Prowizja del credere w umowie agencyjnej

Źródło grafiki: https://pixabay.com

Redakcja
2024-06-10 09:17
Komentarze (0)

Zastosowanie zobowiązania del credere w umowie agencyjnej pociąga za sobą bardzo konkretne skutki w obszarze praw i obowiązków agenta. Klauzula del credere wpływa też na formę całej umowy agencyjnej.

Umowa agencyjna - istota

Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie, zwany agentem zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Umowa ta jest normowana przepisami art. 758 i n. k.c.

Wyróżnia się dwa typy omawianego kontraktu – agencję połączoną z pełnomocnictwem (zwaną agencję przedstawicielską) i agencję pośredniczą. W umowie typu przedstawicielskiego usługi agenta polegają na zawieraniu umów w imieniu dającego zlecenie i obejmują dokonywanie czynności prawnych. Agent jest umocowany do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie. W drugim typie umowy agencyjnej (umowie o charakterze pośredniczym) usługi agenta sprowadzają się wyłącznie do czynności faktycznych, polegających na pośredniczeniu. Przez pośredniczenie w sensie cywilnoprawnym rozumie się takie czynności pośrednika, które umożliwiają zawarcie umowy osobom trzecim, przy czym działanie pośrednika nie zawiera w sobie żadnych czynności prawnych, mogących wywołać jakiekolwiek skutki dla zlecającego pośrednictwo (zob. wyrok NSA z 27.10.2010 r., I GSK 720/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Wynagrodzenie w umowie agencyjnej

Umowa agencyjna jest umową odpłatną. Wynika to explicite z art. 758 k.c. Jeżeli umowa nie odnosi się szczegółowo do wynagrodzenia, to znajdują zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące prowizji. Na zasadach określonych w przepisach prawnych możliwe jest żądanie przez agenta zapłaty prowizji także z tytułu zawarcia przez dającego zlecenie umów po rozwiązaniu umowy agencyjnej. Warto dostrzec również, że ustawodawca nadaje agentowi prawo sprawdzenia, czy wysokość należnej mu prowizji została prawidłowo obliczona.

Zobowiązanie del credere w umowie agencyjnej

Zobowiązanie del credere oznacza zarówno uprawnienie, jak i obowiązek agenta, które podlegają fakultatywnemu umieszczeniu w umowie agencyjnej. Jest to stosunek prawny o charakterze zabezpieczającym, na podstawie którego agent przyjmuje na siebie odpowiedzialność za wykonanie zobowiązania przez klienta, którego pozyskał dla dającego zlecenie. Za to zobowiązanie agentowi należy się osobne wynagrodzenie, które podlega odpowiedniemu wyodrębnieniu w treści umowy po to, aby nie było wątpliwości, że ma ono charakter szczególny wobec wynagrodzenia głównego. Kodeks cywilny reguluję prowizję del credere w ramach art. 761(7).

Art. 761(7) § 1. W umowie agencyjnej zawartej w formie pisemnej można zastrzec, że agent za odrębnym wynagrodzeniem (prowizja del credere), w uzgodnionym zakresie, odpowiada za wykonanie zobowiązania przez klienta. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, agent odpowiada za to, że klient spełni świadczenie. W razie niezachowania formy pisemnej poczytuje się umowę agencyjną za zawartą bez tego zastrzeżenia.
§ 2. Odpowiedzialność agenta może dotyczyć tylko oznaczonej umowy lub umów z oznaczonym klientem, przy których zawarciu pośredniczył albo które zawarł w imieniu dającego zlecenie.

Z powyższego przepisu wynika, że prowizja del credere musi być określona w formie pisemnej. Zauważyć warto w tym miejscu, że standardowo umowa agencyjna może zostać zawarta także w formie mniej solennej niż pisemna. Wykładnia art. 761(7) § 1 k.c., zwłaszcza ta oparta na dyrektywach językowych, daje podstawy do przyjęcia, że warunkiem powstania zobowiązania del credere agenta jest nie tyle zawarcie samej umowy zabezpieczającej w formie pisemnej, co zawarcie w tej formie całej umowy agencyjnej, w ramach której zastosowano klauzulę del credere ("w umowie agencyjnej zawartej w formie pisemnej można zastrzec…" - art. 761(7) § 1 k.c. in principio). W świetle tego stanowiska nie jest wystarczająca pisemna umowa, w której strony odnoszą się tylko do zobowiązania del credere pomijając wszelkie inne elementy stosunku prawnego wynikającego z umowy agencyjnej.

Z powyższego uregulowania wynika także, że klauzula del credere pociąga za sobą obowiązek ustanowienia wynagrodzenia, które należy się agentowi za samo przyjęcie ryzyka. Świadczy o tym brzmienie art. 761(7) § 1 k.c., gdzie ustawodawca jednoznacznie łączy zobowiązanie agenta z wynagrodzeniem. Przyjmuje się, że bez elementu zapłaty zobowiązanie del credere nie może występować (zob. wyrok SA w Warszawie z 15.11.2016 r., VI ACa 1339/15, https://orzeczenia.waw.sa.gov.pl).

Stosownie do omawianego przepisu strony powinny uzgodnić zakres odpowiedzialności agenta. Mogą też zastosować konstrukcję ograniczenia odpowiedzialności, o której mowa w art. 761(7) § 2 wskazując, że odpowiedzialność dotyczy tylko oznaczonej umowy lub umów z oznaczonym klientem, przy których zawarciu pośredniczył albo które zawarł w imieniu dającego zlecenie. Takie rozwiązanie zastosowano w poniższym projekcie postanowienia umowy agencyjnej. Dodatkowo można ograniczyć rozmiar odpowiedzialności (poprzez wskazanie jej górnej granicy wyrażonej w pieniądzu), co, jak się wydaje, jest dopuszczalne na gruncie zasady swobody kontraktowania.

§ 6
Odpowiedzialność Agenta za zobowiązania pozyskanych klientów

1. Agent ponosi odpowiedzialność za terminowe spełnianie świadczeń pieniężnych przez ………………………………….. tytułem realizacji umów sprzedaży zawieranych w imieniu Dającego zlecenie, w zamian za co przysługuje mu prowizja del credere w wysokości ……………. zł w każdym okresie rozliczeniowym, począwszy od miesiąca, w którym zawarto pierwszą umowę z tym klientem.

(...)

Przyjęcie przez agenta zobowiązania del credere powoduje ten skutek, że jest on odpowiedzialny za dług klienta jak poręczyciel, chociaż należy wskazać, że co do charakteru odpowiedzialności agenta jest w środowisku prawniczym obecne także stanowisko, wedle którego agent ponosi jedynie odpowiedzialność za szkodę, jaką dający zlecenie poniósł przez to, że klient nie wykonał albo nienależycie wykonał swe zobowiązanie (w tej mierze zob. np. wyrok SN z 18.11.2003 r., II CK 195/02, niepubl.).

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie