Przygotowana likwidacja (ang. prepackaged insolvency) funkcjonuje w polskim prawie upadłościowym od 2016 roku. Instytucja ta umożliwia sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego w ramach uproszczonej i przyspieszonej procedury upadłościowej. Na czym polega przygotowana likwidacja? Odpowiadamy.
Wzorcowo ten sposób przeprowadzania postępowania upadłościowego wygląda tak, że dłużnik rozpoznający u siebie niewypłacalność szuka nabywcy przedsiębiorstwa (ewentualnie jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część tego przedsiębiorstwa), który byłby skłonny kupić je po proponowanej cenie i w ramach procedury pre-pack (art. 56a i n. Prawa upadłościowego [PrUp]). Następnie, po znalezieniu potencjalnego nabywcy i uzgodnieniu ceny, zostaje złożony wniosek do sądu upadłościowego o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Sąd bada, czy pre-pack rzeczywiście jest zgodny z interesem wierzycieli. Zatwierdzenie warunków sprzedaży, a następnie wpłata całej kwoty tytułem sprzedaży powoduje wprowadzenie nabywcy w posiadanie przedsiębiorstwa wolnego od długów. Postępowanie upadłościowe wobec upadłego toczy się natomiast dalej realizując swoją windykacyjną funkcję aż do finalnego podziału zgromadzonych funduszów.
Warto wiedzieć, że – tak jak w przypadku wniosku o ogłoszenie upadłości – również wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży może zostać złożony nie tylko przez samego dłużnika. Przedmiotowy wniosek może również złożyć wierzyciel osobisty dłużnika, wraz z wnioskiem o ogłoszenie jego upadłości. Stąd tego typu wniosków może być w jednej sprawie wiele.
Uwaga
Niedopuszczalne jest złożenie wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży w odniesieniu do składników majątkowych objętych zastawem rejestrowym, jeżeli umowa o ustanowienie zastawu rejestrowego przewiduje przejęcie przedmiotu zastawu albo jego sprzedaż, chyba że do wniosku zostanie dołączona pisemna zgoda zastawnika.
Prawidłowo przeprowadzona przygotowana likwidacja wymaga skrupulatnego podejścia już w momencie składania wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Wniosek ten może zostać złożony po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości według zasad ogólnych. Można go złożyć także jako pismo procesowe inicjujące postępowanie upadłościowe. W tym ostatnim przypadku jednak wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży towarzyszy wnioskowi o ogłoszenie upadłości, gdyż w tym właśnie zakresie przede wszystkim sąd upadłościowy orzeka. Wówczas sąd upadłościowy prowadzi postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości z uwzględnieniem wniosku o sprzedaż w trybie pre-pack.
Do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży wnioskodawca załącza listę znanych mu zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na majątku, którego dotyczy ten wniosek, z podaniem adresów tych wierzycieli. Sąd przesyła uzyskany z systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe odpis tego wniosku wraz z załącznikami wierzycielom zabezpieczonym na majątku, którego dotyczy ten wniosek.
Do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży dołącza się opis i oszacowanie składnika objętego wnioskiem sporządzone przez osobę wpisaną na listę biegłych sądowych. Korzystanie z pomocy biegłego jest wyjątkiem w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości (nie mylić z postępowaniem upadłościowym prowadzonym po ogłoszeniu upadłości). Usługa biegłego sądowego jest niezbędna dla prawidłowego oszacowania przedsiębiorstwa w rozumieniu przedmiotowym, które najczęściej stanowi agregat złożony z większości składników tworzących masę upadłości.
Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży musi zawierać warunki sprzedaży przez wskazanie co najmniej ceny oraz nabywcy. Są to niezbędne postanowienia składające się na podstawową treść czynności prawnej. Reszta treści, a więc naturalia negotii, może zostać odtworzona z wiążących strony unormowań prawnych. Warunki sprzedaży mogą być określone w złożonym projekcie umowy, która ma być zawarta przez syndyka i jest to, jak się wydaje, najlepsze rozwiązanie pod kątem pełnej transparentności czynności prawnej przenoszącej własność. We wniosku albo złożonym projekcie umowy należy wskazać adres oraz adres poczty elektronicznej nabywcy.
Co ciekawe, stosownie do art. 56a ust. 5 PrUp wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży może przewidywać wydanie przedsiębiorstwa nabywcy z dniem ogłoszenia upadłości dłużnika. W takim przypadku do wniosku dołącza się dowód wpłaty pełnej ceny na rachunek depozytowy sądu.
Uwaga
Jeden wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży może dotyczyć więcej niż jednego nabywcy. Przedsiębiorstwo lub jego część może nabyć zatem grupa podmiotów funkcjonująca w umowie sprzedaży wspólnie.
Do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży wnioskodawca załącza dowód wniesienia przez nabywcę wadium w wysokości jednej dziesiątej oferowanej ceny. W razie niezałączenia do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży dowodu wniesienia wadium wniosek ten pozostawia się bez rozpoznania.
Sposoby wniesienia wadium
Wadium może być wnoszone w jednej formie lub kilku następujących formach:
1) pieniądzu;
2) poręczeniach bankowych lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że poręczenie kasy jest zawsze poręczeniem pieniężnym;
3) gwarancjach bankowych;
4) gwarancjach ubezpieczeniowych.
Wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem na rachunek depozytowy sądu właściwego do rozpoznania wniosku.
Wadium wniesione w pieniądzu przez nabywcę wskazanego w uwzględnionym wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży zalicza się na poczet ceny i niezwłocznie przekazuje z rachunku depozytowego sądu do masy upadłości. W pozostałych przypadkach wadium wniesione w pieniądzu zwraca się na rachunek wskazany przez nabywcę, który nie został uwzględniony. Natomiast wadium wniesione w innej formie niż pieniądz zwraca się poprzez złożenie gwarantowi lub poręczycielowi oświadczenia o zwolnieniu wadium.
Uwaga
Żądanie zwrotu wadium przez rozpoznaniem wniosku o zatwierdzenie sprzedaży wywołuje ten skutek, że sąd nie rozpozna wniosku.
W przypadku złożenia wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży sąd ustanawia tymczasowego nadzorcę sądowego albo zarządcę przymusowego. Należy zauważyć, że różne są przesłanki ustanowienia nadzorcy sądowego i zarządcy przymusowego. Ponadto nadzór pozostawia dłużnikowi możliwość działania w zakresie zwykłego zarządu przedsiębiorstwem. Zarząd przymusowy zakłada zaś odsunięcie dłużnika od spraw przedsiębiorstwa.
Tymczasowy nadzorca sądowy albo zarządca przymusowy składa, w wyznaczonym terminie, sprawozdanie obejmujące w szczególności informacje na temat stanu finansowego dłużnika, rodzaju i wartości jego majątku oraz przewidywanych kosztów postępowania upadłościowego oraz innych zobowiązań masy upadłości, które należałoby ponieść przy likwidacji na zasadach ogólnych, a także inne informacje istotne dla rozpoznania wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży.
Sąd rozpoznaje wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży nie wcześniej niż trzydzieści dni od dnia obwieszczenia o złożeniu tego wniosku oraz nie wcześniej niż czternaście dni od dnia doręczenia wierzycielom zabezpieczonym na majątku, którego dotyczy ten wniosek, odpisów tego wniosku wraz z załącznikami oraz zobowiązaniem do zajęcia stanowiska w wyznaczonym terminie.
Zasadniczo sąd upadłościowy nie jest związany wnioskiem o zatwierdzenie warunków sprzedaży i nie musi go uwzględniać. W takim wypadku, jeżeli dłużnik rzeczywiście spełnia warunki prawne postawienia w stan upadłości, prowadzi się postępowanie na zasadach ogólnych. Sąd uwzględnia jednak (obligatoryjnie) wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży, jeżeli cena jest wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji na zasadach ogólnych, pomniejszona o koszty postępowania oraz inne zobowiązania masy upadłości, które należałoby ponieść przy likwidacji w takim trybie.
Sąd natomiast może (fakultatywnie) uwzględnić wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży, jeżeli cena jest zbliżona do kwoty możliwej do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji na zasadach ogólnych, pomniejszonej o koszty postępowania oraz inne zobowiązania masy upadłości, które należałoby ponieść przy likwidacji w takim trybie, jeżeli przemawia za tym ważny interes publiczny lub możliwość zachowania przedsiębiorstwa dłużnika. Przy czym zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika nie oznacza tu pozostawienia go e jego rękach, lecz zachowanie go w ruchu, wraz z zatrudnionym personelem, kontraktami itd.
Uwzględniając wniosek, sąd w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości zatwierdza warunki sprzedaży, określając co najmniej cenę oraz nabywcę mienia będącego przedmiotem sprzedaży. W postanowieniu sąd może także odwołać się do warunków sprzedaży określonych w projekcie umowy.
Zaskarżenie postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia warunków sprzedaży
Na postanowienie oddalające wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży zażalenie przysługuje dłużnikowi oraz wnioskodawcy składającemu wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży, a na postanowienie uwzględniające ten wniosek - dłużnikowi oraz każdemu z wierzycieli. Zażalenie można wnieść w terminie dwóch tygodni od dnia obwieszczenia.
Zażalenie, o którym mowa, należy do czterech wyjątkowych przypadków dewolutywności w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości, w których właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd wyższej instancji (czyli sąd okręgowy - art. 33 ust. 1a pkt 1 PrUp).
Istotą przygotowanej likwidacji jest możliwie sprawne upłynnienie masy upadłości, przy uchwyceniu możliwości zachowania przedsiębiorstwa w ruchu. Czasami jednak potencjalnych nabywców może być wielu, jak już wyżej zasygnalizowano. Jeżeli tak jest, to należy im umożliwić nabycie przedsiębiorstwa na równych zasadach. W przypadku złożenia co najmniej dwóch wniosków o zatwierdzenie warunków sprzedaży przeprowadza się aukcję pomiędzy potencjalnymi nabywcami w celu wyboru najkorzystniejszej oferty. Do aukcji stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego ze zmianami wynikającymi z unormowań natury upadłościowej.
Aukcja, zwana także przetargiem ustnym, jest jednym ze sposobów zawarcia umowy sprzedaży. Ten tryb polega na zorganizowaniu spotkania, w ramach którego osoby zainteresowane daną rzeczą składają oferty jej nabycia. Aukcja rozpoczyna się od podania do wiadomości zgromadzonych ceny wywoławczej oraz zapytania „kto da więcej?”. Następnie licytanci składają oferty kupna. Oferta danego licytanta wiąże do momentu przebicia, które następuje wtedy, gdy inna osoba zaofiaruje cenę wyższą. Ustanie postąpień wyłania zwycięzcę aukcji, któremu udziela się zwyczajowego przybicia. Inaczej niż w postępowaniu egzekucyjnym, w postępowaniu upadłościowym nie następuje sądowe przysądzenie własności. Należy więc zawrzeć umowę.
Prawidłowo przeprowadzony przetarg ustny wymaga podania do wiadomości publicznej jego warunków, czyli swego rodzaju regulaminu przetargu. Dokument zawierający warunki przetargu wskazuje, co podlega sprzedaży, wskazuje też kiedy i gdzie dojdzie do licytacji. Zawiera również wiele innych ważnych informacji, dotyczących choćby sposobu wniesienia wadium. W postępowaniu upadłościowym warunki aukcji zatwierdza sąd w składzie jednoosobowym. O aukcji należy zawiadomić nabywców oraz wnioskodawców co najmniej dwa tygodnie przed terminem posiedzenia wyznaczonego w celu jej przeprowadzenia. Aukcję przeprowadza się na posiedzeniu jawnym. Prowadzi ją tymczasowy nadzorca sądowy albo zarządca przymusowy pod nadzorem sądu w składzie jednoosobowym.
Tak zatwierdzenie warunków sprzedaży, jak i przybicie w ramach licytacji nie prowadzą do przeniesienia własności. Następuje to poprzez dokonanie czynności prawnej w postaci umowy. Syndyk zawiera umowę sprzedaży na warunkach określonych w postanowieniu sądu o zatwierdzeniu warunków sprzedaży nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia stwierdzenia prawomocności tego postanowienia, chyba że zaakceptowane przez sąd warunki umowy przewidywały inny termin. O stwierdzeniu prawomocności postanowienia sądu o zatwierdzeniu warunków sprzedaży zawiadamia się syndyka oraz nabywcę.
Należy pamiętać o wymaganej dla przeniesienia własności przedsiębiorstwa uno actu formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (ad solemnitatem).
Zawarcie umowy sprzedaży może nastąpić wyłącznie po wpłaceniu przez nabywcę całej ceny do masy upadłości lub po wydaniu syndykowi ceny złożonej wcześniej do depozytu.
Uwaga
Jeżeli do zawarcia umowy sprzedaży nie dojdzie z przyczyn leżących po stronie nabywcy, syndyk zatrzymuje wadium wniesione w pieniądzu. Jeżeli wadium było wniesione w innej formie niż pieniądz, syndyk dochodzi zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. Wadium stanowi składnik masy upadłości.
Wydanie przedmiotu sprzedaży nabywcy następuje do rąk nabywcy, przy udziale syndyka. W razie oporu ze strony upadłego lub osób trzecich przy obejmowaniu przedsiębiorstwa, w jego posiadanie może nabywcę wprowadzić komornik sądowy.
Jeżeli do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży był dołączony dowód wpłaty pełnej ceny na rachunek depozytowy sądu, wydanie przedmiotu sprzedaży nabywcy następuje niezwłocznie po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Do czasu uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży i zawarcia umowy sprzedaży nabywca zarządza nabytym majątkiem w granicach zwykłego zarządu na własne ryzyko i odpowiedzialność.
Stan prawny: 28.11.2022 r.
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.
Tymczasowy nadzorca sądowy w postępowaniu upadłościowym
2023-01-15 21:12
RTV Euro AGD, Media Markt i Media Expert na celowniku UOKiK
2024-05-06 13:00
Ile przedsiębiorcy zapłacą za prąd w 2023 roku?
2022-10-12 10:00
Umowa spółki cichej w praktyce
2023-05-11 00:30
Czym jest weksel własny z klauzulą waluty?
2022-08-08 07:00
Niewypłacalność na gruncie Prawa upadłościowego
2022-03-11 19:55
Posiadacz samoistny zobowiązany do zapłaty podatku od nieruchomości
2022-03-11 20:19
Jak wygląda rozliczanie VAT w handlu wewnątrzwspólnotowym?
2024-05-22 15:50
