Obowiązek szczepienia stanowi przymusową interwencję medyczną, jednakże ustawowy nakaz szczepień i wynikające stąd sankcje administracyjne realizują ważne cele społeczne, to jest ochronę zdrowia publicznego i ochronę praw innych osób – wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny.
Postanowieniem Wojewoda nałożył na Skarżącą grzywnę w celu przymuszenia w wysokości 1000 zł z powodu uchylania się od poddania małoletniego syna obowiązkowym szczepieniom ochronnym, zgodnie z tytułem wykonawczym wystawionym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w i wezwał do jej uiszczenia w terminie 2 miesięcy od daty otrzymania postanowienia. Jednocześnie Wojewoda wezwał Skarżącą do wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym w terminie 2 miesięcy od daty otrzymania postanowienia oraz obciążył Skarżącą opłatą w wysokości 68 zł za czynności egzekucyjne.
Skarżąca złożyła zażalenie na to postanowienie. Po rozpoznaniu zażalenia Minister Zdrowia utrzymał w mocy postanowienie w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia.
Dalej postępowanie toczyło się już przed sądem. Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem oddalił skargę Skarżącej na postanowienie Ministra Zdrowia w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia. Sąd stwierdził, że poza sporem pozostaje, że Skarżąca sprawuje opiekę nad małoletnim dzieckiem, a więc spoczywa na niej odpowiedzialność wynikająca z art. 5 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (dalej jako "u.z.z.z.ch"), który przewiduje, w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych, że odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków w zakresie szczepień ochronnych ponosi osoba, która sprawuje prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, albo opiekun faktyczny w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta. Okolicznością bezsporną w sprawie jest także to, że Skarżąca nie poddała małoletniego dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym, co skutkowało wszczęciem postępowania egzekucyjnego tytułem wykonawczym wystawionym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego.
W ocenie Sądu pierwszej instancji, wydając postanowienie w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia Minister Zdrowia nie naruszył prawa i prawidłowo przyjął, że egzekucja jest dopuszczalna.
Odnosząc się do zarzutów sformułowanych w skardze WSA wskazał też, że realizację obowiązku szczepień ochronnych konkretyzują przepisy u.z.z.z.ch. zamieszczone w rozdziale IV poświęconym szczepieniom ochronnym, z których wynika, że wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego. Sąd podkreślił, że obowiązek szczepień ochronnych jest uregulowany prawnie i ma ścisły związek z zapobieganiem szerzenia się chorób zakaźnych u osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Profilaktyka przed chorobami epidemicznymi jest konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych. W ramach realizacji tego obowiązku państwo opracowuje Program Szczepień Ochronnych, który rokrocznie jest modyfikowany stosownie do aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Obowiązek szczepień wynika bezpośrednio z ustawy, i nie zmienia tej oceny fakt, że Główny Inspektor Sanitarny ogłasza w formie komunikatu Program Szczepień Ochronnych na dany rok, w którym zawarte są specjalistyczne informacje z zakresu medycyny dotyczące technicznych kwestii wykonania obowiązku szczenienia.
Skarżąca złożyła skargę kasacyjną od wyroku Sądu pierwszej instancji, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono obrazę szeregu przepisów prawnych, tj.:
a) art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. art. 17 ust. 11 u.z.z.z.ch. w związku z pkt I A Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2017 r. poprzez jego naruszenie i niewłaściwe zastosowanie i wymaganie przeprowadzenia obowiązku szczepiennego u dziecka zgodnie z komunikatem Głównego Inspektora Sanitarnego, który to akt nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa,
b) art. 17 ust. 10 pkt 1 i 2 u.z.z.z.ch. w zw. z § 3 pkt 1 do 12 rozporządzenia MZ z 2011 r. poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że obowiązek szczepienny dziecka w zakresie terminu wykonania szczepienia - nie wynika z tych aktów, a z komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego,
c) art. 119 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zw. z pkt I A Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2017 r. poprzez jego zastosowanie i nałożenie wobec Skarżącej grzywny w celu przymuszenia do spełnienia obowiązku określonego w akcie nie stanowiącym źródła prawa powszechnie obowiązującego,
d) art. 16 ustawy z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zw. z art. 32 ust. 1-2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że poddanie dziecka szczepieniom ochronnym nie wymaga zgody rodzica w sytuacji gdy uzyskanie tej zgody jest konieczne,
e) art. 39 Konstytucji RP w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 b u.z.z.z.ch. poprzez jego niezastosowanie i wymaganie od obywatela poddania się eksperymentowi medycznemu bez jego zgody - wprost z ustawy, w sytuacji gdy jak wynika z informacji z Ministerstwa Zdrowia, wszystkie szczepienia objęte Programem Szczepień Ochronnych znajdują się w IV fazie badań - a co za tym idzie - są eksperymentem medycznym i wymagają zgody pacjenta,
f) art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 b u.z.z.z.ch. poprzez ich zastosowanie i nakazanie poddania dziecka szczepieniom ochronnym, w sytuacji gdy nakaz ten godzi w istotę wolności,
g) art. 47, 48 i 53 Konstytucji RP w zw. z w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 b u.z.z.z.ch. poprzez ich niezastosowanie i nakazanie poddania dziecka szczepieniom ochronnym w sytuacji gdy rodzic ma prawo do wychowywania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami oraz nie uwzględnienie okoliczności, że poddanie dziecka szczepieniu ochronnemu stanowiącemu zabieg medyczny godzi w życie osobiste.
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, dlatego nie może prowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku. Rozpoznając skargę kasacyjną NSA na wstępie wskazał, że w rozpoznawanej skardze kasacyjnej podniesiono wyłącznie zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa materialnego, których treść i uzasadnienie koncentrują się na kwestii niezgodności z prawem samego obowiązku szczepień, zarzucając w szczególności niezgodność z konstytucyjnym systemem źródeł prawa powszechnie obowiązującego Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego oraz naruszenie konstytucyjnych zasad wolności, w tym wolności osobistej.
Mając to na uwadze, za niezasadne w niniejszej sprawie uznać należało zarzuty skargi kasacyjnej, które kwestionują prawidłowość nałożenia obowiązku poddania małoletniego dziecka Skarżącej szczepieniu ochronnemu, w tym istnienia podstawy prawnej tego obowiązku, terminu wykonalności tego obowiązku i jego wymagalności oraz zgodności z konstytucyjnymi zasadami wolności osobistej i wolności wyznania. Dla dokonania oceny legalności zaskarżonego postanowienia w przedmiocie grzywny w celu przymuszenia nie mogą bowiem mieć znaczenia podnoszone przez Skarżącą kasacyjnie zarzuty, które ogniskują się na obowiązku szczepienia, jego istnieniu i podstawie prawnej, kwestie te wykraczają poza zakres niniejszej sprawy – czytamy w uzasadnieniu wyroku NSA.
Niezależnie od powyższego NSA podkreślił, że z szeregu przepisów prawnych, na których oparto skargę kasacyjną, można wyinterpretować normę prawną, która ustanawia powinność poddania dziecka szczepieniu ochronnemu, tzn. określa wszystkie istotne cechy danego obowiązku, tj. podmiot na którym ten obowiązek ciąży, okoliczności, w których obowiązek ten się aktualizuje oraz jego zakres. Obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym wynika zatem z mocy przepisów ustawowych, wykonanie zaś tego obowiązku z mocy prawa zabezpieczone jest przymusem administracyjnym. Oznacza to, że wynikający z przepisów obowiązek poddania dziecka szczepieniu ochronnemu jest bezpośrednio wykonalny. Jego niedopełnienie aktualizuje obowiązek wszczęcia postępowania egzekucyjnego, którego rezultatem będzie przymusowe dochodzenie poddania dziecka szczepieniu ochronnemu.
Mając powyższe na uwadze NSA stwierdził, że w ramach przedmiotowego postępowania dotyczącego nałożenia grzywny w celu przymuszenia, wymienione w zarzutach kasacyjnych przepisy w żaden sposób nie zostały naruszone.
Nawiązując do argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu skargi kasacyjnej NSA stwierdził, że do podstawowych wartości zapisanych w Konstytucji RP należy ochrona zdrowia (art. 68 ust. 1 Konstytucji RP), a z art. 68 ust. 4 Konstytucji RP wynika obowiązek władz publicznych do zwalczania chorób epidemicznych oraz zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. Konieczność wykonania obowiązku poddania osoby małoletniej obowiązkowym szczepieniom ochronnym nie pozostaje w sprzeczności z poszanowaniem życia prywatnego i rodzinnego. W myśl art. 17 ust. 1. u.z.z.z.ch., osoby określone na podstawie ust. 10 pkt 2 są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym na podstawie ust. 10 pkt 1. W myśl zaś art. 17 ust. 10 pkt 1 i pkt 2 u.z.z.z.ch., minister właściwy do spraw zdrowia został upoważniony do określenia w drodze rozporządzenia wykazu chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych oraz osób lub grupy osób obowiązanych do poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym. Na podstawie tej delegacji, Minister Zdrowia ustalił wykaz (zakres) obowiązkowych szczepień ochronnych, ze wskazaniem kto i w jakich sytuacjach podlega szczepieniu ochronnemu przeciw konkretnej chorobie, w tym - jeśli chodzi o dzieci - w jakim okresie ich życia. Mając na uwadze tę regulację prawną NSA podkreślił, że obowiązek szczepień wynika bezpośrednio z ustawy, a ustawodawca przewidział odpowiedni mechanizm poprzedzający wykonanie szczepienia, tj. badanie kwalifikacyjne celem stwierdzenia czy nie istnieją w danym indywidualnym przypadku przeciwwskazania do wykonania szczepienia. Tego rodzaju rozwiązanie nie prowadzi zatem do naruszenia praw i wolności oraz godności człowieka. Obowiązek szczepienia stanowi wprawdzie ingerencję w integralność fizyczną osoby i jako przymusowa interwencja medyczna wchodzi w zakres gwarancji prawa do poszanowania życia prywatnego i art. 8 Konwencji Praw Człowieka, jednakże ustawowy nakaz szczepień i wynikające stąd sankcje administracyjne realizują ważne cele społeczne, to jest ochronę zdrowia publicznego i ochronę praw innych osób.
Podsumowując NSA wskazał, że skoro nałożony na Skarżącą z mocy prawa obowiązek szczepień miał charakter niepieniężny i organ zastosował grzywnę w celu przymuszenia, a Skarżąca kasacyjnie nie sformułowała żadnych zarzutów kasacyjnych, które dotyczyłyby nieprawidłowości zastosowania tego konkretnego środka egzekucyjnego, to skarga kasacyjna nieodnosząca się do grzywny, lecz kwestionująca istnienie nałożonego obowiązku, nie mogła zostać uwzględniona. Podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty nie podważyły skutecznie zgodności z prawem rozstrzygnięcia, które zapadło w tej sprawie, czyli rozstrzygnięcia o zastosowaniu środka egzekucyjnego w postaci grzywny w celu przymuszenia.
Źródło:
-wyrok NSA z 19.3.2024 r., II GSK 27/21, https://orzeczenia.nsa.gov.pl.
___________________________________________________
Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.
PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy
Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze
TK oceni zasady wynagradzania sędziego w 2023 roku
2023-02-16 11:20
SA zezwolił na ekstradycję. Jest kasacja RPO do SN
2023-01-23 20:00
SN: Skarga nadzwyczajna wymaga ostrożności
2024-05-08 16:48
Wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o. w orzecznictwie sądowym
2024-05-30 12:25
Immisje pośrednie w orzecznictwie sądów powszechnych
2023-07-31 00:57
7 grudnia SN oceni ważność referendum ogólnokrajowego
2023-12-03 08:00
SN ocenił przesłanki rozwiązania umowy o użytkowanie wieczyste
2023-06-10 08:00
