Mimo że czas epidemii dobiegł końca, w niektórych sądach wciąż obowiązują zakazy wstępu publiczności na posiedzenia i rozprawy sądowe.
Zakazy wstępu publiczności na posiedzenia i rozprawy sądowe, ustanawiane przez niektórych prezesów sądów, wciąż są obecne. O ile w latach 2020-2022 zakazy te uzasadniano głównie przeciwdziałaniem epidemii, o tyle od roku 2023 ich podstawą stała się obawa o bezpieczeństwo sędziów, a także obecnych na sali stron, pełnomocników, biegłych czy świadków. Takie przypadki miał bowiem miejsce między innymi w Sądzie Rejonowym dla Poznania-Stare Miasto, Sądzie Rejonowym Poznań-Nowe Miasto czy Sądzie Okręgowym w Poznaniu. Jak wskazuje Rzecznik Praw Obywatelskich, który od lat otrzymuje skargi obywateli w tej sprawie, Prezes SR dla Poznania Stare Miasto wydała zarządzenie zakazujące na jeden dzień wstępu publiczności z wyjątkiem osób wezwanych lub zawiadomionych - „w celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz uniemożliwienia zapowiedzianej manifestacji". Powyższe postępowanie prezesów sądów nie zyskuje jednak normatywnego umocowania. bowiem tego typu ograniczenia mogą być wprowadzane jedynie w drodze ustawy.
Omawiając tę kwestię należy zwrócić uwagę na wynikające z Konstytucji prawo do sądu, regulowane art. 45. Przepis te wskazuje, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Z kolei wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok zaś ogłaszany jest publicznie. Jak podkreśla RPO, istnieje zatem niezgodność zarządzenia prezesa sądu wprowadzającego zakaz wstępu publiczności z konstytucyjnym prawem do udziału publiczności w rozprawach i posiedzeniach, które może być ograniczane jedynie w drodze ustawy.
Dokładna analiza poszczególnych spraw pokazała, że dziś prezesi sądów zmuszani są do dokonania wyboru pomiędzy bezpieczeństwem sędziów a jawnością postępowania. Jak wyjaśniła w odpowiedzi na interwencję RPO Prezes SR dla Poznania Starego Miasto, jej decyzja była motywowana wnioskami sędziów i przedstawicieli policji sądowej, które wynikały z doświadczenia osób wnioskujących i realnego braku możliwości zapewnienia pełnego bezpieczeństwa sędziom oraz pozostałym osobom znajdującym się w głównej siedzibie Sądu. I choć sędziowie mogą liczyć na asystę policji w celu wyegzekwowania decyzji o wydaleniu konkretnej osoby z sali sądowej, to w praktyce jednak - w przypadku konieczności wydalenia wielu osób zakłócających porządek - jest to niemożliwe, z uwagi na ograniczoną liczbę funkcjonariuszy. Jak się okazało, w budynku SR stacjonuje wprawdzie Wydział Konwojowy Sekcja Policji Sądowej Komendy Wojewódzkiej w Poznaniu, to w jej skład wchodzi zaledwie 10 funkcjonariuszy, przy czym każdego dnia na służbie jest ich ok. 3. W konsekwencji, w przypadku obecności kilkunastu czy kilkudziesięciu osób zakłócających porządek, policja sądowa nie jest w stanie wyegzekwować decyzji o wydaleniu ich z sali.
Obecna sytuacja sprowadzająca się do stanu, w którym w niektórych sądach brakuje dostatecznej liczby funkcjonariuszy policji sądowej będących w stanie w razie potrzeby wyegzekwować decyzję sądu o wydaleniu osób zakłócających spokój i porządek z sali, jest trudna do zaakceptowania. Również stosowana praktyka ustanawiania zakazów wstępu publiczności w drodze zarządzeń, będących aktami prawa wewnętrznego, jest niedopuszczalna w świetle konstytucyjnych reguł rządzących systemem źródeł prawa. Dlatego też konieczne jest podjęcie działań przez ministrów sprawiedliwości oraz spraw wewnętrznych, które mogłyby istniejący problem rozwiązać. Jak wskazuje RPO, należy rozważyć wprowadzenie mechanizmu szybkiego reagowania komendantów wojewódzkich na szczególne zagrożenia dla spokoju i porządku w sądach objętych ich właściwością, w ramach których na zawiadomienie prezesa sądu możliwe byłoby skierowanie dodatkowej liczby funkcjonariuszy do ochrony przebiegu rozprawy lub posiedzenia. Wtedy - zdaniem RPO - prezesi nie musieliby sięgać po blankietowe zakazy wstępu publiczności, ustanawiane w drodze aktów prawa wewnętrznego niemających podstawy ustawowej.
Źródło:
Komunikat RPO, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-sady-rozprawy-zakazy-wstepu-ms-mswia
__________________________________________________
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.
PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy
Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie
Adwokatura krytyczna wobec zmian w ustawie o biegłych rewidentach
2023-07-29 15:10
Staż w Niemczech - jakie warunki należy spełnić?
2023-04-08 10:00
Trwają zapisy na konferencję "Adwokat dla przedsiębiorcy"
2023-09-21 10:30
Rusza cykl bezpłatnych szkoleń dla radców prawnych
2023-10-30 12:00
Międzynarodowe Forum Sędziów - trwa rekrutacja
2023-06-24 18:50
Rosyjski samorząd adwokacki zawieszony. CCBE podjęło decyzję
2023-02-17 14:40
