NRA oceniła nowe Prawo o prokuraturze

Redakcja
2024-09-05 07:00
Komentarze (0)

Projekt zmian w ustawie - Prawo o prokuraturze stał się przedmiotem opinii, którą NRA sporządziła w odpowiedzi na prośbę Ministerstwa Sprawiedliwości. Swoje uwagi przekazał także Rzecznik Praw Obywatelskich.

Pozytywna ocena i postulat zmian

Naczelna Rada Adwokacka co do zasady pozytywnie oceniła większość proponowanych rozwiązań, zwłaszcza rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. W opinii wprost wskazano, że cel nowelizacji, którym jest ustanowienie niezależnej prokuratury, jest słuszny. Zdaniem NRA, ukształtowanie apolitycznego trybu wyboru Prokuratora Generalnego i stworzenie gwarancji niezależności urzędu prokuratorskiego, w tym prokuratorów realizujących zadania prokuratury, powinno być priorytetem w ramach przywracania praworządności w Polsce.

Niezależnie od powyższego NRA wskazała obszar, w którym zdaniem Naczelnej Rady konieczne są zmiany. Dlatego też w opinii zawarto postulat obejmujący:

- rozszerzenie listy podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów na Prokuratora Generalnego o środowisko adwokackie, radcowskie i sędziowskie.
- poszerzenie zakresu kwalifikacji zawodowych uprawniających do kandydowania o osoby wykonujące zawód adwokata i radcy prawnego czy sędziego.
- poszerzenie przesłanek do odwołania Prokuratora Generalnego przed upływem kadencji.

Jakie uwagi przedstawiła NRA?

W opinii wskazano, że nowelizacja Prawa o prokuraturze ogranicza katalog podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów na stanowisko Prokuratora Generalnego do środowiska prokuratorskiego, przedstawicieli szkolnictwa wyższego i nauki, sektora pozarządowego i parlamentarzystów, podczas gdy prawo to powinni posiadać również przedstawiciele innych zawodów prawniczych: adwokaci, radcowie prawni, czy sędziowie. W uzasadnieniu wskazano, że głos praktyków prawa jest szczególnie ważny w procesie wyłaniania prokuratora generalnego, ponieważ mogą oni uwzględniać nie tylko kompetencje merytoryczne kandydata, ale również jego aktywności i postawy jako praktyka prawa, w relacjach ze wszystkimi pozostałymi uczestnikami wymiaru sprawiedliwości. Dlatego też NRA postuluje uzupełnienie listy podmiotów uprawnionych do wskazywania kandydatów na Prokuratora Generalnego o Naczelna Radę Adwokacką, Krajową Radę Radców Prawnych oraz Krajową Radę Sądownictwa.

Na liście postulatów znalazło sie również poszerzenie zakresu kwalifikacji zawodowych. Zgodnie z projektem, na stanowisko Prokuratora Generalnego może być powołana osoba, która:

- jest prokuratorem powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury w stanie czynnym albo prokuratorem Instytutu Pamięci Narodowej w stanie czynnym.
- posiada co najmniej 20-letni staż na stanowisku prokuratora lub sędziego w stanie czynnym
- zajmowała stanowisko prokuratora przez okres 10 lat bezpośrednio poprzedzających dzień zgłoszenia kandydatury na stanowisku prokuratora generalnego.

Mając powyższe na uwadze NRA postuluje poszerzyć te kwalifikacje o osoby, które będąc prokuratorem powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury w stanie czynnym, zajmują stanowisko prokuratora przez okres 10 lat bezpośrednio poprzedzający dzień zgłoszenia kandydatur na stanowisko prokuratora generalnego, ale posiadają, przykładowo 20-letni staż wykonywania zawodu nie prokuratora czy sędziego, ale adwokata lub radcy prawnego lub łącznie 20-letni staż na stanowisku sędziego o prokuratora lub też adwokata i sędziego łącznie.

Prawo o prokuraturze w opinii RPO

Nie tylko NRA zgłosiła uwagi do projektu zmian w ustawie - Prawo o prokuraturze. Uczynił to także Rzecznik Praw Obywatelskich, który podobnie jak Naczelna Rada nie kwestionuje rozdzielenia funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego wskazując, że rozwiązanie to - choć nie jest konieczne z punktu widzenia regulacji konstytucyjnych - mieści się w zakresie konstytucyjnej swobody ustawodawcy. Rzecznik zwrócił jednak uwagę na niektóre z przyjętych rozwiązań prawnych, punktując:

1. ryzyko ograniczenia kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich do podejmowania interwencji w obronie praw jednostki wobec działalności prokuratury (projektowany art. 13q Prawa o prokuraturze);
2. utrzymanie szerokich kompetencji Prokuratora Generalnego do bezpośredniej ingerencji w działalność podległych prokuratorów (art. 7-9 i art. 15 Prawa o prokuraturze)
3. utrzymanie dyskrecjonalnego modelu delegacji prokuratorów (art. 106 Prawa o prokuraturze);
4. utrzymanie możliwości powoływania na prokuratorów prokuratur regionalnych i okręgowych osób bez doświadczenia prokuratorskiego czy w stosowaniu prawa karnego (art. 76 § 1 Prawa o prokuraturze);
5. możliwość odwołania Prokuratora Generalnego przez Sejm z powodu sprzeniewierzenia się ślubowaniu (projektowany art. 13l § 2 i § 5 Prawa o prokuraturze);
6. nieuregulowanie kompetencji Rady Społecznej przy Prokuratorze Generalnym (projektowany art. 13r Prawa o prokuraturze).

W konkluzji opinii RPO postuluje:

1) przeformułowanie art. 13q projektu przez zastrzeżenie, że nie uchybia on uprawnieniom RPO wynikającym z art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o RPO;
2) wprowadzenie gwarancji ochrony niezależności prokuratorów przed arbitralnością działania Prokuratora Generalnego przez:
- określenie przesłanek wykonywania uprawnień z art. 7–9 Prawa o prokuraturze;
- wprowadzenie wymogu ich uzasadnienia, które powinno być podawane do w wiadomości stronom danego postępowania;
- wprowadzenie kadencyjności prokuratorów regionalnych, okręgowych i rejonowych oraz określenie zamkniętego katalogu przesłanek umożliwiających odwołanie przed upływem kadencji.
3) uzupełnienie art. 106 Prawa o prokuraturze o:
- przesłanki decyzji delegacyjnych podejmowanych przez Prokuratora Generalnego, prokuratorów regionalnych i prokuratorów okręgowych;
- wymóg uzasadnienia tych decyzji;
- wprowadzenie jakiejkolwiek formy kontroli decyzji o delegacji wbrew woli prokuratora np. przez Krajową Radę Prokuratury.
4) podwyższenie minimalnych wymagań stawianych kandydatom na prokuratora prokuratury regionalnej lub okręgowej, tak aby wykazywali się oni odpowiednim doświadczeniem prokuratorskim, a przynajmniej doświadczeniem związanym ze stosowaniem prawa karnego (projektowany art. 76 § 1 Prawa o prokuraturze);
5) uchylenie zagrażających niezależności Prokuratora Generalnego projektowanych art. 13l § 2 i 5 Prawa o prokuraturze, umożliwiających jego odwołanie przez Sejm z powodu „sprzeniewierzenia się ślubowaniu”;
6) wzmocnienie pozycji Rady Społecznej poprzez przyznanie jej konkretnych narzędzi zapewniających – zgodnie z deklaracją projektu – „udział w sprawowaniu władzy”, np. przez wprowadzenie wymogu konsultacji Rady Społecznej w konkretnych sprawach, wymóg ustosunkowania się przez Prokuratora Generalnego do stanowisk Rady Społecznej, możliwość żądania od Prokuratora Generalnego informacji w niektórych sprawach (projektowany art. 13r Prawa o prokuraturze).

>> Czytam też: Zdalne rozprawy mogą naruszać prawo do sądu

Źródło:

Opinia Rzecznika Praw Obywatelskich na temat projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o prokuraturze (nr UD95), https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-prawo-o-prokuraturze-projekt-zmian-uwagi-ms

Opinia NRA do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o prokuraturze, https://www.adwokatura.pl/z-zycia-nra/opinia-nra-do-projektu-rozdzielenia-funkcji-ministra-sprawiedliwosci-i-prokuratora-generalnego-z-waznymi-postulatami/

__________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze