Na konto czy w gotówce? Zwolnienie podatkowe darowizny od rodziny wciąż niejasne

• Redakcja
• 2022-09-08 10:00
• Komentarze (0)

Profiskalna linia interpretacyjna administracji skarbowej kwestionuje prawo do zwolnienia podatkowego, gdy darowizna nie została dokonana w formie przelewu bankowego. Tymczasem sądy administracyjne dopuszczają także darowizny gotówkowe. A co mówią przepisy?

Zwolnienie podatkowe darowizny od rodziny

Zgodne z art 4a ustęp 1 punkt 1-2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, pod następującymi warunkami:

1) podatnik zobowiązany jest zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego;

2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9637 złotych, należy udokumentować otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania ich na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym

Jak się okazuje, wskazane przepisy rodzą watpliwości interpretacyjne, które negatywnie odbijają się na sytuacji podatników. Chodzi mianowicie o  zwrot, wskazujący że „dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”. Nie jest więc jasne, czy konieczne jest udokumentowanie przekazania środków pieniężnych wyłącznie przelewem, czy też możliwa jest wypłata środków gotówką, a następnie wpłata ich na rachunek nabywcy. W sytuacji zaś przekazania środków gotówką powstaje kolejne pytanie, kto powinien dokonać takiej wpłaty pieniędzy, czy może to zrobić sam obdarowany, czy też musi jej dokonać wyłącznie darczyńca?

Niejasne przepisy, róźne interpretacje

Według interpretacji Krajowej Informacji Skarbowej środki pieniężne nie mogą zostać przekazane w gotówce lecz przelewem na konto bankowe. Tymczasem sądy administracyjne wskazują, że użyty przez ustawodawcę zwrot "udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy" należy rozumieć jako obowiązek wykazania, że doszło do transferu środków pieniężnych z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego, przy czym drugorzędne znaczenie ma sposób dokonania tego transferu. Nie musi to być transfer bezgotówkowy, a  dopuszczalna jest także wpłata gotówki przez obdarowanego na własny rachunek. Chociaż zdarzają się wyjątki, W jednej ze spraw sąd I instancji przyjął wykładnię profiskalną i stwierdził, że odpowiednim sposobem przekazania darowizny pieniężnej jest przelew lub przekaz pocztowy. Niedopuszczalne jest zatem przekazanie gotówki przez darczyńcę obdarowanemu, a następnie jej wpłacenie na rachunek bankowy. Należy jednak podkreślić, że zasadniczo sądy zajmują korzystne dla podatników stanowisko, stwierdzając że odmawianie prawa do zwolnienia z podatku przy darowiźnie dla najbliższej rodziny to przesadny formalizm fiskusa. Przedmiotem wypowiedzi judykatury były też sprawy, w których wpłacającym środki uzyskane tytułem darowizny był sam obdarowany. Wówczas sądy uznawały, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie dają podstawy do twierdzenia, że dla uzyskania zwolnienia podatkowego konieczna jest wpłata kwoty darowizny wyłącznie przez darczyńcę.

Zwolnienie podatkowe jako przejaw konstytucyjnej ochrony rodziny

Jak słusznie zauważa Rzecznik Praw Obywatelskich, zwolnienie podatkowe darowizny od najbliższych ma wymiar społeczny,  zmierza bowiem do ochrony interesów majątkowych członków najbliższej rodziny. Ponadto jego cel jest niewątpliwie spójny z konstytucyjną zasadą ochrony rodziny, ale także i z obowiązkiem państwa uwzględniania w swej polityce społecznej i gospodarczej dobra rodziny. Czy  w związku powyższym możemy oczekiwać zmiany przepisów?

Wniosek RPO do MF

Mając na uwadze wagę problemu, RPO zwrócił się do resortu finansów z oficjlanym wystąpieniem w sprawie zmiany kontrowersyjnych przepisów. Wskazał w nim, że przepisy podatkowe powinny być formułowane na tyle precyzyjnie, aby podatnik wiedział w jakich przypadkach ma prawo do skorzystania ze zwolnienia dla osób najbliższych z tytułu darowizny, żas tego rodzaju sprawy - z uwagi na ich powszechny, życiowy charakter - w zasadzie nie powinny trafiać na wokandę sądów administracyjnych.W uzasadnieniu podkreślono także, że w demokratycznym państwie prawa, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, obywatel powinien mieć pewność zarówno co do treści przepisu, jak i sposobu jego jednolitej interpretacji przez organy podatkowe oraz sądy administracyjne. Praktyka pokazuje zaś, że omawiana regulacja stanowi w istocie pułapkę dla obywateli i niestety wciąż generuje liczne spory podatkowe. Dlatego też RPO prosi MF o rozważenie podjęcia prac legislacyjnych w celu doprecyzowania przepisów lub też o podjęcie działań zmierzających do ujednolicenia wykładni ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnej z korzystnym dla obywateli orzecznictwem sądów administracyjnych.

Źródło:

-wyrok WSA w Gliwicach z dnia 27 lutego 2020 roku (sygnatura akt I SA/Gl 1570/19).

- wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 8 grudnia 2010 roku (sygnatura akt II FSK 1394/09), 19 stycznia 2012 roku (sygnatura akt II FSK 1419/10), 14 marca 2012 roku (sygnatura akt II FSK 1534/11), 22 kwietnia 2015 roku (sygnatura akt II FSK 619/13)

- interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 29 stycznia 2021 roku (numer 0111-KDIB2-2.4015.79.2020.3.MZ).

- pismo RPO z 29.8.2022 r., V.511.869.2022.EG, https://bip.brpo.gov.pl/

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.