Sąd Apelacyjny zezwolił na ekstradycję obywatela Białorusi. RPO zaskarżył prawomocne postanowienie SA na korzyść ściganego.
Sprawa, będąca przedmiotem kasacji, dotyczy obywatela Białorusi. Ścigany prowadził w Mińsku m.in. firmę informatyczną, która dostarczała sprzęt komputerowy instytucjom państwowym. W 2016 r. dostał „propozycję” odsprzedaży 51 proc. udziałów w spółce, czego odmówił. Po tym został pobity przez nieznanych sprawców. Niedługo potem był zatrzymany przez policję, podczas przesłuchania został pobity.
W 2017 r. zdecydował się na wyjazd do Polski, nie wiedząc że toczy się przeciw niemu postepowanie karne (w październiku 2017 r. białoruski organ niesądowy wydał postanowienie o tymczasowym aresztowaniu i poszukiwaniu go listem gończym). W Polsce ma on zgodę na stały pobyt wraz z rodziną. W 2018 r., kiedy wyjechał na wakacje, został zatrzymany w Słowenii jako ścigany przez Interpol. Z uwagi na nieprzesłanie przez Białoruś wniosku o ekstradycje postepowanie ekstradycyjne wówczas umorzono.
W grudniu 2020 r. Sąd Okręgowy stwierdził prawną niedopuszczalność wydania do Republiki Białorusi jej obywatela, podejrzanego tam o przestępstwa określone w art. 147 część 2 pkt 7 i w art. 339 część 2 białoruskiego kodeksu karnego. Uchylił też wobec ściganego swe wcześniejsze środki zapobiegawcze w postaci dozoru policji i poręczenia majątkowego. Sąd wskazał wówczas, że w przypadku wydania osoby ściganej Republice Białorusi może dojść do naruszenia jej praw i wolności m. in. poprzez nie zapewnienie prawa do rzetelnego procesu sądowego (art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności), poprzez narażenie na nieludzkie lub poniżające traktowanie na skutek pozbawienia wolności (art. 3 EKPC) oraz - w przypadku zastosowania aresztu tymczasowego na Białorusi - poprzez naruszenie prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5 ust. 3 EKPC) z uwagi na brak kontroli sądowej nad aresztem tymczasowym.
Ustalenia Sądu Okręgowego zostały dokonane na postawie informacji przedstawionych przez Helsińską Fundację Praw Człowieka co do stanu przestrzegania praw człowieka w Republice Białorusi.Prokuratura Okręgowa wniosła jednak zażalenie, a Sąd Apelacyjny w styczniu 2021 r., zmienił postanowienie sądu I instancji i stwierdził prawną dopuszczalność wydania ściganego. Sąd Apelacyjny w wydanym rozstrzygnięciu powołał się na umowę z 26 października 1994 r. pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białorusi o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych, która reguluje m.in. kwestie wydania osób ściganych. SA wyraził pogląd, że leżąca u podstaw umowy zasada wzajemności stwarza domniemanie dobrej wiary dla każdego przypadku wystąpienia przez Republikę Białorusi z wnioskiem o wydanie osoby ściganej i obliguje stronę polską do zdecydowanie przychylnego przyjęcia takiego wniosku.
Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do SN kasację na korzyść ściganego. Wniósł o uchylenie postanowienia SA i zwrot sprawy do ponownego rozpoznania. Złożył także wniosek o wstrzymanie przez SN wykonania tego postanowienia do czasu rozpoznania kasacji. Zdaniem RPO Sąd decydując ws. ekstradycji rażąco naruszył przepisy prawa karngo procesowego:
1) art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k., poprzez przedwczesne i tym samym bezpodstawne uznanie, że nie istnieją w niniejszej sprawie bezwzględne przeszkody ekstradycyjne, określone w tym przepisie pomimo, że z całokształtu okoliczności ujawnionych w postępowaniu wynikało, iż po wydaniu ściganego Republice Białorusi dojdzie do naruszenia podstawowego prawa człowieka, tj. prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego, poprzez brak zapewnienia sądowej kontroli zastosowanego wobec niego tymczasowego aresztowania, co jest wymagane przez art. 41 ust. 3 Konstytucji RP oraz art. 5 ust. 3 EKPC, co w świetle art. 55 ust. 4 Konstytucji RP, konstytuującego bezwzględne przeszkody wydania, obligowało sąd do uwzględnienia tych okoliczności z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia oraz treści podniesionych zarzutów;
2) art. 6 k.p.k. poprzez wydanie orzeczenia reformatoryjnego na niekorzyść ściganego, co pozbawiło go możliwości zaskarżenia tego rozstrzygnięcia i w efekcie naruszyło przysługujące mu prawo do obrony.
Sąd Apelacyjny powołał się na postanowienia umowy z 26 października 1994 r. pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białorusi o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych, pomijając jednak jej art. 19, według którego: „pomocy prawnej nie udziela się, jeżeli jej udzielenie może zagrozić suwerenności lub bezpieczeństwu państwa albo pozostawałoby w sprzeczności z podstawowymi zasadami prawa wezwanej Umawiającej się Strony".
Jak wynika ze stanu faktycznego, wobec ściganego postanowienie o tymczasowym aresztowaniu i poszukiwaniu go listem gończym w 2017 r. wydał białoruski organ niesądowy. W Białorusi nie ma sądowej kontroli tymczasowego aresztowania. Tymczasem zasadę sądowego charakteru pozbawienia wolności należy uznać za jedną z podstawowych zasad prawa RP, co pozwala na powołanie się na art. 19 umowy, który stanowi podstawę odmowy wydania obywatela Białorusi.
Źródło:
- komunikat RPO, https://bip.brpo.gov.pl
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.
Wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o. w orzecznictwie sądowym
2024-05-30 12:25
SN o odszkodowaniu za opóźnienie dostawy w przewozie międzynarodowym
2024-06-18 10:10
Wszczęcie egzekucji z nieruchomości a bieg zasiedzenia
2024-04-26 09:00
SN orzekł, jak należy rozumieć pojęcie sprawy na gruncie k.p.k.
2023-06-14 15:35
