Strajk Kobiet jak propagowanie faszyzmu? Rosną kontrowersje wokół zmian w Kodeksie karnym

Redakcja
2022-07-20 19:00
Komentarze (0)

Czy Strajk Kobiet będzie traktowany tak jak propagowanie faszyzmu i totalitaryzmu? Rosną obawy wokół zmian w Kodeksie karnym, które przewidują rozszerzenie katalogu znamion czynu zabronionego, określonego w art. 256.

Zakaz propagowania faszyzmu i totalitaryzmu

Artykuł 256 Kodeksu karnego wprowadza zakaz propagowania faszyzmu i totalitaryzmu, określając w § 1, że każdy kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Zwykło się przyjmowac, że "propagowanie" w rozumieniu art. 256 KK oznacza każde zachowanie, polegające na publicznym prezentowaniu, z zamiarem przekonania do niego, faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa. Przyjmuje się przy tym, że taki zakres kryminalizacji tego rodzaju zachowania nie stanowi, w świetle Konstytucji RP z 1997 (art. 31 ust. 3 w zw. z art. 54 ust. 1) i Europejskiej Konwencji O Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. (art. 9, 10 i 17), nieuzasadnionego ograniczenia wolności wypowiedzi, o czym świadczy także konsekwentne stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, bowiem za oczywiste uznaje się stanowisko, że demokratyczne państwo nie może tolerować i ma prawo penalizować m.in. propagowanie w zamiarze przekonywania do niego, każdego ustroju totalitarnego, a więc ustroju antydemokratycznego, w tym także ustroju faszystowskiego (uchwała SN z 28.03.2002 r., I KZP 5/02, OSNKW 2002/5–6, poz. 32).

Nowelizacja Kodeksu karnego rozszerza zakres przedmiotowy art. 256

Kontrowersyjna wydaje się uchwalona przez Sejm nowelizacja Kodeksu karnego, obejmująca między innymi artykuł 256. Zkłada ona dodanie § 1a, mówiącego, że tej samej karze podlega ten, kto publicznie propaguje ideologię nazistowską, komunistyczną, faszystowską lub ideologię nawołującą do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne lub społeczne. Tak sformułowany przepis może w praktyce stanowić doskonałe narzędzie w rękach organów państwa np. do dławienia nieakceptowalnych w danym momencie form protestu społecznego. Przykładem mógłby być Strajk Kobiet, który zdaje się spełniać przesłanki określone w znowelizowanym art. 256 KK.

Strajk Kobiet a zmiany w Kodeksie karnym

Ogólnopolski Strajk Kobiet jest polskim ruchem społecznym o charaterze feministycznym, który powstał we wrześniu 2016 roku na fali protestów związanym z zaostrzaniem prawa aborcyjnego. Ruch ten odpowiadał za organizację Czarnego Poniedziałku, czyli akcji protestacyjnej, która odbyła się równocześnie w 147 polskich miastach. Analiza działalności ruchu kobiet w kontekście zmian w Kodeksie karnym prowadzi do wniosku, że wpisywałby się w model penalizowanego czynu zabronionego, określonego w znowelizowanym art 256 § 1a KK. Należy bowiem zauważyć, że efektem podejmowanych działań były chociażby liczne uliczne manifestacje poparcia dla projektu ustawy „Ratujmy kobiety”, zatem przesłanka "wpływania na życie polityczne" zostałaby jak najbardziej spełniona.Idąc krok dalej można nawet stwierdzić, że penalizacji mógłby podlegać feminizm in genere, bowiem jednym z przejawów wspomnianej ideologii jest chociażby podejmowanie licznych i wszechstronnych działań na rzecz zapewnienia dostępu do legalnych aborcji.

Wątpliwości RPO wokół nowelizacji Kodeksu karnego

Liczne wątpliwości ma również Rzecznik Praw Obywatelskich. W przesłanym do Senatu dokumencie wskazuje, że znamię „ideologii nawołującej do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne lub społeczne” jest na tyle nieprecyzyjne i pojemne znaczeniowo, że w jego ramach mieścić może się choćby nawoływanie do przemocy w celu obrony przed zbrojną napaścią. Przepis ten, ze względu na zbyt daleko posuniętą ogólność, nie spełnia zatem wymogów dostatecznej określoności leżącej u podstaw art. 2 Konstytucji RP i z tego względu nie zasługuje na aprobatę. Należy przy tym uzupełnić, że wskazany art. 2 Konstytucji RP określa zasadę, w świetle której Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Zasada ta wysławia więc ochronę autonomii jednostki przed ingerencją władzy publicznej, a tym samym zmiany legislacyjne, mogące w efekcie prowadzić do unicestwienia takich praw, jak chociażby prawo obywatelskiego nieposłuszeństwa, zdają się przeczyć podstawowym wartościam konstytucyjnym.

Kodeks karny w Senacie

Uchwalona nowelizacja Kodeksu Karnego trafiła do Senatu, który zajmie się ustawą na posiedzeniu w dniach 20 - 22 lipca.

Źródło:
- uchwała SN z 28.03.2002 r., I KZP 5/02, OSNKW 2002/5–6, poz. 32
- stanowisko RPO https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2022-07/Do_Senatu_kodeks_karny_uwagi_15.07.2022.pdf
- Ogólnopolski Strajk Kobiet, https://pl.wikipedia.org/wiki/Og%C3%B3lnopolski_Strajk_Kobiet
- Feminizm, https://pl.wikipedia.org/wiki/Feminizm

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.