W dniu 1 lipca w życie weszły istotne zmiany w zakresie postępowania cywilnego. Dokonajmy zwięzłego podsumowania tych najważniejszych.
Nowelizacja wprowadza zmianę art. 17 pkt 4 k.p.c. i podniesienie wartości przedmiotu sporu, która stanowi o rozpoznaniu sprawy przez sąd okręgowy jako właściwy rzeczowo w pierwszej instancji. Uzasadnieniem takiego rozwiązania, zdaniem prawodawcy, jest stale rosnąca dynamika wzrostu wpływu spraw do sądów okręgowych przy jednoczesnym zauważalnym zmniejszeniu tej dynamiki w odniesieniu do sądów rejonowych. Dotychczasowy próg wartości przedmiotu sporu decydującej o właściwości rzeczowej sądu okręgowego obowiązywał od 5 lutego 2005 r., zatem przez ponad 16 lat.
Ustawa nowelizująca z dnia 4 lipca 2019 r. wprowadziła do systemu prawa cywilnego procesowego zakaz nadużycia prawa procesowego przez stronę. Wyrazem kontynuacji tego kierunku jest poszerzenie katalogu niedopuszczalnych wniosków o wyłączenie sędziego. Celem zmiany wyrażonej w art. 53(1) § 1 k.p.c. jest wyeliminowanie możliwości składania wniosków o wyłączenie wszystkich sędziów danego wydziału czy nawet całego sądu, również gdy sędziowie ci nie są w żaden sposób zaangażowani w prowadzenie sprawy. Przyjęcie, że niedopuszczalne jest złożenie wniosku o wyłączenie sędziego, który nie jest członkiem składu orzekającego, powinno - zdaniem prawodawcy - przyczynić się do przyspieszenia postępowań. W uzasadnieniu czytamy też, że jest to dodatkowo uzasadnione faktem, że sprawy przydzielane są sędziom w drodze losowania, a na gruncie przepisów ustrojowych istnieją dodatkowe rozwiązania gwarantujące niezmienność składu.
W praktyce powszechnie przyjmuje się, że jednym z pełnomocnictw do niektórych tylko czynności procesowych w rozumieniu art. 88 k.p.c. jest pełnomocnictwo do doręczeń. Ustanowienie pełnomocnika do doręczeń, czyli faktycznie osoby upoważnionej do odbioru pism sądowych, czyni taką osobę adresatem pism przeznaczonych dla strony ze wszystkimi skutkami przewidzianymi w przepisach o doręczeniach wobec osób fizycznych (zob. stanowisko SN w postanowieniu z 23 czerwca 2005 r., III CZ 55/05 oraz w postanowieniu z 15 września 2004 r., III CZ 64/04). Pełnomocnictwo do doręczeń może być udzielone w każdej sprawie cywilnej. W niektórych przypadkach, gdy sądowe postępowanie cywilne toczy się z udziałem strony mającej miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedzibę za granicą, a strona ta nie ustanowiła pełnomocnika procesowego do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Rzeczypospolitej Polskiej, udzielenie pełnomocnictwa do doręczeń jest obowiązkowe. W myśl bowiem np. art. 1135(5) § 1 k.p.c., strona, która nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązana wskazać pełnomocnika do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej. Z punktu widzenia prawidłowej legislacji i pełnej jasności regulacji przepisy k.p.c. w zakresie pełnomocnictwa do doręczeń wymagały ujednolicenia i doprecyzowania. Przede wszystkim wymagały wskazania, iż pełnomocnictwo do odbioru pism sądowych, czyli faktycznie pełnomocnictwo do doręczeń, może być jednym z pełnomocnictw do niektórych tylko czynności procesowych w postępowaniu cywilnym. Zmiana w tym zakresie przewiduje więc dodanie w art. 88 k.p.c. zdania drugiego w brzmieniu: „Pełnomocnictwo do niektórych czynności procesowych może obejmować upoważnienie do odbioru pism sądowych (pełnomocnictwo do doręczeń)”. Dodatkowo pożądane stało przyjęcie regulacji, w myśl której pełnomocnikiem do doręczeń może być każda osoba fizyczna, a nie tylko wąski krąg osób wymienionych w art. 87 § 1(dodany § 2 w art. 88 k.p.c.).
W art. 126 § 2 pkt 1 k.p.c.zmiana polega na zastąpieniu wyrazów „adres do korespondencji” wyrazami „adres do doręczeń” i ma na celu dostosowanie siatki pojęciowej tego przepisu do przepisów regulujących kwestię doręczeń. Należy bowiem zwrócić uwagę, że art. 133 § 2(1), w odniesieniu do doręczania pism procesowych lub orzeczeń dla przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG, posługuje się pojęciem adresu do doręczeń udostępnionym w tej ewidencji. Co za tym idzie, pierwsze pismo procesowe w sprawie powinno zawierać – w przypadku strony będącej przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG – adres do doręczeń wpisany do tej ewidencji.
Druga ważna zmiana obejmuje dodanie art. 128(1) k.p.c. Zakłada on, że pismo wnoszone przez stronę zastępowaną przez profesjonalnego pełnomocnika powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym dowodowe. Jeżeli pismo zawiera uzasadnienie, wnioski dowodowe, zgłoszone tylko w tym uzasadnieniu nie wywołują skutków, jakie ustawa wiąże ze złożeniem ich przez stronę. W uzasadnieniu ustawy nowelizującej czytamy, że celem tego przepisu jest przede wszystkim zmobilizowanie zawodowych pełnomocników do konstruowania pism procesowych w sposób zwięzły i przejrzysty, aby wyraźnie wyodrębnić w nich petitum. Sankcją za zgłoszenie istotnych wniosków dowodowych jedynie w uzasadnieniu pisma procesowego jest ich całkowite pominięcie przez sąd, bez wydawania w tym przedmiocie żadnych dodatkowych rozstrzygnięć (jako że nie będą one wywoływały skutków, jakie ustawa wiąże ze złożeniem ich przez stronę).
Nowelizacja objęła również art. 98 § 1(1) k.p.c. Dodano zdanie trzecie wyrażające zasadę, że o obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, w praktyce orzeczniczej powstała wątpliwość, czy rozstrzygnięcie o odsetkach powinno zostać wyrażone w sentencji orzeczenia. Wprowadzona zmiana, zakładająca, że o obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu, ma charakter uściślający, a jednocześnie rozstrzyga występujące w praktyce rozbieżności interpretacyjne, albowiem brak jest możliwości, aby data wymagalności odsetek miała być badana na etapie ewentualnego postępowania egzekucyjnego.
Zmiany w art. 205(10) k.p.c. zawierają dalsze korekty istniejących rozwiązań w zakresie instytucji planu rozprawy. Przewidują one, że rolą stron jest jedynie opracowanie projektu planu rozprawy, zaś sam projekt uzyska status planu rozprawy dopiero z momentem zatwierdzenia go przez sąd, co następuje każdorazowo w drodze postanowienia (także, gdy sąd sporządza plan rozprawy z własnej inicjatywy). Nowelizowany art. 205(5) § 2 k.p.c. przesądza o tym, że skoro do posiedzenia przygotowawczego mają zastosowanie przepisy o posiedzeniu niejawnym, to również do planu rozprawy należy stosować przepisy o postanowieniach wydawanych na posiedzeniu niejawnym, z uwzględnieniem przewidzianych w ustawie odrębności. Tym samym orzeczenie wydaje sąd jednoosobowo obsadzony przez sędziego – przewodniczącego. Zmiany uwzględniają również sytuacje, gdy jedna ze stron odmawia udziału w sporządzeniu projektu planu rozprawy lub istnieje między stronami spór co do treści projektu. W tym przypadku wskazuje się, że nie stoi to na przeszkodzie wydaniu przez sąd postanowienia w przedmiocie sporządzenia planu rozprawy. Jednocześnie dla wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości wskazano, że postanowienie sądu nie jest zaskarżalne.
Zmiany w art. 205(11) k.p.c. zmierzają z jednej strony do wyeliminowania wątpliwości dotyczących zasad i dopuszczalnego zakresu modyfikacji planu rozprawy, z drugiej zaś strony eliminują istniejące bariery w tym zakresie, które skutecznie mogły zniechęcać orzeczników do szerszego korzystania z omawianej instytucji. Konsekwencją założenia, że plan rozprawy powstaje na skutek postanowienia sądu (czy to przez zatwierdzenie projektu sporządzonego przez strony, czy to na skutek autonomicznej czynności sądu), jest przyjęcie, że sąd może zmieniać to postanowienie tak jak każde inne postanowienie dowodowe (vide art. 240 § 1 k.p.c.). Jeżeli chodzi o dodatkowe posiedzenie przygotowawcze, mamy tu do czynienia z odwróceniem dotychczasowej zasady, przez przyjęcie, że wyznacza się je tylko na zgodny wniosek stron. Doprecyzowano też instytucję nowego planu rozprawy. Dotychczasowe brzmienie § 3 mogło budzić wątpliwości co do sensu sformułowania, że „pierwotny plan traci moc w części”, co pozostawało w pewnym rozdźwięku z ideą „nowego” planu. Jak wskazano w uzasadnieniu ustawy, z drugiej strony należało mieć na względzie, że na gruncie dotychczasowego planu mogły zostać dokonane pewne czynności postępowania dowodowego i całkowite uchylenie dotychczasowego planu, wraz z zawartymi w nich rozstrzygnięciami, mogłoby rodzić uzasadnione pytanie co do ich następczej delegitymizacji. Nowe brzmienie § 3 ma te wątpliwości rozwiewać.
Zgodnie z art. 458(14) § 4 k.p.c., w sprawach rozpoznawanych według przepisów działu normującego postępowanie z udziałem konsumentów, konsument może wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania. Nie dotyczy to spraw, w których właściwość sądu jest wyłączna. Wskazana regulacja znajduje zastosowanie także wtedy, gdy przedsiębiorca będący stroną postępowania zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej.
Stosownie do art. 458(15) § 1 i 4 k.p.c., przedsiębiorca będący powodem jest obowiązany powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a będący pozwanym - w odpowiedzi na pozew. Twierdzenia i dowody powołane z naruszeniem tej reguły podlegają pominięciu, chyba że strona będąca przedsiębiorcą uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. Prekluzja dowodowa, o której tu mowa, dotyczy przedsiębiorcy, a nie konsumenta. Trzeba zaznaczyć jednak, ze w stosunku do konsumenta nadal będą miały zastosowanie ogólne reguły ograniczające możliwość powoływania przezeń dowodów, zadekretowane w art. 205(2) oraz art. 205(12) k.p.c.
Natomiast stosownie do art. 458(16) k.p.c., jeżeli strona będąca przedsiębiorcą przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć tę stronę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet podwyższyć je, jednak nie więcej niż dwukrotnie. Przepis ten sankcjonuje nieetyczne zachowanie przedsiębiorcy i ma skłaniać do podejmowania czynności mających na celu koncyliacyjne rozstrzygnięcie sporu. Podniesione koszty procesu mogą obejmować np. wynagrodzenie pełnomocnika czy koszty sądowe poniesione przez konsumenta.
- art. 224 § 3 k.p.c. przewiduje możliwość zamknięcia rozprawy na posiedzeniu niejawnym,
- art. 135 § 2 k.p.c. zakłada, że doręczenie może być dokonane na wskazany przez stronę adres skrytki pocztowej,
- art. 136 § 5 k.p.c. przewiduje, że strona będąca przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG będzie miała obowiązek zawiadomić sąd o każdej zmianie adresu do doręczeń,
- art. 139 § 2(1) k.p.c. przewiduje z kolei, że w przypadku niemożności doręczenia stronie będącej przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG pierwszego pisma procesowego w sprawie w sposób, o którym mowa w artykułach poprzedzających lub w § 1 tego artykułu, ze względu na nieujawnienie w tej ewidencji zmiany adresu do doręczeń, pismo będzie doręczane na adres zamieszkania strony,
- art. 183(13) § 2 k.p.c. wprowadza zmianę, polegającą przede wszystkim na uzupełnieniu tego przepisu o możliwość ugodzenia się przez strony w ramach ugody także co do innych roszczeń, nieobjętych pozwem, w związku z którym skierowane zostały do mediacji.
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.
PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy
Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze
Jak zastrzec PESEL w urzędzie?
2024-06-12 00:01
Drugi krok w sprawie utworzenia nowego rządu
2023-11-23 10:00
Umowa najmu lokalu mieszkalnego
2023-01-09 18:29
Umowa dzierżawy gruntu rolnego na przykładach
2023-08-06 22:56
Dzierżawa z klauzulą mediacyjną na przykładach
2023-10-02 09:25
Zasadnicze elementy klasycznej umowy o dzieło
2022-03-13 10:14
Wniosek o uchylenie mandatu karnego
2023-06-26 08:20
