Powołanie Rady Ministrów w świetle Konstytucji

• Redakcja
• 2023-09-01 10:00
• Komentarze (0)

Konstytucyjna procedura powołania Rady Ministrów uwzględnia trzy tryby. Rząd może zostać uformowany nawet w braku większościowego poparcia parlamentu. W jaki sposób dochodzi do powołania rządu? Analiza przepisów Konstytucji.

Powołanie Rady Ministrów – tryb podstawowy 

Procedura powołania rządu rozpoczyna się na pierwszym posiedzeniu Sejmu, ewentualnie na skutek przyjęcia dymisji Rady Ministrów. Od tej pory dotychczasowy rząd działa na podstawie powierzenia mu przez Prezydenta sprawowania obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów. Istotny jest tu udział Prezydenta, który w podstawowym trybie najpierw desygnuje, a więc formalnie, biorąc pod uwagę układ sił politycznych w Sejmie, wyznacza Prezesa Rady Ministrów. Następnie osoba desygnowana proponuje Prezydentowi skład nowej Rady Ministrów. Prezydent, który akceptuje (en bloc) zaproponowany skład personalny Rady Ministrów, powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów. Dzieje się to w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów. Członkowie nowo powstałej Rady Ministrów składają przysięgę. Moment ten wyznacza kres działalności poprzedniej Rady Ministrów, która działała do czasu uformowania nowego rządu na mocy powierzenia obowiązków przez Prezydenta.

Kolejnym etapem utworzenia rządu jest wotum zaufania. Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Co oznacza bezwzględna większość głosów?
Przyjmuje się, że większość bezwzględna oznacza co najmniej o jeden głos więcej od sumy pozostałych ważnie oddanych głosów, to znaczy przeciwnych i wstrzymujących się (zob. uchw. TK z 20.9.1995 r., W 18/94, Legalis). 

Powołanie Rady Ministrów w trybie wyboru Sejmu

Bezskuteczność powołania rządu w ramach pierwszej metody aktualizuje unormowanie art. 154 ust. 3 Konstytucji. W świetle tego przepisu, w razie niepowołania Rady Ministrów w podstawowym trybie lub nieudzielenia jej wotum zaufania, Sejm, w ciągu następnych 14 dni, wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów. Następuje to bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków. Warto zauważyć, że w omawianym przypadku Prezydent nie desygnuje Prezesa Rady Ministrów, lecz od razu powołuje wybraną przez Sejm Radę Ministrów.

Powołanie Rady Ministrów – tryb nadzwyczajny

W świetle art. 155 ust. 2 Konstytucji, w razie braku wyboru Rady Ministrów przez Sejm w sposób opisany wyżej, inicjatywa wraca do Prezydenta, który w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów udziela jej wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W tym miejscu należy odnotować wymóg zwykłej większości głosów. W tym przypadku nie podlegają uwzględnieniu głosy wstrzymujące się – wystarczająca jest przewaga głosów „za” nad głosami „przeciw”. Obniżone wymagania w tej mierze powodują możliwość powstania tzw. rządu mniejszościowego. 

Zarządzenie wyborów w razie niepowodzenia procedury utworzenia rządu
Na podstawie art. 155 ust. 2 Konstytucji, w razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w omawianym trybie, Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory.

__________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione. 

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze