Pracownik będzie miał prawo do zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej

Redakcja
2022-05-14 14:55
Komentarze (0)

Rząd szykuje poważne zmiany w Kodeksie pracy. Nowelizacji ulegnie szereg przepisów tej podstawowej dla prawa pracy ustawy. Między innymi planuje się stworzenie pracowniczego prawa do zwolnienia z pracy z powodu wystąpienia siły wyższej.

Cel: wdrożenie prawa Unii Europejskiej

Ustawodawca pracuje nad istotnymi modyfikacjami ustawy z 26.6.1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.). Między innymi nowelizacji ulegną zasady zawierania umów o pracę na okres próbny, kwestie dotyczące zakazu dyskryminacji, obowiązkowych postanowień umowy o pracę oraz zwolnienia z pracy z powodu wystąpienia siły wyższej. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (numer z wykazu prac legislacyjnych: UC118, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12356556/katalog/12855403#12855403 [dostęp: 13.5.2022 r.]) znajduje się w fazie opiniowania. Celem ustawodawcy jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE. L Nr 186 z 11.7.2019, s. 105).

Vis maior w obowiązującym stanie normatywnym

Na gruncie obowiązujących unormowań polskiego ustawodawstwa pracy nie funkcjonuje explicite instytucja zwolnienia od obowiązku świadczenia pracy z powodu działania siły wyższej. Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15.5.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1632) przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.
Ustawodawca zauważa trafnie, że nie ma przeszkód prawnych, aby polski pracodawca już obecnie usprawiedliwił pracownikowi jego nieobecność w pracy spowodowaną działaniem siły wyższej, nawet z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pracodawca może również udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy na część dnia pracy z zachowaniem lub bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Decyzja w tym zakresie także należy do pracodawcy.

Istota nowelizacji

W związku z koniecznością wdrożenia prawa unijnego polski ustawodawca proponuje dodanie do Kodeksu pracy art. 148(1), na podstawie którego pracownikowi będzie przysługiwało zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika, z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia. Za czas zwolnienia od pracy, o którym mowa, pracownik zachowa prawo do 50% wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego. Co istotne, po nowelizacji pracodawca będzie obowiązany udzielić tego zwolnienia na żądanie i w terminie wskazanym przez pracownika, zgłoszone najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.
Wymiar zwolnienia od pracy udzielanego dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy będzie ustalany proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, przy czym niepełna godzina zwolnienia od pracy będzie zaokrąglana w górę do pełnej godziny.
Projektowana regulacja zawarta w dodawanym art. 148(1) k.p. stanowi wdrożenie art. 7 dyrektywy 2019/1158, zgodnie z którym państwa członkowskie wprowadzają niezbędne środki w celu zapewnienia, aby każdy pracownik miał prawo do czasu wolnego od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Państwa członkowskie mogą ograniczyć prawo pracownika do czasu wolnego od pracy z powodu działania siły wyższej do określonej ilości czasu przypadającej na rok lub na konkretny przypadek.

Zabezpieczenie pracowniczego uprawnienia

W celu zabezpieczenia omawianego uprawnienia pracowniczego projektodawca proponuje uzupełnienie katalogu wykroczeń zawartego w art. 281 k.p. o działania pracodawcy lub osoby działającej w jego imieniu polegające na naruszaniu przepisów o zwolnieniu od pracy z powodu działania siły wyższej. Poszerzenie katalogu wykroczeń, jak wskazuje się w uzasadnieniu omawianego projektu ustawy, stanowi wdrożenie art. 13 dyrektywy 2019/1158, zgodnie z którym państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie dyrektywy 2019/1158 lub odpowiednich obowiązujących już przepisów dotyczących praw wchodzących w zakres stosowania tej dyrektywy i podejmują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania.

Źródło:
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (numer z wykazu prac legislacyjnych: UC118, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12356556/katalog/12855403#12855403 [dostęp: 13.5.2022 r.]).

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.