Nowe zasady ustalania stażu pracy

Redakcja
2024-07-11 11:27
Komentarze (0)

Uprawnienia pracownicze, jak i dostęp do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego powinny być takie same niezależnie od prawnej i organizacyjnej formy wcześniejszej pracy. Taki postulat legł u podstaw projektowanych przepisów, które zaliczają do stażu pracy nowe okresy, w tym okres prowadzenia tzw. jednoosobowej działalności gospodarczej.

Staż pracy ma znaczenie na gruncie uprawnień pracowniczych

W obecnym stanie prawnym nie ma ogólnej zasady ustalania stażu pracy dla celów nabywania prawa do wszystkich świadczeń i uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy. Obowiązujące przepisy Kodeksu pracy określają w tym zakresie:
1) tzw. zakładowy staż pracy, polegający na tym, że wlicza się do okresu zatrudnienia pracownika, od którego zależy dane uprawnienie wynikające ze stosunku pracy, okresu pracy u danego pracodawcy (dotyczy to np. ustalania długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę);
2) tzw. ogólny staż pracy, polegający na wliczaniu do okresu zatrudnienia pracownika, od którego zależy dane uprawnienie wynikające ze stosunku pracy, okresów pracy u wszystkich pracodawców (dotyczy to np. ustalenia wymiaru urlopu wypoczynkowego pracownika).

Ponadto uprawnienia pracownicze mogą być uzależnione od stażu pracy w pragmatykach oraz regulacjach swoistego prawa pracy (regulaminach, układach, porozumieniach zbiorowych, statutach). Regulacje te nie mają zastosowania do wszystkich pracowników i ustalane są odrębnie w odniesieniu do danej kategorii pracowników.

Co do zasady do okresu pracy, od którego uzależnione są uprawnienia pracownicze, wlicza się okresy pracy świadczonej w ramach stosunku pracy, a nie stosunku prawnego wynikającego z umowy cywilnej. Na gruncie art. 155 k.p. do okresu pracy, na podstawie którego określa się długość urlopu wypoczynkowego, zalicza się okres nauki. Wliczeniu do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia uprawnień pracowniczych podlegają również inne okresy, niebędące wprawdzie okresami zatrudnienia, ale których wliczenie do stażu pracy następuje na podstawie przepisów szczególnych. Na mocy przepisów szczególnych do ogólnego stażu pracy zalicza się okres:
1) służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej (zob. art. 302 k.p.);
2) odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego, odbywania służby zastępczej (zob. art. 313 ust.1-3, art. 562 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny);
3) pobierania uposażenia w okresie sprawowania mandatu posła, lub senatora (zob. art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora) lub posła do Parlamentu Europejskiego (zob. art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej);
4) pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium, z wyłączeniem prawa do urlopu (zob. art. 79 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy);
5) udokumentowanego zatrudnienia, przebytego za granicą u pracodawcy zagranicznego (zob. art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia oraz instytucjach rynku pracy);
6) prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie rolnym (zob. art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy);
7) kształcenia się w szkole doktorskiej (zob. art. 208 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce);
8) pobierania przez stypendystę sportowego stypendium sportowego (zob. art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie);
9) kształcenia się w Krajowej Szkole Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego (zob. art. 6 ust. 5 ustawy z dnia z dnia 14 czerwca 1991 r. o Krajowej Szkole Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego);
10) wykonywania przez skazanego odpłatnego zatrudnienia (zob. art. 128 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy).

Przedsiębiorcy oraz strony umów cywilnych w gorszym położeniu

W obecnym stanie prawnym okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności, jak również inne okresy wykonywania pracy, w tym na podstawie umowy zlecenia, świadczenia usług czy umowy agencyjnej nie są wliczane do okresu zatrudnienia w rozumieniu powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy. Stanowi to oczywiste utrudnienie dostępu do niektórych uprawnień pracowniczych oraz stanowisk, na których wymagane jest posiadanie określonego stażu pracy.

Odpowiedzią na ten stan rzeczy ma być omawiana nowelizacja. Zaproponowane przepisy mają realizować postulat, aby uprawnienia pracownicze, jak i dostęp do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego były takie same niezależnie od prawnej i organizacyjnej formy wcześniejszej pracy. Z uwagi na powyższe ustawodawca proponuje, aby okres prowadzenia tzw. jednoosobowej działalności gospodarczej był zaliczany zarówno do ogólnego, jak i do zakładowego stażu pracy.

Szerokie rozumienie działalności gospodarczej

W świetle projektowanego art. 302(1) § 1 k.p. wliczeniu do okresu zatrudnienia podlegają okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności. Ustawodawca przyjął rozszerzone pojęcie pozarolniczej działalności, tj. wynikające z art. 8 ust. 6 ustawy z dnia z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie ze wskazanym przepisem za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:
1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych;
2) twórcę i artystę;
3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
5) akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
6) komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;
7) osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe.

Okresy pracy osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych

Z kolei na podstawie projektowanego art. 302(1) § 2 k.p. do okresu zatrudnienia wliczane będą m.in. okresy:
1) wykonywania przez osobę fizyczną zlecenia na podstawie umowy, o której mowa w art. 734 k.c. lub świadczenia usług przez osobę fizyczną na podstawie umowy, o której mowa w art. 750 k.c.,
2) wykonywania przez osobę fizyczną pracy na podstawie umowy agencyjnej, o której mowa w art. 758 k.c.,
3) pozostawania przez osobę fizyczną członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kołek rolniczych,
- w których podlegała ona ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Na podstawie projektowanego art. 302(1) § 3 k.p. do okresu zatrudnienia wliczane będą także ww. okresy działalności zawodowej, w których osoba fizyczna nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie odrębnych przepisów. Będą to okresy wykonywania pracy lub działalności co do zasady stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych. W uzasadnieniu nowelizacji podaje się w tej mierze w ramach przykładu m.in. przypadki:
-niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w związku ze skorzystaniem przez przedsiębiorcę z ulgi na start,
-zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w ramach wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19, oraz
-zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność, które osiągnęły w danym roku kalendarzowym kwotę odpowiadającą trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.

Źródło:
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy wraz z uzasadnieniem, RCL – nr z wykazu UD59, https://legislacja.gov.pl.

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze