Forma aktu notarialnego obchodzi 90.rocznicę

Redakcja
2024-01-06 14:00
Komentarze (0)

Akt notarialny to szczególna forma dokumentu urzędowego. Jego doniosłość prawną potwierdza szereg przepisów, uzależniających często ważność dokonanej czynności prawnej czy skuteczność złożonego oświadczenia od zachowania konkretnej formy - formy aktu notarialnego.

Wejście w życie formy aktu notarialnego

Akt notarialny jest szczególną formą czynności prawnej. Mało kto wie, że forma ta powróciła do polskiego porządku prawnego stosunkowo niedawno, bowiem dopiero w 1934 roku. Wówczas w życie weszło rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.10.1933 r. – Prawo o notariacie (Dz. 1933, nr 84, poz. 609), które zunifikowało zarówno przepisy ustrojowe notariatu, jak i przepisy dotyczące dokonywania czynności notarialnych. W szczególności, po raz pierwszy od czasu upadku I Rzeczypospolitej, na całym obszarze Polski wprowadzono jednolitą postać formy aktu notarialnego. Ponadto, na mocy art. 82 § 1 rozporządzenia, upowszechniono po raz pierwszy na terytorium całego kraju zasadę, że „umowy o przejście, ograniczenie lub obciążenie prawa własności do nieruchomości powinny być pod nieważnością samej umowy sporządzane w formie aktu notarialnego”.

Należy podkreślić, że również samo pojęcie aktu notarialnego w znaczeniu współczesnym wywodzi się z okresu międzywojennego, bowiem przed wejściem w życie wspomnianego rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.10.1933 r. – Prawo o notariacie, termin „akt notarialny” rozumiany był na ziemiach polskich rozmaicie, w zależności od prawa miejsca jego sporządzenia. Przepisy dzielnicowe były w tym zakresie bardzo niejednoznaczne, dlatego na niektórych obszarach stanowiły one o „akcie notarialnym”, na innych o „formie notarialnej” albo „czynności sporządzonej w kancelarii notarialnej”. Były to pojęcia nieostre i używane zamiennie. Dlatego też wskazuje się, że rozporządzenie - Prawo o notariacie z 1933 r. miało w tym względzie charakter unifikacyjny (R. Strzelczyk, Prawo obrotu nieruchomościami, Warszawa 2021, s. 22).

Współcześnie forma aktu notarialnego niezbędna jest dla skutecznego dokonania szeregu czynności prawnych, zaś jej pominięcie skutkuje sankcją nieważności. Przykładowo, wskazać należy umowę przenoszącą prawo własności nieruchomości, małżeńskie umowy majątkowe, umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy umowę zobowiązującą do zbycia spadku. Strukturę aktu notarialnego reguluje natomiast ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie.

Struktura współczesnego aktu notarialnego

Notariusz sporządza akt notarialny, jeżeli wymaga tego przepis prawa lub taka jest wola stron. Zgodnie z art 92 Prawa o notariacie, akt notarialny powinien zawierać:

1) dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony - godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu;
2) miejsce sporządzenia aktu;
3) imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządziła osoba wyznaczona do zastępstwa notariusza lub upoważniona do dokonywania czynności notarialnych - nadto imię i nazwisko tej osoby;
4) imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu; jeżeli akt obejmuje nabycie nieruchomości przez cudzoziemca lub objęcie lub nabycie przez niego udziałów, akcji lub ogółu praw i obowiązków w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku osoby fizycznej - informację o jej obywatelstwie, a w przypadku podmiotu z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - określenie lub oświadczenie, czy podmiot ten jest cudzoziemcem w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, wraz z uzasadnieniem;
5) oświadczenia stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty;
6) stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu;
7) stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany;
8) podpisy biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu;
9) podpis notariusza.

Przy dokonywaniu czynności notarialnej notariusz jest obowiązany stwierdzić tożsamość osób biorących udział w czynności. Stwierdzenie powinno nastąpić na podstawie prawem przewidzianych dokumentów, a w braku takich dokumentów - w sposób wyłączający wszelką wątpliwość co do określenia tożsamości osoby biorącej udział w czynności notarialnej. Sposób stwierdzenia tożsamości notariusz określi w sporządzonym dokumencie.

Akt notarialny przed podpisaniem powinien być także odczytany przez notariusza lub przez inną osobę w jego obecności. Przy odczytaniu aktu notariusz powinien się przekonać, że osoby biorące udział w czynności dokładnie rozumieją treść oraz znaczenie aktu, a akt jest zgodny z ich wolą. Na żądanie powinny być odczytane również załączniki do aktu. Co istotne, oryginały aktów notarialnych nie mogą być wydawane poza miejsce ich przechowywania.

Powyższe zasady, wynikające wprost z obowiązujących przepisów Prawa o notariacie, podkreślają rangę aktu notarialnego. Stanowi on swoiste zabezpieczenia praw i roszczeń stron czynności, pełniąc przy tym rolę jednego z gwarantów pewności obrotu prawnego.

>>Czytam więcej artykułów w: Aplikacja

_______________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze