SN o odszkodowaniu za opóźnienie dostawy w przewozie międzynarodowym

Redakcja
2024-06-18 10:10
Komentarze (0)

Sąd Najwyższy odniósł się do przesłanek powstania roszczenia o odszkodowanie w przypadku opóźnienia dostawy na gruncie Konwencji CMR.

Wynagrodzenie z tytułu umowy przewozu międzynarodowego

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2024 r. Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną powódki prowadzącej działalność przewozową w sprawie o zapłatę. Spór dotyczył wynagrodzenia z tytułu umowy przewozu międzynarodowego. Pozwany zmierzał do potrącenia z wierzytelności powódki kwoty odszkodowania w związku z opóźnieniem dostawy. Kwestia jest normowana prawem międzynarodowym. Chodzi o art. 30 ust. 3 Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzonej w Genewie dnia 19 maja 1956 r. Artykuł 30 Konwencji CMR znajduje się poniżej.

Artykuł 30
1. Jeżeli odbiorca przyjął towar, nie sprawdziwszy wraz z przewoźnikiem jego stanu albo nie zgłosiwszy przewoźnikowi zastrzeżeń wskazujących ogólnie rodzaj braku lub uszkodzenia najpóźniej w chwili dostawy, jeśli idzie o widoczne braki lub uszkodzenia albo w siedem dni od daty dostawy, nie wliczając niedziel i dni świątecznych, jeśli idzie o braki lub uszkodzenia niewidoczne - domniemywa się, jeżeli nie ma dowodu przeciwnego, że otrzymał towar w stanie opisanym w liście przewozowym. Zastrzeżenia przewidziane wyżej powinny być dokonane na piśmie, jeśli idzie o braki lub uszkodzenia niewidoczne.
2. Jeżeli stan towaru został sprawdzony wspólnie przez odbiorcę i przewoźnika, dowód przeciwny wynikowi tego sprawdzenia nie może być przeprowadzony, chyba że chodzi o braki lub uszkodzenia niewidoczne i jeżeli odbiorca zgłosił przewoźnikowi pisemne zastrzeżenia w ciągu siedmiu dni od daty tego sprawdzenia, nie licząc niedziel i dni świątecznych.
3. Opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy.
4. Dnia dostawy lub - zależnie od przypadku - dnia sprawdzenia towaru albo dnia jego postawienia do dyspozycji nie wlicza się do terminów przewidzianych w niniejszym artykule.
5. Przewoźnik i odbiorca powinni udzielać sobie wzajemnie wszelkich możliwych ułatwień przy dokonywaniu potrzebnych sprawdzeń i ustaleń.

Opóźnienie dostawy podstawą do odszkodowania

Zgodnie z przywołanym przepisem opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy. Rozpoznając skargę kasacyjną Sąd Najwyższy musiał rozważyć, czy dokonanie tego zastrzeżenia mogło nastąpić w formie wiadomości e-mail.

W rezultacie analizy szeregu faktorów mających znaczenie dla sprawy, w tym zasad wykładni konwencji międzynarodowych, brzmienia przywołanego przepisu oraz różnicy między formą pisemną oraz tekstową Sąd Najwyższy przyjął, że zastrzeżenie złożone wyłącznie w postaci elektronicznej nie było skuteczne, wskutek czego roszczenie odszkodowawcze przedstawione do potrącenia wygasło.

Zastrzeżenie skuteczne także przed przedstawieniem towaru do dyspozycji odbiorcy

Szczególnie interesujące jest to, że na marginesie rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wskazał, że dopuszczalne jest zgłoszenie zastrzeżenia z art. 30 ust. 3 CMR jeszcze przed dokonaniem dostawy. Przyjęcie odmiennej wykładni prowadziłoby do nieracjonalnego rezultatu, gdyż uniemożliwiałoby dochodzenie odszkodowania w tych przypadkach, w których potrzeba ich dochodzenia uwidacznia się najdobitniej, to jest w razie skrajnie długich opóźnień. Celem art. 30 ust. 3 CMR nie jest utrudnienie dochodzenia odszkodowań, lecz stabilizacja stosunków prawnych stron bezpośrednio po wykonaniu umowy przewozu. Nie powinna zatem budzić wątpliwości możliwość skierowania zastrzeżenia, gdy towar znajduje się jeszcze w transporcie, lecz opóźnienie już wystąpiło, względnie oczywiste jest, że nieuchronnie ono wystąpi (w szczególności wówczas, gdy fakt ten został notyfikowany przez samego przewoźnika) - czytamy w uzasadnieniu orzeczenia.

Wykładnia przedstawiona przez Sąd Najwyższy może być uznana za dyskusyjną, ponieważ zgodnie z art. 30 ust. 3 Konwencji CMR zastrzeżenie powinno zostać skierowane „w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy”. Na gruncie krajowych dyrektyw wykładni, a w szczególności dyrektyw językowych, należałoby przyjąć, że rozpoczęcie biegu terminu powoduje zdarzenie polegające na dostawie towaru. Oznaczałoby to, że zastrzeżenie złożone wcześniej jest nieskuteczne. Wykładnia źródeł prawa międzynarodowego różni się jednak od wykładni źródeł prawa krajowego. Zgodzić się trzeba z Sądem Najwyższym, że postanowienia Konwencji CMR, jako konwencji międzynarodowej, powinny być wykładane z uwzględnieniem specyfiki tego rodzaju aktów, a nie w sposób zdeterminowany regułami wykładni prawa krajowego.

Źródło:
Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2024 r., II CSKP 1971/22, https://www.sn.pl.

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze