Wynagrodzenie za pracę jako składnik masy upadłości

• Redakcja
• 2022-03-11 08:39
• Komentarze (0)

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek należący do upadłego staje się masą upadłości, która podlega likwidacji celem zgromadzenia funduszów służących zaspokojeniu wierzycieli. Niektóre składniki majątkowe nie mogą jednak zostać zaliczone do masy upadłości choćby z powodu konieczności pozostawienia upadłemu środków niezbędnych do życia. Wśród nich znajduje się część wynagrodzenia za pracę.

Pojęcie wynagrodzenia za pracę

Kwestie dotyczące wyłączeń z masy upadłości normują szczególnie przepisy art. 63 i n. Prawa upadłościowego. Według art. 63 p.u. ust. 1 pkt 2 p.u. nie wchodzi do masy upadłości wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu. W ten sposób ustawodawca odwołuje się do postępowania egzekucyjnego, w którym dokonuje się czynności zajęcia danego składnika majątkowego na poczet spłaty długu. Należy podkreślić przy tym wyraźne odwołanie do wynagrodzenia za pracę (wynagrodzenia ze stosunku pracy), a nie do wynagrodzenia z umów cywilnych, które nie podlegają szczególnej ochronie. Wynagrodzenie za pracę należy do kategorii pojęć nieobjętych definicją legalną. Jest ono ekwiwalentem przysługującym pracownikowi za świadczenie pracy (por. S. Samol, [w:] Z. Niedbała (red.) Prawo pracy, Warszawa 2010, s. 180). Na gruncie prawa pracy z całą pewnością wynagrodzeniem za pracę jest wynagrodzenie zasadnicze. Termin ten jednak powinien być rozumiany szerzej jako obejmujący także inne świadczenia, takie jak premie, nagrody, prowizje, tantiemy dodatki za nadgodziny, dodatki funkcyjne, stażowe itd. (szerzej zob. R. Terlecki, N. Szok, Prawo pracy w praktyce, Warszawa 2021, s. 187). Tak ustalone wynagrodzenie za pracę nie stanowi masy upadłości w całości, lecz jedynie w części podlegającej zajęciu. Informacji o tym, jakiej wielkości jest to część, należy szukać m.in. w art. 87 i 87(1) k.p. w zw. z art. 833 § 1 k.p.c.

Kwoty niewchodzące do masy upadłości

Wolna od potrąceń, a zatem niepodlegająca egzekucji i niewchodząca do masy upadłości jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Natomiast przy potrącaniu należności alimentacyjnych powyższe ograniczenie nie znajduje zastosowania. Z wynagrodzenia można wówczas potrącać należności alimentacyjne w części odpowiadającej trzem piątym całego wynagrodzenia. W konsekwencji pracownikowi pozostanie do wypłaty pozostała część. Może ona być niższa niż wyżej opisana kwota wolna. Co się tyczy obu powyższych przypadków - w razie zatrudnienia na niepełny etat, kwota wolna podlega stosunkowemu obniżeniu.
Warto również dodać, że jeżeli dłużnik otrzymuje dochody z kilku umów o pracę, podstawę obliczenia kwoty wolnej od egzekucji stanowi suma wszystkich dochodów, co wynika z art. 835 k.p.c.

Spełnienie obowiązku pracodawcy

W praktyce syndyk masy upadłości informuje pracodawcę upadłego o fakcie wydania wobec niego postanowienia o ogłoszeniu upadłości i wzywa, aby wynagrodzenie za pracę przypadające upadłemu w części podlegającej zajęciu było wypłacane na wskazany rachunek bankowy. Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne od dnia jego wydania, a zatem syndyk może niemal natychmiast zwrócić się w tej sprawie do pracodawcy upadłego. Pracodawca nie może uchylić się od odprowadzenia części podlegającej zajęciu wynagrodzenia pracownika do masy upadłości. Na gruncie art. 78 p.u. spełnienie świadczenia do rąk upadłego, dokonane po obwieszczeniu o ogłoszeniu upadłości, nie zwalnia z obowiązku zapłaty do masy upadłości.

Obowiązek poszanowania prawa do wynagrodzenia

Odprowadzanie wynagrodzenia pracownika do masy upadłości powinno następować w przepisany prawem sposób, co dotyczy przede wszystkim kwoty wolnej. W piśmiennictwie trafnie podkreślono, że pracownikowi wolno kontestować wysokość zajętego przez syndyka wynagrodzenia za pracę poprzez złożenie do sędziego-komisarza wniosku o wyłączenie części zajętego wynagrodzenia z masy upadłości (por. I. Juckiewicz, M. Szabłowska-Juckiewicz, Upadłość konsumencka a ochrona wynagrodzenia za pracę, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2019, Nr 12, s. 32). Artykuł 73 p.u. stanowi przy tym gwarancję poszanowania pracowniczego prawa do wynagrodzenia.

Dodatkowa ochrona dochodu osoby fizycznej

W przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej (niezależnie od tego, czy prowadzi ona działalność gospodarczą, gdyż prawodawca tego nie rozróżnia), na której utrzymaniu nie pozostają inne osoby, do masy upadłości nie wchodzi ponadto część jej dochodu, która łącznie z dochodami wyłączonymi z masy upadłości (w tym także dochodem w postaci wynagrodzenia za pracę) odpowiada kwocie stanowiącej 150% kwoty określonej w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876 ze zm.), wynoszącej 701 zł.
Natomiast w przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, na której utrzymaniu pozostają inne osoby, do masy upadłości nie wchodzi także część dochodu upadłego, która łącznie z dochodami wyłączonymi z masy upadłości odpowiada iloczynowi liczby osób pozostających na utrzymaniu upadłego oraz upadłego i 150% kwoty określonej w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej, wynoszącej 528 zł. Jest to minimalny pułap dochodu, który ma zapewnić osobie fizycznej oraz jej rodzinie źródło utrzymania pomimo ogłoszenia upadłości. Jednocześnie sędziemu-komisarzowi przyznano kompetencję do podwyższenia wysokości dochodów podlegających wyłączeniu z masy upadłości. Następuje to na wniosek upadłego bądź syndyka masy upadłości.

Stan prawny: 8.12.2021 r.

Treści publikowane w Serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl. mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło.