Skarbówka błędnie kwestionuje prawo do ulgi termomodernizacyjnej w przypadku sukcesji podatkowej

• Redakcja
• 2022-07-13 11:35
• Komentarze (0)

Ulga termomodernizacyjna pozwala odliczyć od dochodów wydatki związane z realizacją przedsięwzięć, mających na celu zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania budynku. Niestety w praktyce okazuje się, że urzędy skarbowe kwestionują prawo do ulgi termomodernizacyjnej w przypadku sukcesji podatkowej. Tymczasem profiskalna polityka urzędów skarbowych nie powinna odbierać spadkobiercom prawa do skorzystania ulgi.

Komu przysługuje prawo do ulgi  termomodernizacyjnej?

Ulga termomodernizacyjna przysługuje podatnikowi, który jest właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego. Prawo do ulgi termomodernizacyjnej obejmuje także właściciela lub współwłaściciela domu w zabudowie szeregowej lub bliźniaczej. Warunkiem skorzystania z ulgi jest poniesienie wydatków na termomodernizację. Co istotne, ulga termomodernizacyjna nie przysługuje w odniesieniu do budynku będącego w budowie. Ulga dotyczy więc jedynie domów już wybudowanych.

Kiedy przysługuje prawo do ulgi termomodernizacyjnej?

Ulga termomodernizacyjna polega na odliczeniu od podstawy obliczenia podatku (przychodów – w przypadku podatku zryczałtowanego) wydatków poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w budynku mieszkalnym jednorodzinnym. Z kolei za przedsięwzięcie termomodernizacyjne uważa się:
• ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania do budynków mieszkalnych;
• ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki mieszkalne, do których dostarczana jest z tych sieci energia; spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii, określone w przepisach prawa budowlanego, lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków;
• wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków mieszkalnych;
• całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.

Ulga termomodernizacyjna a sukcesja podatkowa i profiskalna polityka „skarbówki”

Ulga termomodernizacyjna staje się problematyczna, gdy faktura VAT dokumentująca poniesione wydatki wystawiona została na osobę, która przed rozliczeniem ulgi zmarła. Jak się okazuje, w takich przypadkach urzędy skarbowe, stosując skrajnie profiskalną linię wykładni przepisów prawa, odmawiają spadkobiercy prawa do ulgi. Stoją bowiem na stanowisku, że w drodze dziedziczenia nie można wstąpić w prawo do ulgi termomodernizacyjnej przysługującej osobie zmarłej, która to – jako osoba widniejąca na faturze VAT – uważana jest za jedynego inwestora. Tymczasem kluczowa w tej kwestii pozostaje treść art. 97 §  1 Ordynacji podatkowej, w świetle którego spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Jeżeli więc spadkobiercy przysługuje prawo do zwrotu nadpłaty, prawo do zwrotu podatku czy niewykorzystane prawo do rozłożenia zapłaty podatku na raty, to zdaje się że także zasadne byłoby zaliczenie do tego katalogu prawo do ulgi, co zdają się potwierdzać także sądy.  

Sukcesja podatkowa w orzecznictwie sądów

Stanowisko organów podatkowych budzi jednak uzasadnione wątpliwości. W orzecznictwie zwykło się bowiem rozumieć pojęcie majątkowych praw i obowiązków spadkodawcy w sposób szeroki. Sądy administracyjne uznają, że „majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy” traktować należy jako bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego, a więc pojęcie to obejmuje wszelkie korzystne dla podatnika sytuacje prawne, w które wkracza spadkobierca (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 2021 r. , II FSK 2892/18).

Również Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że prawa i obowiązki majątkowe podatnika w dziedzinie prawa podatkowego nie mają charakteru osobistego, ponieważ nie są związane z osobą podmiotu tych praw i obowiązków, są natomiast związane z majątkiem danej osoby. Pomimo odmiennego charakteru prawnego tworzą z punktu widzenia gospodarczego jedną całość z prawami i obowiązkami majątkowymi cywilnoprawnymi. Z tego względu majątkowe prawa i obowiązki podatnika przewidziane w przepisach podatkowych przechodzą na spadkobiercę i nie ma podstaw do wyłączania ich z zakresu ochrony konstytucyjnego prawa do dziedziczenia (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2006 r., SK 46/05).

Warto zauważyć, że sądy administracyjne od dłuższego czasu piętnują profiskalną politykę urzędów skarbowych. Podobne problemy występowały bowiem na gruncie spraw dotyczących dziedziczenia prawa do zwolnienia podatkowego ze sprzedaży nieruchomości . Zdaniem sądów, tak zwana ulga mieszkaniowa również podlega sukcesji podatkowej. Nie można rozumieć praw majątkowych spadkodawcy w taki sposób, jak czynią to organy podatkowe, odnosząc to pojęcie wyłącznie do celów własnych spadkodawcy, przez co nadają im wymiar o charakterze osobistym. O majątkowym charakterze prawa przesądza okoliczność, że w wyniku spełnienia przez podatnika przesłanek faktycznych do nabycia tego prawa, podatnik nie ma obowiązku zapłaty zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym, zaś efektem tego jest pozostanie w majątku podatnika kwoty pieniędzy równej wysokości zobowiązania podatkowego, które byłoby od niego należne, gdyby nie spełnił przesłanek uprawniających do zwolnienia od podatku. Należy pamiętać, że w przypadku, gdyby podatnik nie nabył prawa do zwolnienia od podatku, jego majątek zostałby umniejszony o kwotę zobowiązania podatkowego  (wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2018 r., II FSK 3634/15).

Prawo do ulgi termomodernizacyjnej trzonem interwencji RPO

Problem dostrzega także Rzecznik Praw Obywatelskich, który z niepokojem stwierdził, że stanowisko organów podatkowych jest krzywdzące dla podatników, a problem dotyczy osób, które po stracie najbliższej osoby stają przed wyzwaniem porządkowania jej spraw majątkowych i tym samym przed koniecznością toczenia sporów. W ocenie RPO stosowana przez organ podatkowe  wykładnia  prowadzi  do  unicestwienia praw spadkobierców na gruncie podatkowym. W związku z powyższym RPO zwrócił się Ministra Finansów  o stanowisko (w tym także o informację), czy resort planuje działania w celu zmiany dotychczasowej profiskalnej wykładni przepisów. Interwencję RPO uznać należy za słuszną, bowiem wskazać należy, że wydawane przez sądy administracyjne wyroki nie rozwiązują problemu w wymiarze globalnym, gdyż odnoszą się tylko do konkretnych spraw będących przedmiotem procedowania sądu. Tymczasem zasada zaufania obywateli do organów państwa nakazuje wzbudzać u obywateli przekonanie, że postępowanie organu zgodnie ze stanowionym prawem wpływa również na ich korzyść.

Źródło:
- art. 97  ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (T.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1540 ze zm.)
- wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 stycznia 2018 r., II FSK 3634/15;
- wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2006 r., SK 46/05;
- wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 2021 r. , II FSK 2892/18;
- wystąpienie RPO, https://bip.brpo.gov.pl.

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.