Nowelizacja procedury karnej rozpoczyna legislacyjną ścieżkę

Źródło grafiki: https://pixabay.com/photos/police-car-cop-vehicle-auto-city-4261182/

Redakcja
2025-07-16 23:00
Komentarze (0)

Nowelizacja procedury karnej staje się faktem. Rada Ministrów przyjęła przepisy przygotowane przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego i Ministerstwo Sprawiedliwości.

Nowelizacja procedury karnej w szczegółach

Przygotowana nowelizacja procedury karnej ma być odpowiedzią na wymagania konstytucyjne i prawa międzynarodowego, a także eliminować ma występujące dysfunkcje czy absurdy, których usunięcie jest kluczowe z perspektywy społecznej. Jak wskazano, Cel nadrzędny to praktyczne zwiększenie praw do obrony w maksymalnie transparentnym postępowaniu. A ponadto wyeliminowanie kuriozalnych czy bezzasadnych sytuacji, które godzą w prawa obywateli. Chodzi między innymi o wielomiesięczne, niezasadne tymczasowe aresztowania bez aktu oskarżenia czy nielegalne pozyskiwanie dowodów. Projekt realizuje też liczne postulaty deregulacyjne, które mają uprościć i usprawnić procedury w postępowaniach karnych. Ponadto nowelizacja eliminuje również kilka uprawnień prokuratury, w wyniku których zaburzana była równowaga procesowa, na rzecz wzmocnienia pozycji sądu

Zmiany systemowe

Proponowana nowelizacja procedury karnej obejmuje następujące zmiany systemowe:

- wzmocnienie prawa do obrony, m.in. przez obowiązkowy udział obrońcy przy przesłuchaniu małoletnich i szersze prawo podejrzanego do przesłuchania z udziałem adwokata, w tym ustanowionego z urzędu, a także pełną poufność kontaktów z obrońcą;
- większy dostęp do akt sprawy dla podejrzanych i ich obrońców;
- uelastycznienie i uproszczenie procedur sądowych, w tym w zakresie wniesienia apelacji i subsydiarnego aktu oskarżenia;
- wprowadzenie zakazu dowodowego wobec materiałów zdobytych w drodze przestępstwa;
- ograniczenie nadmiarowych uprawnień prokuratora, w tym m.in. możliwości wniesienia sprzeciwu wobec różnego rodzaju decyzji sądu;
- reformę przepisów dotyczących tymczasowego aresztowania, w celu ukrócenia jego nadużywania i zbędnego przeciągania;
- wzmocnienie ochrony tajemnicy adwokackiej, radcowskiej, dziennikarskiej, czy tłumacza;
- poszerzenie zakresu dostępu do bezpłatnej pomocy tłumacza dla oskarżonego, który nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim lub jest głuchy lub niemy.

Niezwykle istotne są też przepisy o wymiarze godnościowym i materialnym. Z myślą o rodzinach zmarłych została wprowadzona możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie o ekshumacji. Planowane jest także wydłużenie z roku do 3 lat terminu przedawnienia roszczeń o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie.

Zmiany w innych aktach prawnych

Projekt zawiera także propozycje zmian m.in. w:

- Kodeksie karnym (m.in. wyeliminowanie konieczności uzyskania wniosku prokuratora przy nadzwyczajnym złagodzeniu kary dla tzw. małego świadka koronnego),
- Kodeksie karnym wykonawczym (np. ograniczenie uprawnień prokuratora wstrzymujących wykonalność orzeczeń),
- Kodeksie wykroczeń,
- Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia pozwalające na unieważnienie mandatu nałożonego niezgodnie z prawem, nawet jeśli został przyjęty,
- Ustawie o ochronie zwierząt pozwalające sądowi na orzeczenie przepadku zwierzęcia nawet jeśli sprawca znęcania się nad nim nie jest jego właścicielem (np. jest pracownikiem firmy, do której należy zwierzę),
- Ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych podwyższające maksymalny pułap zwrotu zarobku utraconego przez świadka w związku ze stawiennictwem w sądzie (analogiczne zmiany także w postępowaniu karnym).

Sprawiedliwy i przejrzysty wymiar sprawiedliwości

Jak wskazał Minister Sprawiedlwości, powyższa rozbudowana, wielowątkowa nowelizacja odpowiada na szereg potrzeb i postulatów społecznych oraz gospodarczych. Celem jest pogłębienie nie tylko równości wobec prawa i szans do obrony, ale i możliwości realnego korzystania z praw obywatelskich. Nowelizacja ma również dotyczyć osób mniej majętnych, dla których koszty pomocy prawnej są dziś dużą barierą. Ponadto likwiduje ona także istniejące dziś utrudnienia w udziale w postępowaniach osobom z niepełnosprawnościami. Nowelizacja ma więc odpowiadać na potrzeby, które sygnalizują dziś obywatele, przedsiębiorcy, prawnicy oraz organizacje pozarządowe i międzynarodowe.

Resort sprawiedliwości podkreśla również, że nowelizacja procedury karnej to istotny krok w stronę bardziej sprawiedliwego i przejrzystego wymiaru sprawiedliwości. Z jednej strony utrzymano wszystkie przepisy, które pozwalają na skuteczną obronę polskich granic, walkę ze zorganizowaną przestępczością czy ochronę społeczeństwa przed najgroźniejszymi przestępcami, a z drugiej zdecydowano się na wzmocnieniu pozycji obywatela w procesie karnym, gwarantując realne prawo do obrony i ograniczając możliwość nadużywania tymczasowego aresztowania.

Źródło:

Komunikat MS, https://pap-mediaroom.pl/polityka-i-spoleczenstwo/ms-jedna-z-najwiekszych-od-lat-nowelizacji-procedury-karnej-komunikat

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie