Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie w praktyce

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie to umowa nienazwana, która wykazuje szereg cech właściwych dla innych umów, w tym umowy sprzedaży, umowy użyczenia czy umowy przedwstępnej. O czym w szczególności należy pamiętać konstruując umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie? Podpowiadamy.

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie jako umowa nienazwana

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie jest czynnością prawną, której funkcjonowanie opiera się na zasadzie swobody kontraktowania. Jest to umowa nienazwana, która wykazuje istotne podobieństwa do umowy sprzedaży, umowy użyczenia, a niekiedy także do innych umów, w tym np. do umowy przedwstępnej.

Poniżej znajduje się projekt klauzuli określającej przedmiot umowy. Warto zauważyć, że w umowie przewłaszczenia na zabezpieczenie istotne jest odwołanie do podstawowego stosunku prawnego, będącego powodem przewłaszczenia.

§ 1
Przedmiot umowy

Na podstawie niniejszej umowy następuje przeniesienie własności rzeczy ruchomej w celu zabezpieczenia spłaty wierzytelności pieniężnych powstałych na podstawie umowy pożyczki.

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie – istota czynności prawnej

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie prowadzi do osiągnięcia zasadniczego skutku prawnego, sprowadzającego się do przeniesienia własności składnika majątkowego na drugą stronę, której przysługuje względem przewłaszczającego zabezpieczana wierzytelność. U podstaw omawianej umowy leży więc zabezpieczenie wierzytelności. Przedmiotem przewłaszczenia można uczynić zarówno ruchomości, jak i nieruchomości. Przedmiotem przewłaszczenia mogą być także papiery wartościowe.

Uwaga!
W zależności od rodzaju przedmiotu przewłaszczenia prawo może wymagać formy szczególnej.

Warto dostrzec konieczność precyzyjnego opisania przedmiotu przewłaszczenia w umowie, co dotyczy zarówno jego stanu fizycznego, jak i stanu prawnego.

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie – warunek rozwiązujący albo zawieszający

W praktyce umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie występuje w dwóch wariantach. Pierwszy polega na przeniesieniu własności pod warunkiem rozwiązującym, którym jest spłata wierzytelności. W momencie ziszczenia się warunku prawo własności automatycznie powraca do przewłaszczającego (uwaga - skutek ten nie nastąpi, jezeli prawo wymaga dla przeniesienia własności formy szczególnej!). Drugi wariant natomiast polega na bezwarunkowym przeniesieniu własności oraz – odrębnie - zobowiązaniu do zwrotnego przeniesienia własności pod warunkiem zawieszającym, którym jest spłata wierzytelności. Pierwszy wariant umowy stosuje się w przypadkach, w których przedmiotem przewłaszczenia są rzeczy ruchome. Jeżeli strony przewłaszczają nieruchomość, odpowiedni jest drugi wariant umowy. Wynika to z unormowań prawnych zakazujących przenoszenia własności nieruchomości pod warunkiem. Nie oznacza to jednak, że nie może być on stosowany w przypadkach dotyczących rzeczy ruchomych.

Poniżej znajduje się klauzula umowna dotycząca bezwarunkowego przeniesienia własności przedmiotu przewłaszczenia wraz z zobowiązaniem drugiej strony do zwrotnego przeniesienia własności pod warunkiem zawieszającym.

§ 4
Przeniesienie własności i zobowiązanie do zwrotnego przeniesienia własności

1. Przewłaszczający przenosi na Wierzyciela własność przedmiotu przewłaszczenia bezwarunkowo oraz w celu zabezpieczenia spłaty pożyczki, o której mowa w § 3 niniejszej umowy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, jak też w celu pokrycia ewentualnych kosztów niezbędnego dochodzenia przez Wierzyciela spłaty pożyczki przez Przewłaszczającego.
2. Wierzyciel zobowiązuje się zwrotnie przenieść własność przedmiotu przewłaszczenia na Przewłaszczającego oraz wydać mu przedmiot przewłaszczenia w ciągu … dni od dnia spłaty pożyczki, o której mowa w § 3 niniejszej umowy.

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie – zaspokojenie wierzyciela

W braku spłaty wierzytelności strona, na którą przeniesiono własność przedmiotu przewłaszczenia, może zaspokoić swe roszczenie z pominięciem postępowania egzekucyjnego. Sposób zaspokojenia różni się więc w tym przypadku od sposobu zaspokojenia zastawnika. Przypomnijmy, że w przypadku zastawu zaspokojenie wierzyciela następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Wierzyciel zasadniczo nie może we własnym imieniu sprzedać przedmiotu zastawu. Na marginesie też wspomnieć warto, że odrębne zasady obowiązują w tzw. zastawie antychretycznym, gdzie zaspokojenie wierzytelności następuje z pożytków przynoszących przez rzecz.

Szczegółowe zasady zbycia przedmiotu przewłaszczenia powinny zostać określone w umowie. Poniżej znajduje się projekt klauzuli określającej sposób zaspokojenia wierzyciela z przedmiotu przewłaszczenia.

§ 6
Zaspokojenie roszczeń z przedmiotu przewłaszczenia

1. W przypadku opóźnienia Przewłaszczającego w spłacie pożyczki, o której mowa w § 3 niniejszej umowy, Wierzyciel wezwie go do zapłaty listem poleconym w terminie nie krótszym niż … dni. W razie bezskuteczności wezwania do zapłaty, w tym jeżeli Przewłaszczający nie podejmie listu poleconego, Wierzyciel może żądać wydania mu przedmiotu przewłaszczenia w celu jego zbycia według zasad określonych w ustępie 2. Wydanie przedmiotu przewłaszczenia następuje na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego stanowiącego załącznik nr 4 do niniejszej umowy.
2. Zbycie przedmiotu przewłaszczenia następuje przez jego sprzedaż za cenę nie niższą niż … % jego wartości rynkowej ustalonej przez obie Strony na podstawie średniej ceny rynkowej, a gdyby okazało się to niemożliwe – przez rzeczoznawcę wskazanego przez Wierzyciela na koszt Przewłaszczającego.
3. Wyboru formy sprzedaży dokonuje Wierzyciel w porozumieniu z Przewłaszczającym.
4. W przypadku bezskuteczności sprzedaży w pierwszym terminie cena przedmiotu przewłaszczenia może zostać obniżona o … %. W przypadku bezskuteczności sprzedaży w drugim terminie, cena przedmiotu przewłaszczenia może zostać obniżona o … %. W przypadku bezskuteczności sprzedaży przedmiotu przewłaszczenia w trzecim terminie, Wierzyciel może go zbyć przez sprzedaż za cenę przez siebie określoną.
5. Cenę uzyskaną w ramach sprzedaży przedmiotu przewłaszczenia Wierzyciel zaliczy na poczet spłaty pożyczki i innych wierzytelności, o których mowa w § 4 ust. 1 niniejszej umowy. Ewentualna nadwyżka podlega zwrotowi w formie przelewu na rachunek bankowy wskazany przez Przewłaszczającego.

Ważne
Przewłaszczenie na zabezpieczenie może być stosowane przy czynnościach bankowych (zob. art. 101 PrBankU) na odrębnych zasadach.

Fragmenty umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie pochodzą z Programu Scripta https://programscripta.pl

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.