SN o pełnomocnictwie udzielonym przez osobę ubezwłasnowolnioną

Redakcja
2024-08-13 01:03
Komentarze (0)

W postanowieniu z 25 czerwca 2024 r. Sąd Najwyższy podkreślił doniosłość wykładni pełnomocnictwa procesowego.

Stan faktyczny: kuratela oraz ubezwłasnowolnienie

Postanowieniem z 8 września 2016 r., Sąd Rejonowy ustanowił dla uczestniczki kuratora dla osoby niepełnosprawnej w osobie radcy prawnego. Z pełnienia tej funkcji kurator został zwolniony postanowieniem z 11 października 2018 r.

Postanowieniem z 19 kwietnia 2022 r. Sąd Okręgowy orzekł o ubezwłasnowolnieniu całkowitym uczestniczki, a postanowieniem z 5 kwietnia 2023 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację uczestniczki od tego orzeczenia. W dniu 22 sierpnia 2023 r. uczestniczka, reprezentowana przez radcę prawnego, wystąpiła ze skargą kasacyjną od orzeczenia Sądu drugiej instancji. W związku z przedstawieniem akt Sądowi Najwyższemu, jako źródło umocowania do wniesienia skargi kasacyjnej wskazano pełnomocnictwo notarialne (sporządzone 17 listopada 2016 r., a więc w czasie pełnienia przez radcę prawnego funkcji kuratora sądowego). W treści tego dokumentu wskazano, że uczestniczka ustanowiła pełnomocnikiem kuratora sądowego – radcę prawnego. Dokument pozwalał pełnomocnikowi na występowanie w imieniu uczestniczki przed wszelkimi władzami, urzędami, instytucjami, bankami, sądami, osobami fizycznymi i prawnymi.

W braku umocowania skarga kasacyjna zwrócona

Zarządzeniem z 19 grudnia 2023 r. Sąd Najwyższy zwrócił skargę kasacyjną wraz z aktami sprawy do Sądu Apelacyjnego – po stwierdzeniu, że „autor skargi kasacyjnej nie jest umocowany do reprezentacji strony przed SN”, i w celu „ponownego przedstawienia skargi kasacyjnej po uzupełnieniu prawidłowego umocowania, skutecznego na dzień wniesienia skargi kasacyjnej”. Uczestniczka, wskutek wezwania przez Sąd Apelacyjny do uzupełnienia braków skargi kasacyjnej, przedstawiła datowane na 9 stycznia 2024 r. pełnomocnictwo dla radcy prawnego, umocowujące do wniesienia skargi kasacyjnej od postanowienia Sądu drugiej instancji.

Sąd Apelacyjny ponownie przedstawił skargę kasacyjną Sądowi Najwyższemu. Skarga ta wraz z aktami sprawy została jednak powtórnie zwrócona w celu „ponownego przedstawienia skargi kasacyjnej po uzupełnieniu prawidłowego umocowania, skutecznego na dzień wniesienia skargi kasacyjnej”. W zarządzeniu o zwrocie wskazano, że „autor skargi nie jest umocowany do reprezentacji strony przed SN (…)” z uwagi na – ocenianą w kontekście art. 65 § 1 k.p.c. – wadliwość „uzupełnionego pełnomocnictwa”.

Zaskarżonym obecnie postanowieniem z 21 lutego 2024 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną uczestniczki z powodu nieusunięcia braku formalnego skargi. Na postanowienie Sądu Apelacyjnego uczestniczka wniosła zażalenie, podnosząc, że do odrzucenia skargi kasacyjnej doszło wskutek błędnej interpretacji udzielonego pełnomocnictwa, a w konsekwencji wadliwego przyjęcia, iż skargę wniosła osoba nieumocowana do reprezentowania uczestniczki w postępowaniu kasacyjnym.

Dwa pełnomocnictwa

Ocena skuteczności zażalenia wymagała zbadania, czy skarga kasacyjna została wniesiona przez osobę uprawnioną do reprezentowania uczestniczki w postępowaniu kasacyjnym. W sprawie przedłożono dwa pełnomocnictwa udzielone przez skarżącą radcy prawnemu: pierwsze, w formie aktu notarialnego, datowane na 17 listopada 2016 r., czyli przed wszczęciem sprawy o ubezwłasnowolnienie uczestniczki, i drugie, którego udzielono 9 stycznia 2024 r., czyli po uprawomocnieniu się postanowienia o ubezwłasnowolnieniu całkowitym skarżącej. Skuteczność każdego z tych pełnomocnictw Sąd Najwyższy zbadał odrębnie.

Ubezwłasnowolnienie nie powoduje wygaśnięcia pełnomocnictwa procesowego

Pierwsze z pełnomocnictw (notarialne) dotyczyło umocowania pełnomocnika między innymi do działania „przed wszelkimi (…) sądami”. Pełnomocnictwo to swym zakresem przedmiotowym obejmowało przydanie pełnomocnikowi uprawnienia do reprezentacji skarżącej w postępowaniu przed Sądem Najwyższym.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że natura pełnomocnictwa procesowego, w odróżnieniu od pełnomocnictwa materialnoprawnego, nie stwarza podstaw do oceny, by wygasało ono z chwilą ubezwłasnowolnienia całkowitego mandanta. Jak wskazał Sąd Najwyższy, żaden przepis prawa nie stanowi, że spowodowana ubezwłasnowolnieniem utrata przez stronę zdolności do czynności procesowych wywołuje skutek wygaśnięcia udzielonego wcześniej pełnomocnictwa procesowego – odmiennie niż w przypadku śmierci strony lub utraty przez nią zdolności sądowej.

W badanym przypadku pełnomocnictwo to zostało jednak udzielone w ścisłym związku z pełnieniem przez radcę prawnego funkcji kuratora osoby niepełnosprawnej i tylko na czas pełnienia tej funkcji. Przemawiała za tym wykładnia treści pełnomocnictwa dokonana z uwzględnieniem dyrektyw wskazanych w art. 65 § 1 k.c. Istotne znaczenie miało tu oświadczenie przez uczestniczkę, że „ustanawia pełnomocnikiem – kuratora sądowego – B. K.”. Umocowanie wygasło zatem z chwilą zwolnienia kuratora, co nastąpiło przed wniesieniem skargi kasacyjnej.

Pierwsze pełnomocnictwo wygasło więc z dniem zwolnienia radcy prawnego z pełnienia funkcji kuratora dla osoby niepełnosprawnej, czyli 11 października 2018 r., to jest przed wniesieniem skargi kasacyjnej. Nie mogło ono być źródłem uprawnienia do reprezentowania uczestniczki w postępowaniu kasacyjnym.

Drugie pełnomocnictwo ustanowiono po upływie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej

Zgodnie z art. 560 § 1 k.p.c. w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie do zaskarżania postanowień uprawniony jest sam ubezwłasnowolniony nawet wówczas, gdy ustanowiony został doradca tymczasowy albo kurator. Dotyczy to także spraw o uchylenie lub zmianę postanowienia o ubezwłasnowolnieniu. Artykuł 560 k.p.c. przyznaje, na zasadzie wyjątku, możliwość zaskarżania orzeczeń osobie, która na skutek ubezwłasnowolnienia całkowitego pozbawiona została zdolności do czynności prawnych, a co za tym idzie – także zdolności do czynności procesowych – podkreśla Sąd Najwyższy.

Skuteczności pełnomocnictwa procesowego udzielonego przez uczestniczkę 9 stycznia 2024 r. nie dyskwalifikował fakt udzielenia go przez osobę ubezwłasnowolnioną. Pełnomocnictwo to zostało jednak udzielone po upływie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, co w sprawie miało miejsce 1 września 2023 r. Aby skarga kasacyjna mogła być oceniona jako wniesiona bez braków, pełnomocnictwo do występowania w imieniu uczestniczki musiałoby zostać udzielone najpóźniej do wskazanej daty. W konsekwencji Sąd Najwyższy uznał, że nie wykazano, by skarga kasacyjna została sporządzona przez osobę uprawnioną do działania w imieniu uczestniczki w postępowaniu kasacyjnym, co uzasadniało oddalenie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi.

Źródło:
Postanowienie SN z 25 czerwca 2024 r., III CZ 97/24, https://www.sn.pl.

___________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze