Ubezwłasnowolnienie przejdzie do lamusa. Co je zastąpi?

Źródło grafiki: https://pixabay.com/photos/mentor-mentoring-help-hand-2443788/

Redakcja
2025-05-30 10:00
Komentarze (0)

Wydaje się, że nadszedł zmierzch instytucji ubezwłasnowolnienia. Jakie instrumenty ochrony pojawią się w polskim prawie?

Ubezwłasnowolnienie zniknie z Kodeksu cywilnego

Zniesienie ubezwłasnowolnienia i zastąpienie go modelem wspieranego podejmowania decyzji to cel ustawy, której projekt jest aktualnie na etapie konsultacji, uzgodnień i opiniowania. Opiera się on na założeniu, że każda osoba ma prawo do pełnej autonomii prawnej i możliwości samodzielnego decydowania o swoim życiu, a rolą państwa jest zapewnienie jej odpowiedniego wsparcia, uwzględniającego indywidualne potrzeby i trudności. Przewiduje on także wprowadzenie szeregu istotnych instrumentów wsparcia.

Asysta Prawna

Jest to forma wsparcia oparta na dobrowolnym, pisemnym porozumieniu (umowie) między osobą potrzebującą wsparcia a wybranym przez nią asystentem prawnym. Celem asysty jest pomoc przy wykonywaniu czynności prawnych i w rozumieniu ich konsekwencji, bez ograniczania autonomii ani zdolności do czynności prawnych osoby wspieranej. Asystent prawny może pomagać w zrozumieniu przepisów prawa, umów, dokumentów urzędowych, wyjaśniać praktykę prawną, a także towarzyszyć osobie w urzędach czy wizytach u lekarza, pełniąc rolę informacyjną i wspierającą w komunikacji.

Kurator Wspierający

Ten instrument jest przewidziany dla sytuacji, gdy osoba potrzebuje wsparcia w podejmowaniu decyzji, ale nie ma możliwości skorzystania z asystenta prawnego lub udzielenia pełnomocnictwa. Kurator wspierający jest wyznaczany przez sąd, co do zasady na okres maksymalnie pięciu lat. Działa on podobnie do asystenta prawnego, pomagając osobie zrozumieć sytuację i konsekwencje działań, jednak zakres jego obowiązków jest precyzyjnie określany przez sąd. Kluczowe jest to, że kurator wspierający nie ma uprawnień do składania oświadczeń woli w imieniu osoby wspieranej ani do zastępowania jej w decyzjach. Jego rola polega wyłącznie na wspieraniu procesu decyzyjnego osoby.

Kurator Reprezentujący

Ten rodzaj kuratora jest stosowany w sytuacjach, gdy osoba, mimo wsparcia, nie jest w stanie samodzielnie podjąć określonych decyzji prawnych lub działać w określonym zakresie. Sąd precyzyjnie określa zakres działań kuratora reprezentującego, wskazując, w jakich konkretnych sprawach może on dokonywać czynności prawnych w imieniu osoby wspieranej lub wyrażać zgodę na działania podejmowane przez osobę wspieraną samodzielnie. Jest to bardziej ingerująca forma wsparcia niż kurator wspierający, ale jej zakres może być ograniczony do jednej sprawy, do spraw określonego rodzaju, a wyjątkowo kurator ten może być ustanowiony do prowadzenia wszelkich spraw.

Pełnomocnik Rejestrowany

Jest to ważna forma zabezpieczenia na przyszłość, oparta na autonomii osoby. Pełnomocnictwo rejestrowane pozwala osobie samodzielnie wybrać zaufaną osobę, która będzie ją reprezentować i wspierać w zarządzaniu jej sprawami na wypadek, gdyby w przyszłości utraciła zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji. Dzięki temu rozwiązaniu osoba może zachować wpływ na swoje sprawy i zapewnić, że będą prowadzone zgodnie z jej wolą i preferencjami, nawet w sytuacji, gdy nie będzie w stanie świadomie ich wyrażać.

Rejestr Pełnomocnictw

Projekt zakłada również utworzenie Rejestru Pełnomocnictw, który będzie centralną bazą danych ułatwiającą instytucjom (np. bankom, urzędom, sądom) oraz innym zainteresowanym potwierdzanie informacji dotyczących umocowania pełnomocnika rejestrowanego, co zwiększy bezpieczeństwo prawne i praktyczną skuteczność tego instrumentu.

Mechanizmy ochronne

Jak wskazuje resort sprawiedliwości, projekt ustawy wprowadza także szereg mechanizmów ochronnych mających na celu zapobieganie potencjalnym nadużyciom ze strony, kuratorów czy pełnomocników rejestrowanych. Należą do nich m.in. Rejestr Pełnomocnictw, wymóg uzyskiwania opinii specjalistów (lekarzy, psychologów) przed podjęciem kluczowych decyzji przez sąd, a także okresową kontrolę sądową udzielanego wsparcia oraz weryfikacje zasadności i intensywności tego wsparcia. Wskazuje się, że dzięki tym rozwiązaniom ma powstać zrównoważony i nowoczesny system, który docelowo zastąpi tradycyjne ubezwłasnowolnienie bardziej elastycznym i dostosowanym do indywidualnych potrzeb modelem wspieranego podejmowania decyzji. System ten stawia autonomię, godność oraz prawo do samodzielnego decydowania o sobie na pierwszym miejscu, niezależnie od stanu zdrowia czy stopnia sprawności osoby.

Źródło:

Komunikat, https://pap-mediaroom.pl/polityka-i-spoleczenstwo/ms-roznice-miedzy-modelem-wspieranego-podejmowania-decyzji-instytucja

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie