Środki przymusu w postępowaniu upadłościowym

• Redakcja
• 2022-03-12 09:05
• Komentarze (0)

Celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli dłużnika niewypłacalnego w drodze egzekucji generalnej. Z chwilą ogłoszenia upadłości majątek dłużnika staje się masą upadłości. Stan upadłości wywołuje szereg skutków, które dotyczą przede wszystkim majątku upadłego, a niekiedy także jego osoby. Na upadłym ciąży więc szereg obowiązków o osobistym charakterze. W razie uchybień po stronie upadłego sędzia-komisarz może zastosować wobec niego przepisane prawem

Obowiązki upadłego

Przez okres prowadzenia postępowania upadłościowego upadły powinien pozostawać do dyspozycji sądu upadłościowego, jak również wyznaczonego w danym postępowaniu sędziego-komisarza i syndyka masy upadłości.
Z chwilą wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję. Realizację tego obowiązku upadły powinien potwierdzić syndykowi na piśmie. Upadłemu nie wolno w żaden sposób ukrywać swojego majątku lub obciążać go pozornymi zobowiązaniami. Oprócz tego upadły jest obowiązany udzielać w toku postępowania zarówno sędziemu-komisarzowi, jak i syndykowi wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku. Mogą być one niezbędne choćby do ujawnienia mienia znajdującego się w posiadaniu podmiotów trzecich czy wierzytelności przysługujących upadłemu nieujawnionych w dokumentach. Co istotne, upadły nie jest zobowiązany udzielać sędziemu-komisarzowi oraz syndykowi informacji z własnej inicjatywy. Obowiązek ten należy zrealizować na żądanie jednego z tych podmiotów postępowania, co znajduje potwierdzenie w judykaturze (zob. postanowienie SN z 29.11.2013 r., I CSK 178/13, http://www.sn.pl). Ponadto, ustawodawca wyraźnie wskazuje, że obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczy tylko sfery majątkowej. Podobnie należy traktować kompetencję syndyka do analizowania korespondencji upadłego. Korespondencja, która nie dotyczy sfery majątkowej, podlega zwrotowi upadłemu.  
W razie niebezpieczeństwa ucieczki upadłego z kraju celem ukrycia się sędzia-komisarz może postanowić, aby nie opuszczał terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dotyczy to upadłych będących osobami fizycznymi, jak również upadłych niebędących osobami fizycznymi (np. spółek kapitałowych). W takim przypadku postanowienie sędziego-komisarza dotyczy członków organu zarządzającego upadłego. W razie zakazu opuszczania terytorium kraju upadłemu nie wolno tego czynić bez zezwolenia sędziego-komisarza.

Katalog środków przymusu

Jeżeli upadły ukrywa się, nie wydaje odpowiednich dokumentów, nie udziela informacji lub udziela je celowo w sposób niekompletny, nie potwierdza na piśmie wydania majątku lub dokumentów, uchybia innym swoim obowiązkom albo po ogłoszeniu upadłości dopuszcza się czynów mających na celu ukrycie majątku, obciążenie go pozornymi zobowiązaniami lub w jakikolwiek sposób utrudnia ustalenie składu masy upadłości, sędzia-komisarz może zastosować wobec niego środki przymusu określone w Kodeksie postępowania cywilnego dla egzekucji świadczeń niepieniężnych. W grę wchodzą przepisy art. art. 1050 § 3, 1050(1) § 2, 1052, 1053, 1056-1059 k.p.c., w ramach których mowa o zastosowaniu grzywny z zamianą na areszt.
Artykuł 58 p.u., z którego kompetencja do zastosowania środków przymusu wynika, nadaje sędziemu-komisarzowi jedyne możliwość skorzystania ze środków przymusu. Ustawodawca zawarł w tym przepisie jedynie normę kompetencyjną, bez normy nakazującej skorzystanie z kompetencji. Zastosowanie środka przymusu powinno zatem zostać poprzedzone wnikliwą analizą konkretnego stanu faktycznego. Kompetencja skorzystania z możliwości zastosowania środków przymusu wobec upadłego przysługuje sędziemu-komisarzowi. W szczególności prerogatywa ta nie przysługuje syndykowi.

Uchylenie środków przymusu

Zastosowanie środka przymusu wobec upadłego w żadnym wypadku nie stanowi metody ukarania upadłego za jego zachowanie. W tym przypadku chodzi jedynie o usprawnienie toczącego się postępowania – możliwie szybkie ujawnienie całego majątku, jego likwidację i podział zgromadzonej sumy pomiędzy wierzycieli. Sędzia-komisarz ma obowiązek uchylenia zastosowanych środków przymusu, gdy ustanie potrzeba ich stosowania. Sytuacja taka zachodzi w momencie wykonania przez upadłego ciążącego na nim obowiązku.

Stan prawny: 1.12.2021 r.

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl. mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.