Fundacja rodzinna rozwiąże problem dziedziczenia rodzinnych firm

• Redakcja
• 2022-12-16 14:00
• Komentarze (0)

Dnia 14 grudnia Sejm przyjął ustawę o fundacji rodzinnej. Zawiera ona rozwiązania, na które polski biznes czekał od lat. Nowe przepisy mają przede wszystkim umożliwić zachowania majątku firm rodzinnych, nad którym zarząd przejmie po śmierci właściciela fundacja rodzinna.

Rodzinne firmy i problemy z dziedziczeniem

Z przyjętych przez Sejm rozwiązań prawnych skorzysta wielu polskich przedsiębiorców. Według szacunków, obecnie na rynku działa 830 tys. firm rodzinnych, które generują przychód o łącznej wartości 322 mld zł w skali roku, a tym samym ich wkład w budowę PKB kształtuje się na poziomie ok. 18%. Z danych Instytutu Biznesu Rodzinnego wynika, że w przeciągu najbliższych pięciu lat sukcesję planuje ok. 57% firm rodzinnych, przy czym tylko 8,1% następców przedsiębiorców deklaruje chęć dalszego kontynuowania działalności gospodarczej stworzonej przez rodziców. Aby przeprowadzić skutecznie proces sukcesji, przedsiębiorcy muszą posiadać następców, którzy nie tylko będą w stanie, ale również będą chcieli dalej poprowadzić biznes lub co najmniej sprawować w nim funkcje właścicielskie, powierzając zarządzanie profesjonalnemu zarządowi. Nie zawsze jednak warunek ten możliwy jest do spełnienia.

Czym jest fundacja rodzinna?

Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2022 roku o fundacji rodzinnej, fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w cel gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów, zaś jej szczegółowe cele określa fundator w statucie. Przez wspomniane wyżej świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.

Fundacja rodzinna opiera się na idei, że biznes i rodzina są formalnie odseparowane od siebie, ponieważ majątek rodzinny staje się własnością fundacji rodzinnej. Działa ona jak skarbiec rodzinny. Ma zapewnić rodzinie środki finansowe, a przy tym realizować wizję fundatora i dbać o wartości przyjęte przez niego w biznesie. Fundacja rodzinna jest więc środkiem do celu – funkcjonowania przedsiębiorstwa przez pokolenia i zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów.

Fundacja rodzinna i etapy jej powstawania

Zgodnie z ustawą, by fundacja rodzinna powstała, konieczne jest podjęcie następujących działań: 

1.złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie.
2. sporządzenie statutu zawierającego reguły działania fundacji rodzinnej.
3. przekazanie majątku na fundusz założycielski.
4. ustanowienie organów fundacji rodzinnej.
5. wpisanie fundacji rodzinnej do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Fundator i beneficjent

Fundator i beneficjent to pojęcia, którymi ustawa posługuje się w sposób ścisły. Fundatorem jest osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a więc m.in. prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Należy pamietać, że fundacja rodzinna jest podmiotem, który będzie mogło utworzyć także kilku fundatorów, z wyjątkiem fundacji rodzinnej tworzonej w testamencie. Ze względu na obowiązujące zasady sporządzania testamentów, fundacja rodzinna ustanawiana w testamencie będzie mogła mieć tylko jednego fundatora.

Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać osoba fizyczna lub organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. Co istotne, ustawa wskazuje, że z dochodów i majątku fundacji rodzinnej będzie można finansować np. koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia beneficjentów albo wydatki na cele statutowe organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego.

Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna co do zasady ma zarządzać mieniem będącym w jej dyspozycji, przy czym fundacja rodzinna może także wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Co to oznacza? Zgodnie z art 6 ustawy o fundacji rodzinnej, działalność gospodarcza fundacji rodzinnej może być prowadzona w obszarze:

1.  zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2.  najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
3. przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach
4. nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5. udzielania pożyczek:

a)  spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje,
b)  spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
c)  beneficjentom;

6. obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
7. prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Fundacja rodzinna a zachowek

Aby fundacja rodzinna mogła płynnie funkcjonować, w nowych przepisach dostosowane zostaną również zasady ustalania zachowku. Będą one bardziej elastyczne niż dotychczas, np. osoba uprawniona będzie mogła zrzec się prawa do zachowku. Dopuszczone zostanie rozłożenie zachowku na raty, odroczenie terminy jego płatności, a nawet – w uzasadnionych przypadkach – jego obniżenie. Co więcej beneficjent, który jest jednocześnie uprawniony do zachowku, będzie mógł otrzymać tylko jedno z tych świadczeń.

Źródło:

- art. 2, art. 6, art. 127 ustawy z dnia 14 grudnia 2022 roku o fundacji rodzinnej;

- wynik badania Instytutu Biznesu Rodzinnego w 2017. Rok wcześniej wskaźnik ten wyniósł 6,3%. http://www.ibrpolska.pl/aktualnosci/przyszlosc-firm-rodzinnych-sukcesorzy-przed-trudna-decyzja-o-przejeciu-firmy-rodzicow/ 

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.