Dotyczy to zarówno tzw. jednoosobowej działalności gospodarczej, jak i przedsiębiorców podlegających wpisowi do KRS. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych (np. „Jan Nowak Salon Fryzjerski”). Natomiast firmą osoby prawnej jest jej nazwa. W przypadku osób prawnych firma zawiera określenie formy prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane (np. „Szczeciński Salon Samochodów Używanych sp. z o.o.”). Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy (np. „Fabryka Łodzi Motorowych Jan Nowak i Partnerzy sp. z o.o.”). Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci - zgody jej małżonka i dzieci. Natomiast w przypadku utraty członkostwa przez wspólnika, którego nazwisko było umieszczone w firmie, spółka może zachować w swej firmie jego nazwisko tylko za wyrażoną na piśmie jego zgodą, a w razie jego śmierci - za zgodą jego małżonka i dzieci. Dotyczy to zarówno spółek osobowych, jak i kapitałowych. Regułę tę stosuje się odpowiednio w wypadku kontynuowania działalności gospodarczej osoby fizycznej przez inną osobę fizyczną będącą jej następcą prawnym. Firma oddziału osoby prawnej zawierać powinna pełną nazwę tej osoby oraz określenie „oddział” ze wskazaniem miejscowości, w której oddział ma siedzibę (np. „Express Transport sp. z o.o. oddział w Wąchocku”). Oznaczeniem przedsiębiorstwa może być również adres internetowy, zwłaszcza w sytuacji prowadzenia działalności za pośrednictwem Internetu (por. wyrok SA w Poznaniu z 29.6.2021 r., I AGa 188/21, https://orzeczenia.ms.gov.pl). Wówczas należy pamiętać, że korzystanie z adresu domeny internetowej łudząco podobnego do istniejącego już w obrocie adresu jest niedopuszczalne z punktu widzenia reguł uczciwej konkurencji. Takie zachowanie można najczęściej racjonalnie wytłumaczyć tylko zamiarem wprowadzenia w błąd użytkowników Internetu poszukujących informacji o usługach przedsiębiorcy już funkcjonującego na rynku i przekierowaniu ruchu internetowego na strony zawierające informacje o usługach podmiotu w swoisty sposób podszywającego się pod niego (por. wyrok SA w Warszawie z 23.7.2018 r., VII AGa 376/18, http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl).

Czytelność firmy na gruncie reguł uczciwej konkurencji

Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Należy unikać kopiowania oznaczeń przedsiębiorców działających na tym samym rynku. Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności czy źródeł zaopatrzenia. Oznaczenie przedsiębiorcy, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego do oznaczenia innego przedsiębiorcy jest czynem nieuczciwej konkurencji w rozumieniu ustawy z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1913 ze zm., dalej jako „u.z.n.k.”). U podstaw oznaczenia przedsiębiorcy leży potrzeba jego identyfikacji, a w konsekwencji także odróżnienia od innych przedsiębiorców. Oznaczenie identyfikujące danego przedsiębiorcę, jeśli jest używane przez jego konkurenta, może wywołać błędne mniemanie klientów co do tego, z czyich usług korzystają (por. wyrok SN z 28.11.2019 r., III CSK 282/17, http://www.sn.pl). Odpowiedzialność podmiotu, który używa obecnego już na rynku oznaczenia jest obiektywna i nie zależy od jego świadomości, iż swoim działaniem narusza cudze prawo do firmy. Jego odpowiedzialność powstaje niezależnie od niej, w warunkach potwierdzenia, iż jego działanie mogło wywołać ryzyko wprowadzenia w błąd co do co tożsamości przedsiębiorstw posługujących określonymi oznaczeniami u aktualnej i potencjalnej klienteli do której skierowana jest oferta konkurujących podmiotów (por. wyrok SA w Krakowie z 19.3.2019 r., I AGa 303/18, http://orzeczenia.krakow.sa.gov.pl). Podkreślenia wymaga doniosłość wzajemnej relacji podmiotów prawa używających takiego samego oznaczenia (por. wyrok SA w Warszawie z 20.12.2018 r., VII AGa 571/18, http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl). Istotna przy tym jest analiza zasięgu terytorialnego i przedmiotowego działalności podmiotów używających danej nazwy. Nie można mówić o kolizji nazw w przypadku posługiwania się nimi przez podmioty nie konkurujące ze sobą.

Ochrona prawa do firmy

Jak już wspomniano, firma służy identyfikacji przedsiębiorcy oraz jego wyróżnieniu w obrocie. Jest też nośnikiem pewnych informacji o cechach i walorach prowadzonej przez niego działalności. Zakłócanie tych funkcji nazwy narusza prawo do nazwy (por. wyrok WSA w Warszawie z 2.10.2014 r., VI SA/Wa 2125/14, https://orzeczenia.nsa.gov.pl). Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia. Bezprawne naruszenie prawa do firmy może polegać na użyciu całej cudzej nazwy lub tylko jej części (por. wyrok SO w Katowicach z 29.8.2013 r., XIII GC 88/13, http://orzeczenia.katowice.so.gov.pl). Ustawodawca udziela ochrony zarówno przed zagrożeniem, jak i przed naruszeniem prawa do firmy, przy czym bezprawność działania naruszającego prawo do firmy jest domniemana. O udzieleniu ochrony decyduje jednak możliwość wprowadzenia w błąd klienta co do tożsamości przedsiębiorców i zachodzących między nimi powiązań (por. wyrok SA w Łodzi z 6.5.2015 r., I ACa 1601/14, http://orzeczenia.lodz.sa.gov.pl).

Firma w przypadku zbycia przedsiębiorstwa
 
Firma nie może być samodzielnym przedmiotem obrotu. Artykuł 43(9) k.c. stanowi, że firma nie może być zbyta. Z tego punktu widzenia jest ona niewątpliwie dobrem osobistym przedsiębiorcy (por. wyrok NSA z 24.5.2007 r., II GSK 13/07, https://orzeczenia.nsa.gov.pl). Można ją jednak zbyć jako nierozerwalny składnik przedsiębiorstwa. Wówczas stanowi ona pewną wartość mającą wpływ na wycenę przedsiębiorstwa jako przedmiotu obrotu. Kto nabywa przedsiębiorstwo, może je więc nadal prowadzić pod dotychczasową nazwą. Powinien jednak umieścić dodatek wskazujący firmę lub nazwisko nabywcy, chyba że strony postanowiły inaczej.

Stan prawny: 27.1.2022 r.

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl. mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.