Były przedsiębiorca także może skorzystać z przepisów o upadłości konsumenckiej. Umorzenie zobowiązań osoby, która prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą, ma zastosowanie do przypadków całkowitej likwidacji majątku przy niepełnym zaspokojeniu wierzycieli. Jest to uprawnienie upadłego związane z oddłużeniową funkcją postępowania upadłościowego oraz potrzebą umożliwienia osobom fizycznym powrotu do udziału w obrocie prawnym.
Jednym z najważniejszych celów postępowania dotyczącego upadłości osoby fizycznej jest oddłużenie. W odróżnieniu od upadłości osób prawnych, gdzie prym wiedzie cel w postaci zaspokojenia roszczeń wierzycieli, w upadłości osób fizycznych należy przede wszystkim wspomóc upadłego w tym, aby jak najszybciej pozbył się on nadmiaru długów. Jest to realizowane m.in. na drodze ich umorzenia. Do tego muszą być spełnione określone w przepisach warunki.
Postępowanie upadłościowe prowadzone wobec osoby fizycznej zasadniczo toczy się podobnym torem jak „zwykłe” postępowanie upadłościowe, z pewnymi jednak modyfikacjami. Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego przejmuje syndyk masy upadłości. Prowadzone wobec upadłego postępowania egzekucyjne zostają zawieszone, a wierzytelności przysługujące wierzycielom są uwzględniane na liście wierzytelności. Syndyk dokonuje spisu inwentarza stale współpracując z upadłym. W postępowaniu wobec osoby fizycznej nie bierze udziału sędzia-komisarz. Syndyk zatem dysponuje ogromnym polem do samodzielnego działania. Mienie zgromadzone w toku postępowania zostaje zlikwidowane (najczęściej poprzez sprzedaż) przez syndyka funkcjonującego na zasadzie zastępstwa pośredniego. Syndyk prowadzi likwidację samodzielnie, jeżeli wartość majątku upadłego nie przekracza pięciokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Jeżeli w majątku znajduje się nieruchomość, bez względu na jej wartość, jak też jeżeli wartość majątku przekracza wspomnianą pięciokrotność, właściwy jest tryb szczególny likwidacji. Polega on na obowiązku zawiadomienia przez syndyka wierzycieli oraz sądu upadłościowego o zamiarze sprzedaży mienia ze wskazaniem minimalnej ceny oraz sposobu sprzedaży. Wierzyciele mają prawo złożyć stosowne zastrzeżenia. Również sąd z urzędu może zakazać syndykowi sprzedaży w planowany przez niego sposób. Po przeprowadzeniu likwidacji fundusze masy upadłości podlegają podziałowi według przepisanej prawem kolejności.
Czasami pomimo przeprowadzenia czynności likwidacyjnych pozostają niezaspokojone wierzytelności. Zakończenie postępowania upadłościowego wówczas następuje w braku możliwego do upłynnienia mienia. W przypadku upadłości osób fizycznych możliwe jest umorzenie niezaspokojonych w postępowaniu upadłościowym wierzytelności. Jest to uprawnienie upadłego służące zredukowaniu negatywnych skutków braku możliwości spłaty długów wobec pozostawania przez taką osobę bez majątku. Ratio legis omawianego unormowania prawnego jest oczywiste. Otóż upadłość osoby prawnej prowadzi do ustania jej bytu. Skutek ten nie występuje w przypadku osób fizycznych, które po zakończeniu postępowania upadłościowego powracają do udziału w obrocie prawnym.
W celu doprowadzenia do umorzenia zobowiązań należy złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli. Wniosek składa się do sądu upadłościowego, w zawitym terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego. W terminie, o którym mowa, upadły będący osobą fizyczną może również złożyć wniosek o umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli jego osobista sytuacja w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Możliwe jest także tzw. warunkowe umorzenie. W niniejszym artykule mowa jest jednak tylko o tej pierwszej formie umorzenia zobowiązań upadłego, poprzedzonej planem spłaty. W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd określa, w jakim zakresie i okresie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania uznane na liście wierzytelności a niewykonane w toku postępowania upadłościowego na podstawie planów podziału oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli. W przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.
Wykonanie planu spłaty pozostaje pod kontrolą sądu. Ustawodawca chroni upadłego stanowiąc, że w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli co do zasady niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności wynikających z jego zobowiązań. Z drugiej strony w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły zasadniczo nie może dokonywać czynności prawnych, które mogłyby pogorszyć jego zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli.
Upadły ma obowiązek wykonywać plan spłaty wierzycieli. W przypadku niewykonywania przez upadłego obowiązków ustalonych w planie spłaty wierzycieli sąd z urzędu albo na wniosek wierzyciela uchyla plan spłaty wierzycieli po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty, chyba że uchybienie obowiązkom jest nieznaczne lub umorzenie pozostałej części zobowiązań upadłego jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Jeżeli upadły nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, sąd na jego wniosek po wysłuchaniu wierzycieli może zmienić plan spłaty wierzycieli. Sąd może przedłużyć termin spłaty zobowiązań na dalszy okres. Nawet po ustaleniu planu spłaty możliwe jest umorzenie zobowiązań upadłego bez jego wykonania, jeżeli brak możliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli ma charakter trwały i wynika z okoliczności niezależnych od upadłego. Na postanowienie sądu w tym przedmiocie przysługuje zażalenie, a od postanowienia sądu drugiej instancji - skarga kasacyjna.
Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych przez plan spłaty wierzycieli sąd stwierdza to w postanowieniu i umarza zobowiązania upadłego niewykonane w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Nie wszystkie zobowiązania zostaną jednak umorzone. Nie podlegają umorzeniu zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty kar grzywny orzeczonych przez sąd, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Stan prawny: 23.5.2022 r.
Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.
Karta martwego urodzenia może naruszać przepisy RODO
2023-04-16 09:00
Czy można odmówić zachowku z powodu złych relacji ze spadkodawcą?
2022-11-03 11:15
Nieudzielenie pomocy ofierze wypadku drogowego
2022-03-13 09:25
Zastrzeżenie numeru PESEL już możliwe
2023-11-18 10:00
Jak napisać wniosek o uchylenie mandatu drogowego?
2022-09-19 08:00
Umorzenie zobowiązań upadłego przedsiębiorcy
2022-05-24 14:48
