Źródło grafiki: https://pixabay.com/illustrations/law-paragraph-judge-dish-verdict-4292803/
Otrzymanie pisemnego uzasadnienia wyroku otwiera drogę do wniesienia środka zaskarżenia. Pozwala ono również poznać motywy, jakimi kierował się sąd wydając rozstrzygnięcie. Niekiedy na jego sporządzenie przychodzi czekać znacznie dłużej, niż przewidują to przepisy.
Termin sporządzenia uzasadnienia na piśmie wynika ściśle z przepisów procesowych, W Kodeksie postępowania cywilnego wskazano, że pisemne uzasadnienie wyroku sporządza się w zakresie wynikającym z wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, w terminie dwóch tygodni od dnia wpływu do właściwego sądu wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, a jeżeli wniosek był dotknięty brakami - od dnia usunięcia tych braków. Gdy pisemne uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu, termin 14-dniowy biegnie od dnia ogłoszenia wyroku. Jednak w przypadku niemożności sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony.
Podobne zasady obowiązują na gruncie procedury karnej. Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, uzasadnienie wyroku powinno być sporządzone w ciągu 14 dni od daty wpływu do sądu wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a w wypadku sporządzenia uzasadnienia z urzędu - od daty ogłoszenia wyroku; w sprawie zawiłej lub z innej ważnej przyczyny, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony.
Termin na sporządzenie pisemnego uzasadnienia ma charater instrukcyjny (postulatywny), dlatego jego przekroczenie nie powoduje negatywnych skutków procesowych. Jednak istnieje uzasadniona wątpliwość, czy wielomiesięczna zwłoka w sporządzeniu uzasadnienia na piśmie nadal może być poczytywana jako działanie lege artis.
Jedną z takich spraw zajął się ostatio Rzecznik Praw Obywatelskich. Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, obywatel złożył wniosek o uzasadnienie wyroku w swojej sprawie 28 listopada 2022 r. Uzasadnienie zostało sporządzone po ponad 9 miesiącach. Apelacja została wniesiona 20 września 2023 r. Wyrok wraz z aktami sprawy przekazano Sądowi Okręgowemu 9 października 2023 r. 23 października 2023 r. sąd zwrócił akta celem wyjaśnienia przez sędziego Sądu Rejonowego, czy oskarżycielowi posiłkowemu udzielono głosu w sprawie. Sędzia zwrócił akta z wyjaśnieniami dopiero po ponad 5 miesiącach - 5 kwietnia 2024 r.
Z wyjaśnień prezesa Sądu Rejonowego dla RPO wynika, że od początku podejmował on czynności mające zdyscyplinować sędziego do wypełnienia obowiązku napisania uzasadnienia. Kilkakrotnie go do tego wzywał, zwrócił mu też uwagę na piśmie w trybie art. 37 § 4 p.u.s.p. Po niepowodzeniu tych działań zawiadomił Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym oraz złożył zawiadomienie do prokuratury o możliwości popełnienia przez sędziego przestępstwa z art. 231 § 1 Kodeksu karnego (niedopełnienie obowiązków). Postępowanie w tej sprawie prowadzi Prokuratura Okręgowa. Z kolei w marcu 2024 r. Sąd Dyscyplinarny przy Sądzie Apelacyjnym wymierzył sędziemu karę pieniężną w wysokości 2,5-krotności miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatków. Sędzia ten odwołał się jednak do Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego.
Prawo do sądu stanowi podstawowe prawo rangi konstytucyjnej. W świetle art 45 ust 1 Konstytucji, każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Dlatego należy zgodzić się ze stanowiskiem RPO, że opisane zaniechania sędziego stanowiły naruszenie prawa obywatela do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie (art. 45 ust. 1 Konstytucji i art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności). Ponad dziewięciomiesięczna zwłoka sędziego w sporządzeniu uzasadnienia wyroku naruszała art. 423 § 1 Kodeksu postępowania karnego (przewidujący 14-dniowy termin na sporządzenie uzasadnienia). Ponad pięciomiesięczna zwłoka w odpowiedzi na pytanie sądu odwoławczego stanowiła z kolei naruszenie art. 449a § 2 w związku z art. 423 § 1 k.p.k. (przewidującego 14-dniowy termin na uzupełnienie uzasadnienia wyroku). Z dokumentacji nie wynika, aby tak długa zwłoka wynikała ze skomplikowanego charakteru sprawy czy jakichś innych okoliczności niezależnych od sędziego.
Praktyka pokazuje, że wielomiesięczna zwłoka w porządzaniu pisemnych uzasadnień nie jest przypadkiem jedynym. Choć mówi się, że cierpliwość to jedna z ludzkich cnot, to niewątpliwie sytuacje takie jak ta wymagają od stron postępowania czy ich pełnomocników naprawdę mocnych nerwów.
Źródło:
Komunikat RPO, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-obywatel-wyrok-uzasadnienie-wielomiesieczne-opoznienie-sedziego
__________________________________________________
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.
PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy
Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie
Szkolenia dla radców prawnych w 2023 roku
2023-01-28 19:00
Notariusz jak sąd wyda nakaz zapłaty i wpisze hipotekę
2022-10-10 09:50
Adwokaci zmieniają Kodeks Etyki
2023-03-31 10:00
Referendarz sądowy bez prawa do skargi
2023-05-31 07:00
Nadzór nad komornikami sądowymi po zmianach z 2019 roku
2023-08-02 01:08
Nowelizacja KPC: Struktura pism procesowych po 1 lipca
2023-07-01 10:20
KIRP przedstawia plan szkoleń na maj
2023-05-07 19:45
