Postanowienia umowy o świadczenie usług na przykładach

Treścią stosunku prawnego są prawa i obowiązki jego stron. W przypadku umowy o świadczenie usług prawa i obowiązki stron są niekiedy zbliżone do tych wynikających z umowy o pracę. Oba typy umów wiele jednak dzieli. Próba zbyt daleko idącego upodobnienia umowy o świadczenie usług do umowy o pracę może narazić strony na zarzut obejścia prawa poprzez zawarcie umowy cywilnej w warunkach uzasadniających powstanie stosunku pracy.

Umowa o świadczenie usług jako umowa cywilnoprawna

Do umów o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). Nie oznacza to, że umowy te stanowią zlecenie w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Warto odnotować, że istotą stosunku zlecenia jest zobowiązanie zleceniobiorcy do dokonania czynności prawnej w imieniu i na rachunek zleceniodawcy (np. zawarcie lub wypowiedzenie umowy, odstąpienie od umowy, złożenie oferty itd.). Zlecenie w kodeksowym wydaniu jest powiązane z pełnomocnictwem, które może stanowić część umowy, lecz nie jest to warunek prawny ważności umowy, gdyż upoważnienie do działania w imieniu zleceniodawcy może wynikać z osobnego dokumentu (np. z pełnomocnictwa szczególnego, upoważniającego do dokonania indywidualnie oznaczonej czynności prawnej).

Inaczej jest w stosunku prawnym powstałym na podstawie umowy o świadczenie usług. W tym przypadku bowiem zobowiązanie usługodawcy sprowadza się do wykonywania wyłącznie czynności faktycznych dla usługobiorcy (np. polegających na oprowadzaniu wycieczek, pielęgnacji zieleni czy prowadzeniu mediów społecznościowych, jak w poniższym przykładzie obejmującym fragment postanowienia określającego przedmiot umowy).

§ 1
Przedmiot umowy

1. Usługodawca zobowiązuje się odpłatnie oraz na rzecz Usługobiorcy prowadzić media społecznościowe, a w szczególności:
1) tworzyć oraz publikować treści w ramach mediów społecznościowych,
2) opracowywać strategię działań w ramach mediów społecznościowych oraz na bieżąco analizować jej skuteczność, a w razie potrzeby także wprowadzać jej odpowiednie modyfikacje,
3) prowadzić komunikację pomiędzy z klientami Usługobiorcy w ramach mediów społecznościowych.
(…)

Stosunek prawny powstały na podstawie umowy o świadczenie usług ma kilka cech podobnych do tych, które zaobserwować można w stosunku pracy. Warto w tej mierze podkreślić obowiązek uwzględnienia minimalnej stawki godzinowej. Poniżej znajduje się fragment postanowienia umowy o świadczenie usług regulującego wynagrodzenie. Warto zauważyć, że w umowie o świadczenie usług nie określa się wymiaru czasu pracy, gdyż jest to pojęcie typowe dla stosunku pracy, a nie dla stosunku prawa cywilnego sensu stricto. W umowach cywilnoprawnych strony moga umówić się o liczbę godzin, które zostaną poświęcone na wykonanie danej usługi w danym przedziale czasowym. Ewentualnie strony mogą postanowić, że liczba godzin pracy będzie wynikać z rachunku do umowy, natomiast w samej umowie o świadczenie usług określona zostanie tylko stawka wynagrodzenia.

§ 2
Wynagrodzenie

1. Za wykonane czynności, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 1-3, Usługodawcy zostanie wypłacone wynagrodzenie w wysokości … zł (… 00/100) brutto za każdą godzinę ich wykonywania.
2. Wynagrodzenie będzie płatne co miesiąc z dołu, do 10. (dziesiątego) dnia miesiąca kalendarzowego.
3. Z wynagrodzenia zostanie potrącona zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne zgodnie z obowiązującymi przepisami.
(…)

Jak widać, umowa o świadczenie usług jest również tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego oraz ubezpieczeń społecznych. Należy jednak podkreślić, że prawidłowo zaprojektowana umowa u świadczenie usług nie prowadzi do powstania stosunku pracy. Usługodawca nie jest więc objęty unormowaniami ustawodawstwa pracy dotyczącymi choćby ochrony trwałości stosunku pracy. W przypadku umów cywilnoprawnych inaczej kształtują się też sposoby ich rozwiązywania – przede wszystkim chodzi tu o długości okresów wypowiedzenia, które uzależnione są w dużej mierze od woli stron. Rozwiązanie takiej umowy nie podlega również szczególnym regułom prawa pracy dotyczącym uzasadnienia. Poniżej wskazano przykład postanowienia umowy o świadczenie usług regulującego kwestię okresu jej obowiązywania oraz sposobu jej rozwiązania.

§ 4
Czas trwania oraz rozwiązanie umowy

1. Umowę zawarto na czas oznaczony, wynoszący … miesięcy.
2. Umowa może zostać wypowiedziana przez każdą ze Stron z zachowaniem miesięcznego terminu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego.
(…)

Umowa o świadczenie usług nie podlega też rygorom określonym w prawie pracy w odniesieniu do czasu pracy oraz przerw w obowiązku świadczenia pracy. Nie oznacza to, że strony nie mają prawa wprowadzić do umowy cywilnoprawnej jakichś form przerw od obowiązku świadczenia pracy. Należy mieć na uwadze, że w takim przypadku w zasadzie odpada obowiązek zapłaty wynagrodzenia za okresy nieświadczenia pracy. Odmienne rozwiązanie upodobniłoby w daleko idący sposób umowę cywilnoprawną do umowy o pracę.

W obu przypadkach można mówić także o zobowiazaniu do starannego działania przez osobę świadczącą pracę. Zarówno w stosunku prawnym wynikającym z umowy usługowej, jak i w stosunku pracy, nie występuje zobowiązanie rezultatu typowe dla umów o dzieło.

Umowa cywilnoprawna, jaką niewątpliwie jest umowa o świadczenie usług, jest chętnie wybierana, gdyż wprowadza pewien rodzaj elastyczności we współpracy stron, który ujawnia się np. w braku podporządkowania pracowniczego oraz większej samodzielności osoby świadczącej pracę. Poniżej zamieszczono fragment tego typu umowy odnoszący się do miejsca i czasu wykonywania pracy. Warto zauważyć, że w porównaniu z umową o pracę, w ramach której pracę świadczy się w ustalonym przez pracodawcę miejscu i czasie, jest to daleko idąca różnica.

(…)
3. Czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3, zostaną wykonane przez Usługodawcę w ustalonym przez niego miejscu i czasie.
(…)

Problem obejścia prawa – umowa cywilnoprawna zamiast umowy o pracę

Daleko idąca ostrożność jest wymagana w przypadku prób upodobnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy cywilnoprawnej do stosunku pracy. Praktyka ukrywania stosunku pracy pod pozorem zawarcia umowy cywilnoprawnej jest niedopuszczalna pod karą grzywny (zob. art. 281 § 1 pkt 1 k.p.). Zatrudnienie na warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p. jest zawsze zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Innymi słowy, jeżeli łącząca strony umowa nosi nazwę umowy o świadczenie usług lub innej umowy cywilnej, ale z jej treści wynika, że nawiązany stosunek prawny ma cechy opisane w art. 22 § 1 k.p., wówczas należy stwierdzić, że strony łączy stosunek pracy, a nie stosunek cywilnoprawny.

Jedną z najistotniejszych cech stosunku pracy, która odróżnia ten stosunek prawny od stosunku powstałego na gruncie umowy cywilnoprawnej, jest podporządkowanie pracownika. Niejednokrotnie osoby świadczące usługi w ramach umów cywilnoprawnych domagają się ustalenia, w oparciu o normę art. 189 k.p.c., istnienia stosunku pracy, argumentując swoje żądanie twierdzeniem, że wykonywały one pracę pod kierownictwem. Sytuacje takie mają miejsce, np. w przypadku zawierania umów o świadczenie usług, których przedmiotem było wykonanie prac remontowych. Nie można jednak mówić o istnieniu stosunku pracy, jeżeli zatrudnieni sami organizują wykonywanie zleconych im zadań w zakresie podziału czynności, sposobu ich wykonania i dobowego wykorzystania czasu przeznaczonego na wykonanie pracy.

W umowie cywilnej można zastrzec, że świadczenie może wykonać również osoba trzecia (podwykonawca). Zastrzeżenie takiego uprawnienia w przypadku umów o pracę jest niemożliwe. Do najbardziej kluczowych cech stosunku pracy zalicza się bowiem osobiste świadczenie pracy przez pracownika. Takie postanowienie w ramach umowy o pracę byłoby dotknięte sankcją nieważności, co nie dotyczy typowych umów cywilnych.

Warto również dodać, że umowy cywilne mogą być zawierane w obrocie podwójnie profesjonalnym. Jest to kolejna cecha odróżniającą umowę cywilną od umowy o pracę. W przypadku tej ostatniej pracownikiem może być tylko osoba fizyczna, która w stosunku pracy nie występuje jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.

__________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie