5 pytań do prawnika - umowa o świadczenie usług

Redakcja
2023-10-13 10:48
Komentarze (0)

Kontynuujemy serię artykułów o najciekawszych kwestiach dotyczących polskiego prawa. Umowa o świadczenie usług jest kontraktem chętnie wykorzystywanym w obrocie. W zależności od celu zawarcia takiej umowy można wyróżnić szereg jej typów. W tej mierze mówi się o umowach usługowych nazwanych i nienazwanych a także umowach o zatrudnienie.

Jakie umowy o świadczenie usług wyróżnić można w polskim prawie?

Jeden z podstawowych podziałów zakłada funkcjonowanie w obrocie umów nazwanych oraz nienazwanych. Przypadek umowy o świadczenie usług można nazwać złożonym, ponieważ niektóre jej typy zostały uregulowane w sposób wyczerpujący w przepisach prawnych, a inne nie. Przykładowo, umowa agencyjna, która jest typem umowy o świadczenie usług, została uregulowana w Kodeksie cywilnym, natomiast umowa menedżerska, jako kolejny przykład umowy o świadczenie usług, jest już umową nienazwaną. Zdawkowe informacje na temat umowy o świadczenie usług znajdziemy w art. 750 k.c. Przepis ten stanowi, że do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

>>Czytam też: Postanowienia umowy o świadczenie usług na przykładach

W prawie cywilnym, czego dowodem jest w głównej mierze Kodeks cywilny, istnieje wiele umów o świadczenie usług uregulowanych pod nazwą szczególną. Do tego typu umów należy np. umowa agencyjna, o czym już wspomniano. Umową nazwaną jest też np. umowa przewozu, spedycji, jak również umowa przechowania. Do tych umów nie stosuje się przepisów o zleceniu, lecz przepisy szczególne, dotyczące wyłącznie tych umów nazwanych. Z drugiej strony wyodrębnić można obszerny katalog nienazwanych umów o świadczenie usług. Znaczna liczba takich umów jest związana ze stałym rozwojem cywilizacyjnym, wymuszającym niejako kreowanie coraz to nowych stosunków prawnych. Między innymi wskazać tu można umowy związane z działalnością internetową (np. umowa o prowadzenie profilu social media, umowa o administrowanie stroną internetową, umowa hostingu). Przykładem nienazwanej umowy o świadczenie usług, która towarzyszy nam od dawna, jest umowa zobowiązująca do wykonywania prac porządkowych (utrzymania czystości), umowa zobowiązująca do wykonywania czynności polegających na dozorowaniu obiektów, umowa o opiekę, umowa o nauczanie, czy umowa o sprawowanie budowlanego nadzoru inwestorskiego. Fundamentem każdej z tych umów jest świadczenie usługi.

Co szczególnie wyróżnia umowę o świadczenie usług?

Doniosła cecha umowy o świadczenie usług polega na tym, że umowa taka prowadzi do powstania po stronie dłużnika zobowiązania starannego działania. Cecha ta pozwala oddzielić od umów o świadczenie usług umowy o dzieło, na podstawie których wykonawca zobowiązany jest do osiągnięcia ściśle określonego rezultatu pracy. Najczęściej jest to rezultat o materialnym charakterze, precyzyjnie określony już na etapie zawarcia umowy (np. stworzenie drewnianego stołu czy namalowanie obrazu). Może to być też rezultat niematerialny, lecz ucieleśniony w materialnym przedmiocie (np. utwór zapisany na płycie CD). W każdym razie rezultat pracy może tu być poddany sprawdzianowi na okoliczność zgodności z umową (na okoliczność istnienia wad). W przypadku zobowiązań starannego działania dłużnik zobowiązuje się do podejmowania umówionych czynności, które jednak nie prowadzą do powstania precyzyjnie określonego rezultatu. Omawiany charakter zobowiązania stanowi jedną z najważniejszych cech umowy o świadczenie usług.

Jaka jest relacja pomiędzy umową o świadczenie usług a umową o pracę?

Omawiany powyżej element, choć odróżnia umowę o świadczenie usług od umowy o dzieło, przybliża ją jednak do umowy o pracę. Umowa o pracę również jest umową starannego działania. Pracownik nie zobowiązuje się do osiągnięcia z góry określonego celu (np. zwiększenia obrotów przedsiębiorstwa pracodawcy o 20% w ciągu miesiąca). Pracownik zobowiązuje się natomiast do wykonywania pewnego rodzaju czynności faktycznych, które mogą odnieść zamierzony skutek, lecz nie jest to warunkiem prawidłowego wykonania umowy.

Tym, co szczególnie odróżnia umowę o świadczenie usług od umowy o pracę, jest brak obowiązku świadczenia osobistej pracy. Pracownik zobowiązuje się świadczyć pracę osobiście i jest podporządkowany poleceniom pracodawcy. Tych elementów nie znajdziemy w umowie o świadczenie usług, która może włączać także działalność podwykonawców. Warto dostrzec w tej mierze, że za błędy podwykonawcy świadczący usługę odpowiada wobec zlecającego jak za błędy własne. Umowę usługową od umowy o pracę odróżnia też szereg innych elementów dotyczących np. wysokości wynagrodzenia, odpowiedzialności materialnej i porządkowej, czasu pracy, narzędzi pracy itd.

W tym miejscu warto wskazać, że ustawodawca niekiedy upodabnia sytuację stron umowy o świadczenie usług do sytuacji stron umowy o pracę. Dotyczy to przypadków, w których na podstawie takiej umowy dochodzi do zatrudnienia osoby fizycznej. Do umów tego typu stosuje się przepisy szczególne wprowadzające minimalną stawkę wynagrodzenia. Niekiedy także na gruncie przepisów zakładowego prawa pracy osoby świadczące pracę na podstawie takich umów (umów cywilnoprawnych) objęte są dodatkowymi uprawnieniami na wzór umów o pracę.

Jaka jest relacja pomiędzy umową o świadczenie usług a umową zlecenia?

Niejednokrotnie w obrocie mawia się, że doszło do zawarcia umowy zlecenia, podczas gdy w rzeczywistości doszło jedynie do zawarcia umowy o świadczenie usług. Umowa o świadczenie usług w czystej postaci nie polega na wykonywaniu czynności prawnych, tak jak dzieje się to w umowie zlecenia. Przypomnijmy, że według art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Czynność prawna to termin definiowany w doktrynie i orzecznictwie sądowym. Czynnością prawną jest np. zawarcie umowy, wypowiedzenie umowy, czy złożenie oferty. Zwykle zlecenie zawiera także, obok zobowiązania do dokonania czynności prawnej, także umocowanie (pełnomocnictwo) do jej dokonania. Elementu tego brak w umowie o świadczenie usług.

Co oznacza, że do umowy usługowej należy odpowiednio stosować przepisy o zleceniu?

Ze względu na dość skąpe unormowanie nienazwanych umów o świadczenie usług stosuje się do nich przepisy o zleceniu. Stosowanie odpowiednie przepisów nie oznacza stosowania każdego z nich wprost. W każdym przypadku trzeba dokonać analizy, czy dany przepis znajdzie zastosowanie wprost, czy ze zmianami wynikającymi z charakteru stosunku prawnego. Niekiedy dany przepis w ogóle nie znajdzie zastosowania.

Do umowy o świadczenie usług stosuje się wprost np. art. 735 k.c. Stosownie do tego przepisu, jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

Do umowy o świadczenie usług stosuje się także np. art. 737 k.c. Zgodnie z tym przepisem przyjmujący zlecenie może bez uprzedniej zgody dającego zlecenie odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli nie ma możności uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że dający zlecenie zgodziłby się na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy. Umowa o świadczenie usług zobowiązująca li tylko do wykonywania czynności faktycznych nie wymaga natomiast stosowania przepisów o pełnomocnictwie przy zleceniu.

__________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze