Do Ministerstwa Edukacji i Nauki wpłynął wniosek o wyjaśnienie przepisów związanych z ponoszeniem opłat za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. Teraz poznaliśmy odpowiedź.
Kwestią pobierania opłat od doktorantów za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora zajął się między innymi Rzecznik Praw Obywatelskich. Chodziło o praktykę jednej z uczelni, którą kwestionowali nie tylko sami zainteresowani, ale również Rzecznik Praw Doktoranta Krajowej Reprezentacji Doktorantów, a w konsekwecji również RPO.
Z informacji przekazanych Rzecznikowi wynika, że doktoranci UwB, którzy nie oddali rozpraw doktorskich w wyznaczonym terminie, otrzymali informację, że powinni zrezygnować ze studiów doktoranckich. Następnie poinformowano ich, że osoba, która nie uzyska stopnia doktora na studiach doktoranckich będzie ponosiła koszty postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. Mieli też składać oświadczenie o zobowiązaniu do sfinansowania przez siebie kosztów postępowania w sprawie nadania stopnia doktora w przypadku, kiedy nadanie stopnia doktora nastąpi po skreśleniu ze studiów doktoranckich na Wydziale Prawa UwB. Wnioskodawca wskazuje, że z uzyskanych przez niego informacji wynika, że rozprawy doktorantów, którzy nie złożyli takiego oświadczenia, nie są przekazywane do recenzji.
Zwracając się do Rektora UwB, RPO podniósł, że w chwili złożenia wniosku o wyznaczenie promotora oraz gotowej rozprawy doktorskiej kandydat do stopnia doktora dopełnia wszelkich wymogów leżących po jego stronie zmierzających do nadania tego stopnia i nie ma wpływu na przebieg dalszej procedury. Z uwagi na to istnieje możliwość, iż z przyczyn niezawinionych po stronie doktoranta/kandydata musiałoby dojść do nadania stopnia doktora poza studiami doktoranckimi (w szczególności po wygaszeniu studiów doktoranckich). W takich przypadkach obciążanie ww. osób kosztami procedury awansowej byłoby działaniem wysoce niekorzystnym, a wręcz krzywdzącym, co z pewnością nie sprzyja tworzeniu optymalnych warunków kształcenia doktoranckiego i ubiegania się o stopień doktora”.
Rzecznik Praw Obywatelskich podzielił przy tym stanowisko Rzecznika Praw Doktoranta, zgodnie z którym odpowiednie zastosowanie art. 182 ust. 4 p.s.w.n. oznacza, że „przepis ten należy zastosować z najmniejszą modyfikacją, która spełni cel przepisu odsyłającego. Taką modyfikacją jest zastąpienie ukończenia kształcenia w szkole doktorskiej – ukończeniem toku kształcenia na studiach doktoranckich”.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich brak jest podstaw do takiego odpowiedniego stosowania art. 182 ust. 4 p.s.w.n., które prowadziłoby do zawężenia kręgu podmiotów, od których nie pobiera się opłaty za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. gdyby wolą ustawodawcy było takie zawężenie, znalazłoby to odzwierciedlenie już w art. 179 ust. 9 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Tymczasem ustawodawca celowo skonstruował przepis w taki sposób, by obejmował on zakresem zastosowania także osoby, które nie uzyskały stopnia doktora w trakcie studiów doktoranckich.
Tym samym, w ocenie RPO, w obecnym stanie prawnym nie ma podstaw do pobierania opłaty za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora od osoby ubiegającej się o stopień doktora, która rozpoczęła studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020 i ukończyła tok studiów, bez względu na termin wszczęcia postępowania i obrony rozprawy doktorskiej. Swoje stanowisko RPO przedstawił w piśmie do Rektora.
Wskutek interwencji RPO, Rektor UwB przedstawił stanowisko w sprawie pobierania opłat za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora od doktorantów UwB, a także w kwestii podstawy prawnej obligowania studentów do podpisywania oświadczeń, w których zobowiązują się oni do ponoszenia kosztów ww. postępowań oraz obligowania doktorantów, którzy nie przedłożyli rozprawy w terminie do 9 grudnia 2022 r. do złożenia pisemnej rezygnacji ze studiów doktoranckich. W piśmie wskazał, że przepisy związane z ponoszeniem opłat za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora, wzbudzały zarówno w Uniwersytecie w Białymstoku jak i w środowisku akademickim innych uczelni wątpliwości interpretacyjne. Dlatego też Rektor zwrócił się do Ministerstwa Edukacji i Nauki z następującym pytaniem: „W związku z użyciem w art. 179 ust. 7-9 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce sformułowania „Do osób, które rozpoczęły studia doktoranckie przed rokiem 2019/2020” proszę o wyjaśnienie czy te sformułowanie dotyczy osób, które w dniu wejścia w życie nowych przepisów posiadały status doktoranta studiów doktoranckich?”. Otrzymana interpretacja została przyjęta przez Uniwersytet w Białymstoku.
W odpowiedzi na pytanie Rektora, pismem z dnia 21 lipca 2022 roku, znak DN-WAN.750.9.2022.1.PK Ministerstwo Edukacji i Nauki w odniesieniu do pytania dotyczącego art. 179 ust. 7 oraz ust. 8 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wyjaśniło, że odnosi się on do osób, które posiadając status uczestnika studiów doktoranckich (tj. nie będąc skreślonymi z tychże studiów) od dnia 1 października 2019 r. wszczynają postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora na podstawie obecnie obowiązującej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
W zakresie art. 179 ust. 9 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wskazać należy, że przedmiotowa regulacja odnosi się do osób, które rozpoczęły studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020 i które uzyskały albo uzyskają stopień doktora w trakcie ich trwania (tj. posiadając status uczestnika studiów doktoranckich). Osoby te przy odpowiednim zastosowaniu art. 182 ust. 4 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, nie ponoszą opłaty za przeprowadzenia postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. Przywołane regulacje stanowią lex specialis w stosunku do ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Analizowany artykuł - W opinii MEiN - nie obejmuje natomiast osób skreślonych z listy uczestników studiów doktoranckich. MEiN wskazuje, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 10 oraz pkt. 18h ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym studia doktoranckie kończą się uzyskaniem kwalifikacji trzeciego stopnia, tj. nadaniem stopnia doktora. Postępowanie w sprawie nadania tego stopnia powinno zostać zatem wszczęte, przeprowadzone i sfinalizowane w ramach studiów doktoranckich, a nie po ich ukończeniu - jak w przypadku kształcenia w szkole doktorskiej. W sytuacji ukończenia jedynie toku kształcenia na studiach doktoranckich, lecz nieuzyskania w ich trakcie stopnia doktora powinna zostać wydana decyzja o przedłużeniu studiów doktoranckich albo o skreśleniu z listy uczestników studiów doktoranckich. Skreślenie z listy uczestników studiów doktoranckich - zdaniem Ministerstwa - skutkuje procedowaniem postępowania w sprawie nadania stopnia doktora w trybie eksternistycznym.
Należy również zauważyć, że problem wnoszenia opłat za postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora jest tak istotny, bowiem interpretowany jest przez różne podmioty w sposób odmienny. Dlatego też w dniu 13 kwietnia 2023 roku Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich i Krajowa Reprezentacja Doktorantów zawarły Porozumienie, deklarując podjęcie starań w celu wypracowania wspólnego stanowiska i rozwiązań w sprawie wnoszenia opłat za postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora przez uczestników studiów doktoranckich, mając na względzie prawa i interesy wskazanych osób, w szczególności tych zmagających się z utrudnieniami w pracy nad rozprawą doktorską spowodowanymi czynnikami zewnętrznymi. KRASP i KRD zadeklarowały niezwłoczne podjęcie starań zmierzających do powzięcia ustaleń z kierownictwem MEiN w przedmiocie zasad i terminu uregulowania spraw objętych porozumieniem.
Warto także podkreślić, że w związku z istniejącym problemem pojawił się apel, by - mając na uwadze stanowisko Ministerstwa Edukacji i Nauki, jak i odmienne stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich w kwestii pobierania opłat za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora od osoby, która rozpoczęła studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020 - przyjąć jednolitą interpretację stosownych przepisów ustaw w tym zakresie, tak aby zarówno uczelnie prowadzące studia doktoranckie, jak i uczestnicy studiów doktoranckich nie mieli wątpliwości co do ich interpretacji, a w konsekwencji ich jednolitego stosowania.
Źródło:
- Pismo RPO z 17.5.2023 r., VII.7034.3.2023.AMB
- Odpowiedż Rektora UwB z 7.6.2023 r. na pismo RPO.
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.
Zła wiara nabywcy nieruchomości
2022-05-28 21:10
Fundacja rodzinna rozwiąże problem dziedziczenia rodzinnych firm
2022-12-16 14:00
Podróż autostradami nie zawsze bezpłatna
2023-08-10 15:00
Moje, twoje czy nasze? Czyli czym jest małżeńska wspólność
2022-04-22 12:24
SN o zasiedzeniu służebności gruntowej
2024-03-28 08:40
Zbyt wysokie oprocentowanie pożyczek uderza w sędziów i prokuratorów
2023-03-30 13:18
Ceny sprzętu Xiaomi podstawą działań UOKiK
2024-05-31 16:00
