Rozpoczynamy nową serię artykułów przeznaczonych dla studentów prawa oraz uczestników aplikacji prawniczych. Każdy artykuł z serii "Kazus dla studenta" zawiera oryginalny stan faktyczny oraz rozwiązanie zawierające prezentację odpowiednich unormowań prawnych.
Podczas parady z okazji święta państwowego jeden z jej uczestników ujął kieszonkowca, który próbował ukraść mu portfel. Ujęcie przebiegło w ten sposób, że po krótkim pościgu sprawca został obezwładniony oraz przytrzymany aż do momentu przybycia patrolu Policji. Po przybyciu policjantów ujęty oświadczył, że jest ofiarą przestępstwa pozbawienia wolności.
Oceń stan prawny.
Istota podanego stanu faktycznego sprowadza się do instytucji samopomocy legalnej. Zasadniczo instytucja ta wywodzi się z prawa cywilnego. Kodeks cywilny dopuszcza bowiem możliwość samodzielnego zabezpieczenia roszczenia przez osobę, której interes został naruszony w ściśle określonych sytuacjach. Dotyczy to np. art. 343 § 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni. Nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób.
Na gruncie prawa karnego za rodzaj samopomocy uznaje się uprawnienie opisane w art. 243 k.p.k. (tzw. ujęcie obywatelskie). Stosownie do tego przepisu każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji, o czym stanowi art. 243 k.p.k.
Uwaga
Ujęcie obywatelskie jest wyjątkiem od zasady, wedle której ściganie sprawców przestępstw jest zarezerwowane dla odpowiednich organów państwa. Należy bezwzględnie przestrzegać warunku jego legalności w postaci ujęcia w momencie (w czasie) popełnienia przestępstwa, ewentualnie po jego popełnieniu, gdy sprawca nadal znajduje się w miejscu jego popełnienia, albo po ciągłym pościgu, który następuje natychmiast po dokonaniu przestępstwa. Dodatkowo trzeba mieć na uwadze, że prawo ujęcia, o którym mowa, przysługuje pod warunkiem istnienia obawy ukrycia się tej osoby lub braku możliwości ustalenia jej tożsamości.
W rozważanej sytuacji sprawca utracił w wyniku ujęcia swobodę przemieszczania się i powołuje się na unormowanie art. 189 k.k. Przepis ten odnosi się do przestępstwa pozbawienia wolności. Wskazany występek jest zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Samopomoc legalna stanowi przykład okoliczności wyłączającej bezprawność czynu. W konsekwencji działanie osoby, która ujmuje sprawcę przestępstwa na gorącym uczynku, mieści się w granicach prawa. Po przybyciu Policji ujęcie obywatelskie staje się ujęciem właściwym (procesowym). Dopiero w razie braku podstaw do zatrzymania, co nie zachodzi w omawianym przypadku, osoba zatrzymana powinna zostać natychmiast zwolniona. Przysługują jej wówczas roszczenia określone w art. 23 i 24 k.c. Może ona także złożyć zawiadomienie o przestępstwie określonym w art. 189 k.k.
_____________________________________
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.
PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy
Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze
Egzamin wstępny na aplikację komorniczą 2023
2023-07-28 19:00
Zakończył się próbny egzamin radcowski 2024
2024-03-09 10:00
Aplikacja radcowska będzie mieć nowy program
2023-07-09 20:00
24 stycznia - Międzynarodowy Dzień Zagrożonego Prawnika
2023-01-24 08:10
Aplikacja uzupełniająca sędziowska 2023 - trwa przyjmowanie zgłoszeń
2023-03-06 20:00
