Nowelizacja prawa rodzinnego, czyli rozwód w USC

Źródło grafiki: https://pixabay.com/photos/hand-finger-people-ring-marriage-83079/

Redakcja
2025-11-19 08:31
Komentarze (0)

W świetle projektu nowelizacji prawa rodzinnego rozwód jest możliwy na podstawie zgodnych oświadczeń małżonków składanych przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.

Rozwód przed kierownikiem USC

Projekt odpowiada na potrzeby małżonków zgodnych co do rozwiązania ich małżeństwa. Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym w Polsce rozwiązanie małżeństwa jest możliwe wyłącznie na drodze sądowej. Małżonkowie, między którymi nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, którzy chcą zgodnie zakończyć swoje małżeństwo, muszą doprowadzić do wszczęcia postępowanie sądowego. Jak podkreśla Ministerstwo Sprawiedliwości – jest to konieczne mimo, że łączący ich związek istnieje już tylko formalnie i nie spełnia swojej społecznej ani życiowej roli, a jego dalsze trwanie staje się przeszkodą w uregulowaniu spraw osobistych i rozpoczęciu nowego etapu w życiu.

Projekt resortu sprawiedliwości ma zmienić powyższą sytuację poprzez wprowadzenie możliwości prostszego i szybszego zakończenia małżeństw, które faktycznie przestały funkcjonować. Ratio legis sprowadzać się ma do usprawnienia rozwiązywania niespornych spraw rozwodowych, odciążenia sądów oraz wzmocnienia autonomii małżonków.

Warunki skorzystania z rozwodu pozasądowego

Jak zaakcentowano powyżej, pozasądowa procedura rozwodowa ma być dostępna dla małżeństw, między którymi nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Ponadto małżonkowie muszą zgodnie dążyć do rozwiązania małżeństwa bez orzekania o winie. Dodatkowo konieczne będzie spełnienie następujących wymogów:
-małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci,
-małżeństwo trwa co najmniej rok,
-między małżonkami nie toczy się już sprawa o rozwód, o separację z żądaniem rozwodu ani o unieważnienie małżeństwa.

Kształt procedury rozwodu przed kierownikiem USC

Projekt przewiduje dwuetapowy tryb pozasądowego rozwiązania małżeństwa. W ramach pierwszego etapu małżonkowie wspólnie stawiają się w urzędzie stanu cywilnego i składają pisemne zapewnienia, że spełniają ustawowe warunki rozwodu. Kierownik USC weryfikuje te przesłanki na podstawie dokumentów. Złożenie zapewnień nie oznacza jeszcze rozwodu - od tego momentu rozpoczyna bieg termin „na namysł”. Zapewnienia zachowują ważność przez 6 miesięcy – jeśli w tym czasie procedura nie zostanie zakończona, konieczne będzie jej ponowne rozpoczęcie.

Po upływie co najmniej miesiąca od złożenia zapewnień, ale nie później niż w ciągu 6 miesięcy, małżonkowie ponownie stawiają się razem w urzędzie rozpoczynając drugi etap procedury. Polega on na złożeniu zgodnych oświadczeń o rozwiązaniu małżeństwa. Każdy z małżonków dodatkowo oświadcza, że:
-nastąpił między nimi zupełny i trwały rozkład pożycia.
-nie toczy się między nimi sprawa o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa,
-posiadają obywatelstwo polskie, a w przypadku cudzoziemców, że nie mają wspólnego obywatelstwa i mają miejsce zamieszkania w Polsce,
-nie mają wspólnych małoletnich dzieci.

Wszystkie oświadczenia – z wyjątkiem potwierdzenia rozkładu pożycia – składane mają być pod rygorem odpowiedzialności karnej. Kierownik urzędu stanu cywilnego weryfikuje spełnienie przesłanek, a następnie dokonuje wpisu w rejestrze stanu cywilnego. Z chwilą tego wpisu małżeństwo zostaje rozwiązane. Pozasądowy rozwód wywoła skutki identyczne jak rozwód orzeczony przez sąd.

Żądanie unieważnienia rozwodu pozasądowego

Projekt przewiduje nadanie małżonkom uprawnienia do żądania unieważnienia rozwodu pozasądowego. Ma ono być realizowane na drodze sądowej przede wszystkim w sytuacji, gdy w chwili składania oświadczeń o rozwiązaniu małżeństwa małżonkowie mieli wspólne małoletnie dzieci.

Powództwo o unieważnienie rozwodu pozasądowego będzie mógł także wnieść małżonek, który w chwili składania oświadczenia o rozwiązaniu małżeństwa działał:
-w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
-pod wpływem bezprawnej groźby drugiego małżonka lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe;
-pod wpływem błędu wywołanego podstępnie przez drugiego małżonka, uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby małżonek nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia o rozwiązaniu małżeństwa. Podstęp osoby trzeciej jest tu jednoznaczny z podstępem drugiego małżonka, jeżeli ten o podstępie wiedział.

Unieważnienie rozwodu pozasądowego będzie mogło nastąpić wyłącznie z przyczyn określonych powyżej, jeżeli za dalszym trwaniem małżeństwa przemawia dobro rodziny.

Kompleksowa nowelizacja

Projekt zakłada nie tylko zmianę unormowań Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wprowadza również niezbędne modyfikacje przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego.
Projektodawcy uwzględnili długi okres vacatio legis. Zgodnie z art. 7 projektu ustawa wchodzi w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Źródła:
-projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, nr z wykazu RCL: UDER24, https://legislacja.gov.pl/projekt/12397656/katalog/13127403#13127403 [dostęp: 18.11.2025 r.];
-Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/nowe-rozwiazania-w-prawie-rodzinnym---mozliwosc-rozwodu-przed-urzedem-stanu-cywilnego [dostęp: 18.11.2025 r.].

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator oraz autorzy treści nie ponoszą odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie