SN o zasiedzeniu służebności gruntowej

Redakcja
2024-03-28 08:40
Komentarze (0)

Zasiedzenie służebności gruntowej wywołuje kontrowersje zarówno w orzecznictwie, jak i jurysprudencji. Ocena posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej wymaga stwierdzenia korzystania z gruntu w sposób odpowiadający służebności. Co się jednak dzieje, gdy osoba powołująca się na zasiedzenie służebności korzysta z cudzej nieruchomości w oparciu o istniejący tytuł prawny? Na to pytanie odpowiada Sąd Najwyższy.

Zasiedzenie służebności – warunki

Służebność gruntową można nabyć przez zasiedzenie na warunkach określonych w art. 292 k.c. Przepis ten stanowi, że służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Wówczas przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Szczególny charakter służebności wyraża się w tym, że osoba, która ją wykonuje, z reguły nie włada rzeczą w ścisłym tego słowa znaczeniu, lecz z niej korzysta w określonym zakresie, na przykład co jakiś czas przejeżdża, przechodzi przez cudzą nieruchomość. Istota służebności tkwi w tym, że ogranicza ona prawo własności każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej w korzystaniu z niej, lecz nie pozbawia go władztwa nad nieruchomością (zob. wyr. NSA z 10.2.2022 r., III FSK 1547/21, https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Stwierdzenie nabycia służebności wymaga więc, na gruncie wspomnianego wyżej przepisu, uprzedniego stwierdzenia jej posiadania. Jest tak dlatego, że w świetle art. 172 k.c., który należy stosować odpowiednio ze względu na odesłanie z art. 292 k.c., zasiedzenie wymaga upływu odpowiednio długiego okresu, w którym występuje posiadanie (20 lat w przypadku dobrej wiary i 30 lat w przypadku złej wiary posiadacza).

Co oznacza posiadanie służebności? Otóż na to pytanie znajdziemy odpowiedź w art. 352 § 1 k.c., według którego posiadaczem służebności jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności.

Istotne w obszarze zasiedzenia jest to, że następuje ono z mocy samego prawa. Ewentualne późniejsze orzeczenie sądu, które stwierdza zasiedzenie, jest orzeczeniem deklaratoryjnym.

Posiadanie służebności to posiadanie prawa, a nie rzeczy

W judykaturze podkreśla się, że w odniesieniu do służebności nie można posługiwać się pojęciem posiadania samoistnego lub zależnego nieruchomości z art. 336 k.c. Uprawniony ze służebności nie włada nieruchomością, ale z niej korzysta. Korzystanie z nieruchomości może występować w różnym nasileniu, nawet sporadycznie. Nie pozbawia ono właściciela władztwa nad rzeczą. Świadczy o tym między innymi użycie przez ustawodawcę w art. 352 § 1 k.c. sformułowania "korzysta", podczas gdy przy posiadaniu rzeczy (samoistnym lub zależnym) użyte zostało sformułowanie "włada" (art. 336 k.c.). Władanie jest pojęciem szerszym od korzystania. Jeżeli dany podmiot "włada" określoną rzeczą, to znaczy, że inny podmiot takiego władania jest pozbawiony. Tymczasem "korzystanie" z rzeczy nie przekreśla możliwości władania nią przez kogo innego, lecz jedynie wskazuje na prawo do wykonywania określonych czynności w stosunku do rzeczy, która nie musi pozostawać we władaniu korzystającego (zob. wyr. NSA z 24.8.2022 r., I OSK 1558/19, https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zasiedzenie służebności przez osobę mającą tytuł prawny do nieruchomości

Sąd Najwyższy, rozpoznając w dniu 21.3.2024 r. skargę kasacyjną, w której orzeczeniu sądu odwoławczego zarzucono błędną wykładnię art. 172 i art. 352 k.c, polegającą na przyjęciu, że nie może prowadzić do zasiedzenia służebności gruntowej korzystanie z cudzej rzeczy w sytuacji istnienia po stronie posiadacza służebności przekonania o przysługującym mu prawie własności oddalił skargę kasacyjną. Oceniając zarzuty Sąd Najwyższy wskazał, iż jak długo osoba powołująca się na zasiedzenie służebności korzysta z cudzej nieruchomości w oparciu o istniejący tytuł prawny - niezależnie od tego czy czysto obligacyjny czy wywołujący konsekwencje dalej idące - tak długo nie wykonuje przeciwko właścicielowi posiadania mogącego prowadzić do zasiedzenia służebności. O tym, jakie prawo do rzeczy lub na rzeczy nabywa posiadacz decydują okoliczności charakteryzujące jego posiadanie, ponieważ nabyć przez zasiedzenie można tylko to prawo, którego dotyczy corpus i animus posiadacza (zob. post. SN z 21.3.2024 r., II CSKP 1559/22, https://www.sn.pl).

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze