RPO o obywatelskim projekcie ograniczającym prawa osób LGBT

Redakcja
2024-02-09 10:04
Komentarze (0)

Rzecznik Praw Obywatelskich przekazał Marszałkowi Sejmu opinię w sprawie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy z 24.7.2015 r. - Prawo o zgromadzeniach oraz niektórych innych ustaw.

Kontrowersyjny projekt trafi pod obrady Sejmu

W listopadzie 2023 r. do Sejmu wpłynął obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy z 24.7.2015 r. - Prawo o zgromadzeniach oraz niektórych innych ustaw. Projekt zawiera szereg daleko idących i negatywnie ocenianych z punktu widzenia ochrony praw człowieka rozwiązań. Sejm obecnej kadencji proceduję projekt w związku z wyłączeniem zasady dyskontynuacji prac ustawodawczych w stosunku do projektów obywatelskich.

Między innymi w projekcie zawarto postanowienie, że cel zgromadzenia nie może dotyczyć „propagowania orientacji seksualnych innych niż heteroseksualizm", przy czym "przez propagowanie rozumie się wszelkie formy upowszechniania, rozpowszechniania, agitowania, lobbowania, twierdzenia, oczekiwania, żądania, zalecania, rekomendowania bądź promowania." Z pełnym tekstem projektu wraz z uzasadnieniem można zapoznać się na stronach Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Projekt, gdyby wszedł w życie, zmodyfikowałby regulacje ustawy – Prawo o zgromadzeniach oraz ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych.

W uzasadnieniu projektu czytamy, że "w przestrzeni publicznej widoczne są wyraźnie zorganizowane działania mające na celu kwestionowanie wartości rodzinnych w oczach społeczeństwa. Środowiska zrzeszające aktywnych homoseksualistów (tzw. grupy LGBT), przy częstym poparciu wielkich korporacji, jak i niektórych polityków, kreują wizję rodziny jako przeżytku, a zatem wartości przecenionej (…). Środowiska te kontestują sam schemat rodziny jako związku kobiety i mężczyzny, a w konsekwencji domagają się zrównania praw związków osób tej samej płci z małżeństwem."

RPO o założeniach projektu

Proponowane zmiany opierają się na kilku założeniach, które nie mogą być pozostawione bez stosownego komentarza. Należy do nich uznanie, że:

-każda orientacja inna niż heteroseksualna oraz tożsamość płciowa inna niż płeć przypisana przy narodzinach stanowią zaburzenie (orientacja inna niż heteroseksualna została ponadto powiązana ze skłonnościami pedofilskimi);
-każda orientacja inna niż heteroseksualna oraz tożsamość płciowa inna niż płeć przypisana przy narodzinach może prowadzić do "zachęcenia" lub "narzucenia" innym osobom, szczególnie młodzieży, przyjęcia tego rodzaju orientacji lub tożsamości;
-publiczna ekspresja orientacji innej niż heteroseksualna oraz tożsamości płciowej innej niż płeć przypisana przy narodzinach, jako zagrożenie dla innych, zwłaszcza młodzieży, stanowi obrazę moralności publicznej;
-orientacja homoseksualna lub tożsamość płciowa inna niż płeć przypisana przy narodzinach stanowi zagrożenie dla rodziny oraz związków różnopłciowych (małżeńskich lub pozamałżeńskich), z uwagi na możliwe zachęcanie osób heteroseksualnych, w tym dzieci i młodzieży, do zmiany swojej orientacji.

Założenia sprzeczne z aktualną wiedzą naukową

W przedłożonej Marszałkowi Sejmu opinii Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje, że założenia przyjęte w projekcie ustawy są sprzeczne z aktualną wiedzą naukową: medyczną, psychiatryczną i psychologiczną. Oparte są one na uprzedzeniach wobec osób LGBT. Homoseksualność oraz transpłciowość nie są zaburzeniami psychicznymi czy jednostkami chorobowymi, lecz cechami osobowymi, wariantami rozwoju ludzkiej seksualności i tożsamości płciowej. Homoseksualności oraz transpłciowości, jak czytamy w opinii Rzecznika, nie można odwrócić czy "wyleczyć", gdyż są one cechami wrodzonymi. Zgodnie z ustaleniami nauki nie istnieje możliwość "przeniesienia", "nabycia" lub "nauczenia się" orientacji homoseksualnej lub transpłciowości od innej osoby – podkreśla Rzecznik Praw Obywatelskich przypominając jednocześnie, ze ponad trzydzieści lat temu, dnia 17 maja 1990 r., Zgromadzenie Ogólne Światowej Organizacji Zdrowia usunęło homoseksualność z Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD). Miało to skutek dla wszystkich państw sygnatariuszy Konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia, w tym Polski. W 2019 r., w najnowszej Klasyfikacji (ICD-11), również transpłciowość została usunięta z listy chorób psychicznych, a ujęta w kategorii zdrowia seksualnego.

