Żądanie od doktorantów zwrotu kosztów procedury awansowej nie ma podstaw prawnych

Redakcja
2023-05-25 08:00
Komentarze (0)

Osoby, które uzyskają stopień doktora już po ukończeniu toku studiów doktoranckich, nie powinny ponosić kosztów przeprowadzenia postępowania w sprawie nadania stopnia naukowego.

Opłaty za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora

Pobieranie opłat za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora nie jest możliwe, jeżeli doktorant uzyskuje stopień naukowy po skończeniu studiów doktoranckich. Zgodnie przepisami prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, opłaty za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora nie pobiera się od osoby ubiegającej się o stopień doktora, która ukończyła kształcenie w szkole doktorskiej (art. 182). Przepisy wprowadzające tą ustawę wskazują również, że ten przepis stosuje się odpowiednio do osób, które rozpoczęły studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020.

Słuszne wydaje się więc stanowisko, wedle którego zwolnienie z kosztów postępowania w sprawie nadania stopnia doktora dotyczy nie tylko osób posiadających status doktoranta, lecz również osób, które rozpoczęły studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020 i ubiegają się o nadanie stopnia doktora na zasadach określonych w ustawie, bez względu na to, czy stopień doktora uzyskały w trakcie trwania studiów doktoranckich. Takie rozumienie przepisów popiera również Rzecznik Praw Obywatelskich, który wskazał, że taka interpretacja przepisów prowadzi do racjonalnych rozwiązań, gwarantujących w szerokim zakresie poszanowanie praw zarówno doktorantów, jak i osób, które nie uzyskały stopnia doktora w trakcie studiów.

Rzecznik Praw Doktoranta: Obciążenie kosztami nie sprzyja tworzeniu optymalnych warunków kształcenia doktoranckiego i ubiegania się o stopień doktora

Przeciwnym obowiązkom ponoszenia kosztów procedury awansowej jest również Rzecznik Praw Doktoranta Krajowej Reprezentacji Doktorantów. Wskazuje on, że w chwili złożenia wniosku o wyznaczenie promotora oraz gotowej rozprawy doktorskiej kandydat do stopnia doktora dopełnia wszelkich wymogów leżących po jego stronie zmierzających do nadania tego stopnia i nie ma wpływu na przebieg dalszej procedury. Dodaje przy tym, że do nadania stopnia doktora poza studiami doktoranckimi może dojść z przyczyn niezawinionych po stronie doktoranta/kandydata. W takich przypadkach obciążanie ww. osób kosztami procedury awansowej byłoby działaniem wysoce niekorzystnym, a wręcz krzywdzącym, co z pewnością nie sprzyja tworzeniu optymalnych warunków kształcenia doktoranckiego i ubiegania się o stopień doktora. Z powyższych względów zasadne staje się więc, by art. 182 ust. 4 p.s.w.n. "zastosować z najmniejszą modyfikacją, która spełni cel przepisu odsyłającego. Taką modyfikacją jest zastąpienie ukończenia kształcenia w szkole doktorskiej – ukończeniem toku kształcenia na studiach doktoranckich”.

RPO pisze do Rektora UwB

Z problemem naliczania opłat za procedurę awansową spotkali się między innymi doktoranci Uniwersytetu w Białymstoku. Z informacji przekazanych RPO wynika, że doktoranci UwB, którzy nie oddali rozpraw doktorskich w wyznaczonym terminie, otrzymali informację, że powinni zrezygnować ze studiów doktoranckich. Następnie poinformowano ich, że osoba, która nie uzyska stopnia doktora na studiach doktoranckich będzie ponosiła koszty postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. Mieli też składać oświadczenie o zobowiązaniu do sfinansowania przez siebie kosztów postępowania w sprawie nadania stopnia doktora w przypadku, kiedy nadanie stopnia doktora nastąpi po skreśleniu ze studiów doktoranckich na Wydziale Prawa UwB. Dodatkowo Wnioskodawca wskazał, że z uzyskanych przez niego informacji wynika, że rozprawy doktorantów, którzy nie złożyli takiego oświadczenia, nie są przekazywane do recenzji.

Skarga dotycząca zasad pobierania opłat od doktorantów UwB za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora spotkała się reakcją RPO. W wystąpieniu do Rektora Uniwersytetu w Białymstoku Rzecznik zwraca uwagę, że brak jest podstaw do takiego odpowiedniego stosowania art. 182 ust. 4 p.s.w.n., które prowadziłoby do zawężenia kręgu podmiotów, od których nie pobiera się opłaty za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. gdyby wolą ustawodawcy było takie zawężenie, znalazłoby to odzwierciedlenie już w art. 179 ust. 9 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Tymczasem - zdaniem RPO - ustawodawca celowo skonstruował przepis w taki sposób, by obejmował on zakresem zastosowania także osoby, które nie uzyskały stopnia doktora w trakcie studiów doktoranckich.

W ocenie RPO, w aktualnym stanie prawnym nie ma podstaw do pobierania opłaty za przeprowadzenie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora od osoby ubiegającej się o stopień doktora, która rozpoczęła studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020 i ukończyła tok studiów, bez względu na termin wszczęcia postępowania i obrony rozprawy doktorskiej. Dlatego też zwrócił się do Rektora UwB o zajęcie stanowiska w tej sprawie oraz wskazanie podstawy prawnej obligowania studentów do podpisania oświadczeń, w których zobowiązują się oni do ponoszenia kosztów ww. postępowań oraz obligowania doktorantów, którzy nie przedłożyli rozprawy w terminie we wskazanym terminie do złożenia pisemnej rezygnacji ze studiów doktoranckich.

Źródło:

- pismo RPO do Rektora UwB z dnia 17.5.2023, VII.7034.3.2023

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.