Odpowiedzialność sprawcy szkody wobec osób najbliższych dla poszkodowanego

Źródło grafiki: https://pixabay.com

Redakcja
2022-03-15 13:50
Komentarze (0)

Za pośrednictwem ustawy z 24.6.2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2021 r. poz. 1509) prawodawca ustanowił podstawę normatywną dla odpowiedzialności cywilnej za krzywdę najbliższych członków rodziny poszkodowanego, która polega na niemożności nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej z poszkodowanym z powodu wyrządzenia u niego trwałego i ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Zmiana obowiązuje od 19.9.2021 r.

Brzmienie art. 446(2) k.c.

Nowelizacja polega na dodaniu do Kodeksu cywilnego art. 446(2). Zgodnie z tym przepisem „w razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.”
Dodanie wspomnianego przepisu prawnego nie oznacza, że do tej pory w polskim porządku prawnym brakowało przepisów o obowiązku naprawienia krzywdy powstałej u osób najbliższych dla poszkodowanego. Wręcz przeciwnie – takie przepisy funkcjonowały i funkcjonują nadal. Mowa o art. 446 § 4 k.c., który stanowi źródło obowiązku zapłaty zadośćuczynienia dla najbliższych członków rodziny poszkodowanego w razie jego śmierci w następstwie czynu niedozwolonego. Oprócz tego w ramach art. 448 k.c. ustawodawca zadekretował unormowanie o zadośćuczynieniu za naruszenie dóbr osobistych. Z art. 23 k.c. wiemy skądinąd, że katalog dóbr osobistych jest otwarty i do tej pory nie było wykluczone uznanie realizowania więzi rodzinnej za dobro osobiste. Ustawodawca jednak postanowił, że potrzebne jest literalne wskazanie, że tego typu roszczenie obowiązuje na gruncie polskiego prawa.

Argumentacja projektodawcy

W ramach uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej wskazano, że od lat ujawniają się w środowisku prawniczym rozbieżności w wykładni obowiązujących przepisów prawa dotyczących odpowiedzialności deliktowej. Wątpliwość odnosiła się do kompensacji krzywdy najbliższego członka rodziny poszkodowanego polegającej na utracie więzi rodzinnej z poszkodowanym, który doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu. Zagadnienie dotyczyło przypadków utraty więzi rodzinnej szczególnie w następstwie stanu śpiączki pourazowej poszkodowanego lub stanu wegetatywnego. Ciężkie i trwałe uszkodzenie ciała powoduje w takich przypadkach niemożność nawiązywania lub kontynuowania więzi rodzinnej. Po stronie członków najbliższej rodziny poszkodowanego powstaje silna i długotrwała trauma. Na przestrzeni ostatnich lat w orzecznictwie sądów powszechnych ukształtowało się przeważające stanowisko, że tego rodzaju krzywda podlega naprawieniu przez zapłatę odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia. Zgodnie z tym kierunkiem judykatury sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu. W części spraw sądowych zadośćuczynienie dla najbliższego członka rodziny poszkodowanego było zasądzane na podstawie art. 448 k.c. lub na podstawie art. 446 § 4 k.c. poprzez zastosowanie interpretacji rozszerzającej tego przepisu lub poprzez jego zastosowanie w drodze analogii. Projektodawca odnotował jednak przypadki prawomocnego oddalenia powództw najbliższych członków rodziny poszkodowanego o zapłatę zadośćuczynienia za zerwanie więzi rodzinnej. Tego rodzaju rozstrzygnięcia były uzasadniane brakiem możliwości dochodzenia zadośćuczynienia za zerwanie więzi rodzinnej zarówno na podstawie art. 448 k.c., gdyż więzi rodzinne nie stanowią klasycznego dobra osobistego w rozumieniu art. 23 k.c., jak i na podstawie art. 446 § 4 k.c., ponieważ przepis ten dotyczy wyłącznie przypadków krzywdy w następstwie śmierci poszkodowanego. Powstała zatem luka, która uniemożliwiała dochodzenie roszczeń od sprawcy szkody przez najbliższych poszkodowanego pozostającego w stanie powodującym utratę więzi rodzinnej (por. uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, IX kadencja, druk nr 1125, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1125 [dostęp:15.3.2022 r.]).

Stan prawny: 15.3.2022 r.

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl. mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.