W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich czytamy też, że nie istnieją wiarygodne źródła naukowe, które potwierdzałyby związki orientacji homoseksualnej z pedofilią. Bycie osobą homoseksualną nie wyłącza skłonności do pedofilii, podobnie jak nie wyłącza ich bycie osobą heteroseksualną, natomiast sama w sobie orientacja seksualna nie ma żadnego obiektywnie udowodnionego związku z pedofilią.

Sprzeczność projektu z podstawowymi prawami człowieka

Rzecznik ocenił projekt także z punktu widzenia zasady ochrony godności człowieka, zakazu dyskryminacji, wolności wypowiedzi i wolność zgromadzeń. Punktem wyjścia projektowanych zmian jest założenie, zgodnie z którym osoby należące do społeczności LGBT są dotknięte pewnym zaburzeniem – zarówno z punktu widzenia biologicznego, jak i moralności publicznej. W ten sposób projekt jest wyrazem przekonania, że formułowanie przez te osoby swoich oczekiwań względem władzy publicznej – w tym w formie zgromadzeń publicznych – jest zagrożeniem dla wolności i praw innych osób oraz dobra wspólnego. Przyjmowanie tego typu założeń jako uzasadnienia projektów aktów normatywnych, czy wszelkich innych przejawów władzy publicznej, jest niedopuszczalne w państwie opartym na zasadzie poszanowania godności człowieka. Na gruncie Konstytucji RP, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (art. 14), Międzynarodowego Paktu Praw Politycznych i Obywatelskich (art. 2 i 26), a także Karty Praw Podstawowych UE (art. 21), nie ma współcześnie wątpliwości, że orientacja seksualna oraz tożsamość płciowa znajdują się pod ochroną prawną jako zabronione przesłanki dyskryminacji. Efektem wejścia w życie proponowanej regulacji mogłoby być całkowite wyłączenie z debaty publicznej poglądów odnoszących się do sytuacji prawnej osób należących do społeczności LGBT. W świetle standardów konstytucyjnych i międzynarodowych tego typu ograniczenie jest niewątpliwym naruszeniem wolności słowa i wolności zgromadzeń – czytamy w opinii polskiego ombudsmana.

Ważne regulacje prawnomiędzynarodowe

Stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich nie sposób odrzucić. Projekt dotyka sfery praw człowieka. Ich źródła upatruje się w przyrodzonej godności każdego człowieka, o czym stanowi przyjęta w 10.12.1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (PDPC), statuująca wolność i równość wszystkich ludzi w sferze godności oraz praw. Jednoznaczny zakaz dyskryminacji wynika natomiast z art. 2 tego aktu. Zakaz dyskryminacji, podobnie jak wolność zgromadzania się oraz zakaz poniżającego traktowania, podkreślono także na gruncie europejskiego systemu ochrony praw człowieka. Mowa np. o Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności podpisanej w Rzymie w 1950 r. Ponadto nie podlega dyskusji, że wobec każdego człowieka funkcjonuje jednoznaczny zakaz nieludzkiego czy upokarzającego traktowania, do czego odwołuje się art. 5 PDPC. Wreszcie akt ten w art. 20 ust. 1 wskazuje na prawo każdego człowieka do zgromadzania się.

Na końcu warto podkreślić też doniosłość Karty Praw Podstawowych UE. Akt ten został podpisany w Nicei w 2000 r. i jest wyrazem angażowania się społeczności europejskiej w ochronę praw człowieka. W tym miejscu przytoczyć można niektóre przepisy tego dokumentu:

art. 12 ust. 1
"Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się na wszystkich poziomach, zwłaszcza w sprawach politycznych, związkowych i obywatelskich, z którego wynika prawo każdego do tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla obrony swoich interesów."

art. 21 ust. 1
"Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną."

Na marginesie trzeba dodać, że również regulacje ustawy zasadniczej nie są irrelewantne z punktu widzenia niniejszego projektu. Przypomnijmy w tym miejscu, że Konstytucja RP jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, co zostało podkreślone expressis verbis w art. 8 ust. 1 tego aktu normatywnego.

Polska ustawa zasadnicza została stworzona z uwzględnieniem międzynarodowych standardów obowiązujących w sferze ochrony praw człowieka. W tej mierze należy zwrócić uwagę na art. 57 Konstytucji RP:

"Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa."

Warto także pamiętać o art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP:

"1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny."

Tak jak Deklaracja (art. 5), również ustawa zasadnicza (art. 40) zabrania poniżającego traktowania.

Źródła:
-opinia RPO dotycząca projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach oraz niektórych innych ustaw (druk sejm. nr 26), https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-obywatelski-projekt-ustawy-anty-lgbt-opinia [dostęp: 7.2.2024 r.];
-komunikat pt. „Opinia RPO o obywatelskim projekcie ustawy ograniczającej prawa osób LGBT” dostępny na stronie internetowej BIP RPO (https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-obywatelski-projekt-ustawy-anty-lgbt-opinia [dostęp: 7.2.2024 r.]);
-projekt ustawy o zmianie ustawy z 24 lipca 2015 r. - Prawo o zgromadzeniach oraz niektórych innych ustaw (Sejm RP X kadencji, druk nr 26, https://sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/druk.xsp?nr=26 [dostęp: 7.2.2024 r.]).

__________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze