Najważniejsze postanowienia oraz znaczenie prawne Konwencji stambulskiej

Źródło grafiki: https://pixabay.com

Redakcja
2024-02-11 00:01
Komentarze (0)

Konwencja stambulska, czyli podpisana w Stambule w 2011 r. Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (Dz.U. z 2015 r. poz. 961), to ratyfikowany przez Polskę w 2015 r. traktat dotyczący równości kobiet i mężczyzn, jak też ochrony kobiet i dzieci przed przemocą i dyskryminacją.

Konwencja stambulska - cele i zakres zastosowania

Konwencja stambulska, zwana tez Konwencją „antyprzemocową”, ma na celu:
a) ochronę kobiet przed wszystkimi formami przemocy oraz zapobieganie, ściganie i eliminację przemocy wobec kobiet i przemocy domowej,
b) przyczynianie się do eliminacji wszystkich form dyskryminacji kobiet oraz wspieranie rzeczywistej równości kobiet i mężczyzn, w tym poprzez umacnianie samodzielnej pozycji kobiet,
c) stworzenie ogólnych ram, polityki i działań na rzecz ochrony i wsparcia wszystkich ofiar przemocy wobec kobiet i przemocy domowej,
d) popieranie współpracy międzynarodowej, mającej na celu eliminację przemocy wobec kobiet i przemocy domowej,
e) zapewnienie wsparcia i pomocy organizacjom i organom ścigania dla skutecznej współpracy mającej na celu przyjęcie zintegrowanego podejścia do eliminacji przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.

Konwencja ma zastosowanie do wszystkich form przemocy wobec kobiet, w tym przemocy domowej. Konwencję stosuje się w czasie pokoju i w trakcie konfliktów zbrojnych.

Konwencja stambulska, jako akt prawnomiędzynarodowy, weszła do polskiego porządku prawnego na podstawie ustawy z 6.2.2015 r. o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule dnia 11 maja 2011 r. i obowiązuje stosownie do unormowań Konstytucji RP.

Konwencja stambulska - budowa

Konwencja stambulska składa się z preambuły, 12 rozdziałów, załącznika i dodatku w postaci treści aktu w języku angielskim.

Do najistotniejszych części tego dokumentu zaliczyć należy:
- rozdział II, na podstawie którego strony zobowiązują się do przyjęcia koniecznych środków ustanawiających i wdrażających ogólnokrajową, skuteczną, kompleksową i skoordynowaną politykę mającą na celu zapobieganie i zwalczanie wszystkich form przemocy objętych zakresem Konwencji stambulskiej;
- rozdział III, na podstawie którego strony zobowiązują się podjąć konieczne środki promujące zmianę społecznych i kulturowych wzorców zachowań kobiet i mężczyzn w celu wykorzenienia uprzedzeń, zwyczajów, tradycji oraz innych praktyk opartych na idei niższości kobiet lub na stereotypowych rolach kobiet i mężczyzn;
- rozdział IV, na podstawie którego strony zobowiązują się chronić wszystkie ofiary przed kolejnymi aktami przemocy oraz przyjąć konieczne środki ustawodawcze lub inne środki, zgodnie z prawem wewnętrznym, zapewniające istnienie odpowiednich mechanizmów gwarantujących skuteczną współpracę wszystkich właściwych organów państwowych, w tym sądów, prokuratury, organów ścigania, władz lokalnych i regionalnych, a także organizacji pozarządowych i innych organizacji i podmiotów, właściwych w sprawach udzielania ochrony i wsparcia ofiarom i świadkom wszystkich form przemocy objętych zakresem Konwencji stambulskiej;
- rozdział V, na podstawie którego strony zobowiązują się ustanowić odpowiednie rozwiązania z zakresu prawa cywilnego przeciw sprawcy, do których należy prawo ofiary do odszkodowania. Rozdział ten odnosi się również do odpowiedzialności karnej za przemoc psychiczną oraz przemoc seksualną, jak też przymusowe małżeństwa, okaleczanie narządów płciowych kobiet czy przymusową aborcję;
- rozdział VI, na podstawie którego strony zobowiązują się przyjąć konieczne środki w celu zapewnienia, by postępowanie przygotowawcze oraz postępowanie sądowe dotyczące wszystkich form przemocy objętych zakresem Konwencji stambulskiej były prowadzone bez nieuzasadnionego opóźnienia i na wszystkich etapach postępowania karnego z poszanowaniem praw ofiary. Rozdział ten odnosi się też do kwestii profilaktyki, a więc zapobiegania przemocy;
- rozdział VII, na podstawie którego strony zobowiązują się przyjąć środki zapewniające, by ofiarom, których prawo pobytu zależy od prawa pobytu małżonka lub partnera, przyznawane było w razie rozwiązania małżeństwa lub związku odrębne zezwolenie na pobyt, bez względu na to jak długo trwało małżeństwo lub związek.

Dalsze postanowienia Konwencji stambulskiej odnoszą się do takich zagadnień, jak współpraca międzynarodowa, monitorowanie wdrażania jej postanowień czy relacja pomiędzy Konwencją stambulską a zobowiązaniami z innymi umów międzynarodowych. W przepisach końcowych znajduje się postanowienie dotyczące wypowiedzenia Konwencji stambulskiej. Zgodnie z art. 80 traktatu, każda strona może go w dowolnym czasie wypowiedzieć w drodze notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy. Wypowiedzenie staje się skuteczne pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie trzech miesięcy od dnia otrzymania notyfikacji przez Sekretarza Generalnego.

Konwencja stambulska - zastrzeżenia Polski

Konwencja stambulska stanowi część polskiego porządku prawnego. Jej przyjęcie miało istotny wpływ na obowiązujące w Polsce regulacje prawne. Rozwiązania takie jak tryb ścigania przestępstwa zgwałcenia z urzędu, szczególne zasady przesłuchania ofiar tego przestępstwa w postępowaniu karnym, pomyślane w celu zminimalizowania dolegliwości tej czynności procesowej, jak też możliwość eksmisji osoby dopuszczającej się przemocy domowej zostały stworzone w zgodzie z postanowieniami tego aktu prawa międzynarodowego.

Polska podpisała omawiany traktat w 2012 r. potępiając jednocześnie wszelkie formy przemocy wobec kobiet oraz przemocy domowej. Należy zauważyć jednak, że Polska, ratyfikując omawiany traktat, zdecydowała się skorzystać z prawa złożenia zastrzeżeń zgodnie z art. 78 traktatu. Zastrzeżenia te podlegały modyfikacji. Obecnie dotyczą one art. 30 ust. 2, art. 44 ust. 1 lit e i art. 55 traktatu i obowiązują do 1.8.2025 r.

Źródła:
- Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (Dz.U. z 2015 r. poz. 961);
- ustawa z 6.2.2015 r. o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule dnia 11 maja 2011 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 398);
- ustawa z 20.1.2021 r. o zmianie zakresu obowiązywania Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule dnia 11 maja 2011 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 149);
- oświadczenie rządowe w sprawie zmiany zakresu obowiązywania Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule dnia 11 maja 2011 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 844);
- sprawozdanie z działań podjętych w celu wprowadzenia w życie Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, przedstawiane przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z postanowieniami artykułu 68 konwencji opublikowane w Serwisie Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.gov.pl/web/rodzina/wykonywanie-konwencji-stambulskiej-przez-polske [dostęp: 10.2.2024 r.];
- publikacja pt. „Wykonywanie konwencji stambulskiej przez Polskę” opublikowana w Serwisie Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.gov.pl/web/rodzina/wykonywanie-konwencji-stambulskiej-przez-polske [dostęp: 10.2.2024 r.].

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze