Wymogi dla kandydatów na stanowisko asystenta sędziego mogą się zmienić

• Redakcja
• 2022-10-03 11:45
• Komentarze (0)

Czy zmienią się wymogi dla kandydatów na stanowisko asystenta sędziego? Resort sprawiedliwości nie wyklucza zmian.

Wymogi dla kandydatów na stanowisko asystenta sędziego 

Wymogi dla kandydatów na stanowisko asystenta sędziego określa  art. 155 § 2 pkt 4 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Wedle jego treści, na stanowisku asystenta sędziego może być zatrudniony ten, kto:
1.    jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych 
i obywatelskich;
2.    jest nieskazitelnego charakteru;
3.    ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce;
4.    ukończył 24 lata.

Asystent sędziego i równe traktowaniew tle

Ustawowe wymogi dla kandydatów na stanowisko asystenta sędziego okazują się jednak wątpliwe konstytucyjnie i zarzuca się im niezgodność z art 32 Konstytucji. Wszystko przez  dolną granicę wieku kandydata, tj. ukończone 24 lata. Uważa się, że stanowi ona wymóg nieproporcjonalny i nieuzasadniony i jako taki jest przejawem dyskryminacji ze względu na wiek.

Z konstytucyjnej zasady równości wynika, że równe traktowanie, czy też równość oznacza, że podmioty znajdujące się w podobnej sytuacji powinny być traktowane w sposób podobny, a podmioty znajdujące się w sytuacji odmiennej w sposób odmienny. Z kolei z definicji zasady równości w orzecznictwie TK wypływa wniosek, że zasada równości „polega na tym, że wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu mają być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących jak i faworyzujących”.

Tymczasem zawarte w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych wymogi dla kandydatów sprawiają, że spełnienie wszystkich warunków, poza warunkiem wieku uniemożliwia zatrudnienie na stanowisku asystenta sędziego. Zarzuca się przy tym, że wymóg wieku nie jest środkiem proporcjonalnym ani nie został właściwie uzasadniony.

Resort sprawiedliwości nie wyklucza zmian

Po interwencji Rzecznika Przw Obywatelskich resort sprawiedliwości poinformował, że z zainteresowaniem podszedł do zgłoszonego przez RPO postulatu legislacyjnego polegającego na wyeliminowaniu spośród warunków formalnych wymaganych od kandydatów na asystenta sędziego przesłanki ukończenia 24 roku życia.

Ministerstwo Sprawiedliwości wskazało również, że ustanowienie minimalnego wieku, po osiągnięciu którego możliwe jest wykonywanie określonego zawodu lub zajmowanie określonego stanowiska, jest powszechne w ramach zawodów związanych z wymiarem sprawiedliwości. Ustawodawca stawia wymóg ukończonych 24 lat dla referendarza sądowego, 29 lat dla sędziego sądu powszechnego, 35 lat dla sędziego sądu administracyjnego, 30 lat dla asesora w wojewódzkim sądzie administracyjnym, 28 lat dla komornika sądowego, czy też 24 lata dla asystenta prokuratora. Co prawda, w przypadku asesora sądu powszechnego przepisy nie stawiają wprost wymagania związanego z wiekiem, niemniej jednak wiek ten (ok. 26 lat) wynika pośrednio z konieczności ukończenia studiów i Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Wydaje się nie budzić wątpliwości, że wymagania związane z minimalnym wiekiem zatrudnienia nakierowane są na zapewnienie odpowiedniej dojrzałości osób, którym ustawodawca przewiduje powierzenie, wymagających doświadczenia życiowego, odpowiedzialnych zadań w ramach służby publicznej. Stąd też w przypadku osób wykonujących zawód zaufania publicznego, czy też sprawujących doniosłe, poważne i istotne funkcje czy też czynności w wymiarze sprawiedliwości - w różnych sądach powszechnych jak również w prokuraturze - powinna pozostać dolna granica wieku, uwzględniająca kryterium dojrzałości osób i ich doświadczenia życiowego. Podobnie kryterium wiekowe stanowi jeden z warunków wymaganych od kandydatów na asystenta sędziego. Ma on charakter obiektywy i jest racjonalnie uzasadniony merytorycznym charakterem zadań wykonywanych przez asystentów sędziów, wymagających nie tylko określonego poziomu wiedzy merytorycznej, ale i doświadczenia życiowego oraz wykazania rzeczywistego spełnienia przesłanki nieskazitelności charakteru.

Jednocześnie resort uznał tezę, że upatrywanie istnienia doświadczenia życiowego w głównej mierze poprzez dolną granicę wieku, może ograniczać dostęp do tego stanowiska przez osoby, które na skutek posiadanych zdolności (bądź reformy edukacji polegającej na rozpoczęciu szkoły podstawowej w wieku 6 lat) ukończyły wyższe studia prawnicze przed 23 czy 24 rokiem życia. Niemniej jednak w normalnym trybie edukacji studia prawnicze kończy się w wieku około 23-24 lat, a zatem zbliżonym do wymogu wieku stawianego asystentowi sędziego, co winno umożliwiać większości chętnych podjęcie próby zatrudnienia na stanowisku asystenta sędziego - i to jako pierwszej pracy po studiach - bezpośrednio po zakończeniu edukacji, ewentualnie w odstępie kilku miesięcy od uzyskania tytułu zawodowego magistra. Co więcej, podnoszone zagadnienie nie było dotychczas sygnalizowane czy to na gruncie wątpliwości dotyczących dopuszczalności istnienia kryterium wiekowego kandydatów na asystentów sędziów, czy też na gruncie niecelowości tego rozwiązania. W kontekście powyższego - w opinii MS - zagadnienie dotyczące cenzusu wieku, jako jednego z warunków dopuszczenia do wykonywania zawodu asystenta sędziego, jest złożone i wymaga pogłębionej analizy oraz konsultacji, celem wyboru najlepszego rozwiązania. W szczególności rozważenia wymaga nie tylko postulowane wyeliminowanie wieku spośród wymagań od kandydatów na asystenta sędziego, ale również obniżenie dolnej granicy wieku do 23 lat.

Źródło:

- pismo RPO do MS  z dnia 6.12.2021, VII.510.54.2021.PKR

- odpowiedż MS z dnia 16.9.2022, DLUS-IV.053.1.2022

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.