Minister Zdrowia potwierdza możliwość aborcji ze względu na zagrożenie zdrowia psychicznego matki

Redakcja
2023-07-25 10:00
Komentarze (0)

W oficjalnym stanowisku przedstawionym 20 lipca, resort zdrowia potwierdził dopuszczalność aborcji, gdy zagrożone jest m.in. zdrowie psychiczne matki. Dodatkowo zapowiedziano także opracowanie wytycznych dla podmiotów leczniczych w zakresie procedur związanych z zakończeniem ciąży oraz szeroko zakrojone szkolenia lekarzy.

Legalna aborcja w razie zagrożenia zdrowia matki

Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r. w sprawie o sygn. akt K 1/20, w którym TK orzekł niekonstytucyjność przesłanki umożliwiającej dokonanie aborcji w przypadku istnienia ciężkiego i nieodwracalnego uszkodzenia płodu, w praktyce powstał problem ze stosowaniem innej, także wymienionej w ustawie o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży przesłanki aborcji, jaką jest zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej. Problem sygnalizował między innymi Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu skierowanym do Dyrektora Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku w związku z odmową wykonania zabiegu terminacji ciąży u pacjentki, która posiadała dwie opinie wydane przez lekarzy psychiatrów potwierdzające, że donoszenie ciąży w sytuacji, gdy płód obarczony jest wadą letalną (płód bezczaszkowy) stanowi zagrożenie dla jej zdrowia. Z uzyskanej przez RPO odpowiedzi wynika, że Szpital dostrzegał trudności w interpretacji obowiązujących przepisów o dopuszczalności przerywania ciąży i widział potrzebę zwrócenia się do konsultanta wojewódzkiego ds. ginekologii i położnictw w celu określenia, jakie przesłanki medyczne mogą uzasadniać terminację ciąży po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r. w sprawie o sygn. akt K 1/20.

Należy jednak zauważyć, że pomimo wydania przez TK wyroku nadal obowiązuje pierwsza przesłanka przerwania ciąży, jaką jest zagrożenie dla zdrowia lub życia matki. O ile, jak słusznie wskazuje RPO, nie jest dopuszczalne w Polsce dokonanie terminacji ciąży z powołaniem się na przesłankę embriopatologiczną, o tyle możliwe jest przeprowadzenie aborcji, gdy „ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej”. Jednocześnie, jak zauważa Rzecznik, nie można zaakceptować poglądu, zgodnie z którym zagrożenie dla zdrowia psychicznego matki w żadnym przypadku, niezależnie od okoliczności, nie może zostać uznane za stanowiące zagrożenie dla zdrowia kobiety uzasadniające legalne przerwanie ciąży., a ponadto takie stwierdzenie byłoby niezgodne z jednoznacznym brzmieniem ustawy. Pomijanie w praktyce zdrowia psychicznego matki jako czynnika terminacji ciąży stało się podstawą interwencji RPO, który w oficjalnym piśmie skierowanym do Ministra Zdrowia zwrócił sie o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie (pismo do MZ z 11.7.2023 r., VII.5001.6.2023.AMB).

Stanowisko MZ w sprawie aborcji ze względu na zagrożenie zdrowia psychicznego matki

Minister Zdrowia w oficjalnym stanowisku przesłanym do Rzecznika Praw Obywatelskich zdaje sie podzielać argumenty przedstawione przez RPO. W piśmie z 20 lipca (ZPR.660.24.2023.AB) wskazuje, że w świetle art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży, przerwanie ciąży jest dopuszczalne w przypadku, gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, przy czym nie został określony zamknięty katalog wskazań do przerwania ciąży w przypadku, gdy ciąża zagraża życiu lub zdrowiu kobiety ciężarnej. Dodatkowo podkreślono fakt, że wskazany przepis ustawy w żaden sposób nie determinuje również, jakiego obszaru zdrowia ww. zagrożenie ma dotyczyć, a obowiązujące regulacje prawne nie ograniczają przy tym specjalności lekarza stwierdzającego wystąpienie okoliczności wskazujących, że ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej. Przepisy wymagają jednak, by okoliczność tę stwierdzał lekarz posiadający tytuł specjalisty w zakresie medycyny właściwej ze względu na rodzaj choroby kobiety ciężarnej.

Odpowiedź, jaka nadeszła z resortu zdrowia jednoznacznie potwierdza możliwość terminacji ciąży w sytuacji zagrożenie dla zdrowia psychicznego matki. Warto również dodać, że Minister Zdrowia zarządzeniem z dnia 12 czerwca 2023 r. powołał Zespół do spraw opracowania wytycznych dla podmiotów leczniczych w zakresie procedur związanych z zakończeniem ciąży., którego zadaniem jest opracowanie wytycznych dla podmiotów leczniczych w zakresie procedur związanych z przerywaniem ciąży w przypadkach stwierdzenia wystąpienia przesłanek, o których mowa w art. 4a ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, zawierających w szczególności:

1) sposób oceny i potwierdzania przesłanek dopuszczalności przerwania ciąży;
2) przesłanki konieczności zlecenia dodatkowych konsultacji medycznych, mających na celu określenie stanu zdrowia ciężarnej;
3) sposób postępowania z ciężarną w przypadku stwierdzenia stanu zagrożenia jej życia
4) materiały szkoleniowe dla pracowników medycznych oddziałów ginekologiczno-położniczych.

Po zakończonych pracach zespołu - w oparciu o sporządzone wytyczne - planowane jest także przeprowadzenie szkoleń dla wszystkich placówek szpitalnych z oddziałami ginekologiczno- położniczymi. Zakłada się, że będą one przeprowadzane przez Rzecznika Praw Pacjenta we współpracy z Konsultantem Krajowym w dziedzinie ginekologii i położnictwa, który jest przewodniczącym Zespołu.

Konstytucyjne prawo do ochrony zdrowia a przesłanki legalnej aborcji

Stanowisko wyrażone przez Ministra Zdrowia wpisuje się w realizację konstytucyjnego prawa do ochrony zdrowia. Zgodnie z art. 68 ust. 1 i 3 Konstytucji RP, każdy ma prawo do ochrony zdrowia, a władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. Zarówno podmiotowe prawo do ochrony zdrowia, jak i wymóg zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej kobietom ciężarnym nie może być w tym wypadku interpretowany w oderwaniu od regulacji art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Innymi słowy wskazać trzeba, że wskazanie przez prawodawcę przesłanki w postaci zagrożenia dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej należy uznawać jako realizację konstytucyjnych praw obywateli i skorelowanych z nimi obowiązków państwa w zakresie ochrony zdrowia i życia. Stosowana przez prawodawcę klauzula zagrożenia życia lub zdrowia nie różnicuje przy tym, czy chodzi wyłącznie o zdrowie w wymiarze fizycznym, czy również w wymiarze psychicznym. Lege non distinguente nec nostrum est distinguere, zatem przyjąć należy, że także zagrożenie dla zdrowia psychicznego matki jest przesłanką przerwania ciąży.

>>Czytam więcej artykułów w: Zdrowie

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze