W styczniu 2023 r. wejdą w życie nowe przepisy o prawach konsumenta

• Redakcja
• 2022-12-21 21:17
• Komentarze (0)

Z dniem 1 stycznia 2023 r. wchodzą w życie nowe przepisy dotyczące rękojmi przy sprzedaży konsumenckiej. Ustawodawca doprecyzowuje terminologię dotycząca niezgodności towarów lub usług z umową. Nowe przepisy dotyczące praw konsumenta szeroko odnoszą się też do popularnych usług cyfrowych. Obowiązek wprowadzenia nowelizacji wynika z unijnej dyrektywy.

Ustawa o prawach konsumenta jako podstawa roszczeń z tytułu rękojmi

Ustawa z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 287 ze zm.) w obecnym brzmieniu określa prawa przysługujące konsumentowi, a w szczególności:
1) obowiązki przedsiębiorcy zawierającego umowę z konsumentem;
2) zasady i tryb zawierania z konsumentem umowy na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa;
3) zasady i tryb wykonania przysługującego konsumentowi prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa;
4) zasady i tryb zawierania z konsumentem umowy na odległość dotyczącej usług finansowych.

Od 1 stycznia 2023 r., za sprawą ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 2337), wspomniana ustawa będzie też normowała: 
1) zasady i tryb wykonania praw konsumenta będącego stroną umowy zobowiązującej do przeniesienia własności towaru na konsumenta, jak też
2) zasady i tryb wykonania praw konsumenta będącego stroną umowy o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej.

Przepisy ustawy o prawach konsumenta będą przy tym miały podstawowe znaczenie dla odpowiedzialności przedsiębiorcy wobec konsumenta z tytułu rękojmi. Jest to istotna różnica, gdyż obecnie w stosunkach prawnych typu B2C (ang. business to consumer) znajdują zastosowanie w zdecydowanej mierze przepisy Kodeksu cywilnego. Od 1 stycznia 2023 r. obszar ten będzie uregulowany kompleksowo w ustawie o prawach konsumenta, w ramach nowego rozdziału 5A.

Niezgodność z umową zamiast wady

Nowe przepisy odchodzą od „wady” jako podstawy powstania roszczeń konsumenta, na rzecz terminu „niezgodność z umową”. W uzasadnieniu projektu ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw (Sejm RP IX kadencji, Druk nr 2425, https://sejm.gov.pl [dostęp: 21.12.2022 r.]) podkreślono, że przyjęcie takiego rozwiązania stanowi novum na gruncie polskiego prawa cywilnego, bowiem w zasadzie stanowi odejście od instytucji wady fizycznej i prawnej na rzecz zgodności (bądź jej braku) towaru z umową.

Na podstawie nowych przepisów ustawy o prawach konsumenta, towar jest zgodny z umową, jeżeli zgodne z umową pozostają w szczególności jego:
1) opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi - również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
2) przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.

Ponadto towar, aby został uznany za zgodny z umową, musi:
1) nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;
2) zasadniczo występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi - również funkcjonalność i kompatybilność, jakie są typowe dla towaru tego rodzaju i których konsument może rozsądnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towaru oraz publiczne zapewnienie złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, 
3) być dostarczany z opakowaniem, akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;
4) być takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy, i odpowiadać opisowi takiej próbki lub takiego wzoru.

Na gruncie wchodzącego w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. unormowania art. 43c ustawy o prawach konsumenta, przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu dwóch lat od tej chwili, chyba że termin przydatności towaru do użycia, określony przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, jest dłuższy. 

Hierarchia roszczeń, z których może skorzystać konsument

Nowe przepisy wprowadzają hierarchię roszczeń, z których będzie mógł skorzystać konsument. Od 1 stycznia 2023 r., w razie niezgodności towaru z umową, konsument będzie mógł żądać jego naprawy lub wymiany.

Przedsiębiorca będzie mógł dokonać wymiany, gdy konsument zażąda naprawy i odwrotnie – będzie mógł naprawić towar, jeżeli konsument zażąda jej wymiany, jeżeli doprowadzenie do zgodności towaru z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy. 

W razie niezgodności towaru z umową, konsument będzie mógł złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy m.in. wtedy, gdy:
1) przedsiębiorca odmówił doprowadzenia towaru do zgodności z umową poprzez naprawę albo wymianę towaru na nowy;
2) brak zgodności towaru z umową wystąpił, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową;
3) przedsiębiorca wyraźnie oświadczy lub będzie wyraźnie wynikało z okoliczności, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Usługa cyfrowa

Usługa cyfrowa to nowy termin na gruncie unormowań ustawy o prawach konsumenta. Przez usługę cyfrową rozumie się, zgodnie z nowymi przepisami, usługę pozwalającą konsumentowi na:
a) wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej,
b) wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi,
c) inne formy interakcji za pomocą danych w postaci cyfrowej.

Odpowiedzialność przedsiębiorcy wobec konsumenta za niezgodność usługi cyfrowej z umową zostanie uregulowana w osobnym rozdziale ustawy o prawach konsumenta (rozdziale 5B). W razie niezgodności tego typu usługi z umową konsument będzie uprawniony do żądania doprowadzenia do jej zgodności z umową. W dalszej kolejności, m.in. gdy przedsiębiorca nie zadośćuczynił żądaniu konsumenta, będzie mu przysługiwało uprawnienie kształtujące w postaci obniżenia ceny. W skrajnych przypadkach konsument będzie mógł od umowy odstąpić. 

Nowe przepisy odnoszą się także do przypadków dostarczania konsumentom usług cyfrowych w sposób ciągły. Dostawa w sposób ciągły może obejmować sytuacje, w których przedsiębiorca udostępnia usługę cyfrową konsumentowi przez określony lub nieokreślony czas, np. w przypadku umowy o przechowywanie w chmurze.

Prawo Unii Europejskiej jako podstawa nowelizacji

Celem omawianej nowelizacji jest implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z 20.5.2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych (Dz. Urz. UE L 136 z 22.5.2019, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019, s. 60) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z 20.5.2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylającej dyrektywę 1999/44/WE (Dz. Urz. UE L 136 z 22.5.2019, str. 28 oraz Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019, s. 63).

Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej, zasadniczym celem obu dyrektyw jest przyczynianie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego i zapewnianie przy tym wysokiego poziomu ochrony konsumentów, w szczególności przez ustanowienie wspólnych przepisów dotyczących niektórych wymagań w odniesieniu do umów zawartych między przedsiębiorcami a konsumentami o dostarczanie treści cyfrowych lub usług cyfrowych.

Stan prawny: opisywane unormowania prawne wejdą w życie dnia 1 stycznia 2023 r. 

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.