Umowa pożyczki na przykładach

Umowa pożyczki stanowi kontrakt zawierany zarówno w obrocie podwójnie profesjonalnym, jak i konsumenckim. Umowę pożyczki zawrzeć mogą również osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. W każdym przypadku skonstruowanie tego typu umowy wymaga jednak uwagi.

Umowa pożyczki w ogólnym zarysie

Umowa pożyczki jest umową nazwaną, uregulowaną art. 720-724[1] k.c. Stronami tej umowy są dający pożyczkę oraz biorący pożyczkę. Jest to czynność prawna dwustronnie zobowiązująca, ale nie wzajemna, ponieważ świadczenie biorącego pożyczkę nie stanowi ekwiwalentu świadczenia dającego pożyczkę. Umowa ta może stanowić umowę darmą albo odpłatną. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (zob. art. 720 § 1 k.c.). Na podstawie umowy pożyczki biorący pożyczkę uzyskuje własność jej przedmiotu, a co za tym idzie także prawo swobodnego rozporządzania tym przedmiotem (zob. wyr. SA w Szczecinie z 5.4.2017 r., I ACa 856/16, http://orzeczenia.szczecin.sa.gov.pl). Stąd obowiązkiem biorącego pożyczkę jest zwrot rzeczy tego samego gatunku, nie natomiast zwrot tych samych rzeczy.

Uwaga
Przepisy kodeksowe nie wyczerpują regulacji dotyczącej umowy pożyczki. Aktem zawierającym szczególne unormowania jest np. ustawa o kredycie konsumenckim.

Do postanowień przedmiotowo istotnych umowy pożyczki unormowanej w Kodeksie cywilnym zalicza się:
1) oznaczenie stron,
2) zobowiązanie dającego pożyczkę do przeniesienia na własność biorącego pieniędzy w określonej ilości lub rzeczy oznaczonych co do gatunku,
3) zobowiązanie biorącego do zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku oraz jakości.

§ 1
Przedmiot umowy

1. Pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na własność Pożyczkobiorcy sumę pieniężną w wysokości 10000 zł (dziesięć tysięcy złotych) tytułem pożyczki.
2. Suma pieniężna, o której mowa w ustępie poprzedzającym, została przekazana Pożyczkobiorcy w formie gotówki w dniu zawarcia niniejszej umowy.
3. Pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić sumę pieniężną, o której mowa w ust. 1, powiększoną o odsetki w wysokości 2% w stosunku rocznym, do dnia 10.6.2018 r.

Poniżej znajduje się też określenie przedmiotu pożyczki będącego rzeczą oznaczoną co do gatunku.

§ 1
Przedmiot umowy

1. Pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na własność Pożyczkobiorcy dwie tony słodu jęczmiennego tytułem pożyczki.
2. Pożyczkodawca oświadcza, że parametry słodu jęczmiennego, o którym mowa w ustępie poprzedzającym, takie jak w szczególności wilgotność, kruchość oraz zawartość ziaren szklistych, stwierdza analiza biochemiczna stanowiąca załącznik nr 1 do niniejszej umowy.
3. Pożyczkobiorca kwituje otrzymanie słodu jęczmiennego, o którym mowa w ust. 1, w ilości i jakości określonych w ust. ust. 1 i 2. oraz zobowiązuje się zwrócić słód jęczmienny w takiej samej ilości i jakości do dnia 10.6.2018 r.

Dawniej umowa pożyczki, której wartość przekraczała pięćset złotych, musiała być stwierdzona pismem. W praktyce problematyczny wówczas okazał się wymóg „stwierdzenia pismem”, który nie był tożsamy z określeniem „zawarcie umowy w formie pisemnej”. Sama umowa mogła być zawarta w formie dowolnej, a jedynie jej fakt zawarcia musiał być potwierdzony pismem (por. wyr. SA w Warszawie z 25.4.2014 r., VI ACa 719/13, http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl). Obecnie umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej (art. 720 § 2 k.c.). Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarczające jest złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie (art. 772 k.c.). Dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią (art. 773 k.c.).

Odstąpienie od umowy pożyczki

Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki. Odstąpienie od umowy pożyczki jest dopuszczalne, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to jednakże nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć (art. 721 k.c.). Intencją ustawodawcy jest w tym przypadku m.in. ochrona interesów pożyczkodawcy w sytuacji trudności w należytym zbadaniu stanu majątkowego pożyczkobiorcy. Gdy jednak pożyczkodawca zna stan majątkowy kontrahenta i decyduje się na zawarcie umowy, oznacza to istnienie po jego stronie zwiększonego ryzyka w odzyskaniu należności (zob. wyr. SA w Katowicach z 20.3.2014 r., I ACa 1197/13, http://orzeczenia.katowice.sa.gov.pl).

Ważne
Odstąpienie od umowy jest czynnością kształtującą. W razie wykonania prawa odstąpienia strony mają obowiązek zwrócić sobie nawzajem to, co świadczyły. Umowa jest uważana za niezawartą. Ponieważ prezentowane wyżej unormowanie dotyczy złego stanu majątkowego biorącego pożyczkę, warto wiedzieć, że w przypadku jego upadłości, umowa pożyczki której przedmiot nie został wydany, wygasa z mocy samego prawa. W przeciwnym razie dający pożyczkę zgłasza swą wierzytelność na listę wierzytelności.

Termin zwrotu pożyczki

W umowie strony mogą dowolnie oznaczyć termin zwrotu pożyczki. Z upływem tego terminu roszczenie staje się wymagalne. Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę (art. 723 k.c.).

Zwrot pożyczki może nastąpić jednorazowo bądź w ratach o ustalonej wysokości.

§ …

1. Pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić kwotę pożyczki wraz z odsetkami w dziesięciu równych, miesięcznych ratach, po 1010 zł (tysiąc dziesięć złotych) każda, do 10. dnia miesiąca począwszy od 10.6.2018 r.
2. Spłata pożyczki nastąpi przelewem na rachunek Pożyczkodawcy w ABC Banku nr 11 2222 3333 4444 5555 6666 7789.
3. Datą spłaty pożyczki jest dzień uznania rachunku Pożyczkodawcy.

Ważne
Przy okazji omawiania możliwości ratalnej spłaty pożyczki warto wspomnieć, że tego typu forma spłaty spłaty nie jest świadczeniem okresowym, gdyż ze swej natury stanowi świadczenie jednorazowe, które jest jedynie podzielone na mniejsze kwoty spłacane co miesiąc i składające się na jedną większą całość (zob. wyr. SA w Białymstoku z 17.1.2018 r., I ACa 705/17, http://orzeczenia.bialystok.sa.gov.pl).

Wady przedmiotu pożyczki

Świadczenie pożyczkodawcy powinno obejmować pieniądze w określonej ilości lub rzeczy o określonej ilości i jakości. Jakość powinna wynikać z umowy. Jeżeli nie wynika z umowy, zastosowanie ma art. 357 k.c. Na podstawie tego przepisu w przypadku, gdy dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub przez czynność prawną ani nie wynika z okoliczności, dłużnik powinien świadczyć rzeczy średniej jakości. W praktyce jakość i ilość rzeczy oznaczonych co do gatunku będą określone w postanowieniach dotyczących przedmiotu pożyczki. Sama jakość może również wynikać z postanowień traktujących o odpowiedzialności pożyczkodawcy za wady rzeczy. Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady (fizyczne, prawne), dający pożyczkę obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Zasady powyższej nie stosuje się w wypadku, gdy biorący mógł z łatwością wadę zauważyć (por. art. 724 k.c.). W braku odmiennego postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł (damnum emergens), oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans). Kwestia ta może zostać odmiennie uregulowana przez strony, ze zniesieniem odpowiedzialności pożyczkodawcy włącznie. Poniżej znajduje się klauzula ograniczająca zakres odpowiedzialności do straty rzeczywistej w umowie pożyczki słodu jęczmiennego do produkcji piwa.

§ …

Odpowiedzialność za wady przedmiotu pożyczki

Pożyczkodawca ponosi odpowiedzialność za wady słodu jęczmiennego, o którym mowa w § … niniejszej umowy, wyłącznie w zakresie straty rzeczywistej.

Zabezpieczenie spłaty pożyczki

Często występującą formą zabezpieczenia umowy pożyczki obejmującej świadczenie pieniężne jest weksel niezupełny. W takim przypadku niezbędne staje się sporządzenie deklaracji wekslowej, w której strony umowy wskażą sposób wypełnienia weksla in blanco.

§ …

1. W celu zabezpieczenia spłaty pożyczki Pożyczkobiorca wręcza Pożyczkodawcy podpisany przez siebie weksel in blanco.
2. Pożyczkodawca może wypełnić weksel, o którym mowa w ustępie poprzedzającym, zgodnie z deklaracją wekslową, stanowiącą załącznik nr 2 do niniejszej umowy.

Zabezpieczenie spłaty pożyczki w umowie zawieranej z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej

Przepisy prawne normują szczególnie zabezpieczenie spłaty pożyczki w przypadku, gdy biorącym pożyczkę jest osoba fizyczna, która zawiera tę umowę w celu niezwiązanym bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową. W takim przypadku, jeżeli biorący pożyczkę zobowiązuje się udzielić zabezpieczenia zwrotu pożyczki, zobowiązanie to należy określić w umowie. Wówczas w umowie wskazuje się sposób zabezpieczenia oraz, stosownie do okoliczności, rzecz lub prawo majątkowe będące przedmiotem zabezpieczenia i jego wartość albo określoną w inny sposób sumę zabezpieczenia. Czynność prawna zobowiązująca do udzielenia zabezpieczenia z naruszeniem tej reguły jest nieważna.

Ponadto suma zabezpieczenia roszczeń z tytułu umowy, o której mowa powyżej, nie może być wyższa od sumy kwoty pożyczki powiększonej o wysokość odsetek maksymalnych obliczonych bezpośrednio od tej kwoty za okres, na który została udzielona pożyczka, wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie obliczonych od kwoty pożyczki za okres do 6 miesięcy oraz maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Opisanych szczególnych zasad dotyczących zabezpieczenia spłaty pożyczki nie stosuje się do zabezpieczenia przyjmującego postać hipoteki lub zastawu rejestrowego.

Opłaty

Od umowy pożyczki należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych (zob. art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b u.p.c.c.).

Fragmenty umowy pożyczki pochodzą z Programu Scripta https://programscripta.pl

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze