SN o statusie emeryta - byłego pracownika

Redakcja
2024-08-16 08:48
Komentarze (0)

Z czyjego funduszu świadczeń socjalnych może korzystać emeryt, który powrócił do pracy? Na to pytanie odpowiedział Sąd Najwyższy.

Status emeryta - byłego pracownika

Sąd Najwyższy przy udziale Prokuratora Prokuratury Krajowej w sprawie z powództwa E. P. przeciwko Szkole Podstawowej w M. o ustalenie prawa do korzystania z ZFŚS w przedmiocie apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego postanowieniem Sądu Okręgowego:
- Czy jest „emerytem - byłym pracownikiem zakładu” w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 5 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - emeryt, który jest byłym pracownikiem pozwanego, który uprzednio przeszedł na emeryturę z tego zakładu pracy (pozwanego) i nie zawieszając jej pobierania, podjął zatrudnienie w innym zakładzie, gdzie otrzymuje wynagrodzenie w wysokości niepowodującej zawieszenia wypłaty emerytury, a tym samym czy do „zerwania więzi” „emeryta - byłego pracownika” z ZFŚS poprzedniego pracodawcy (poprzednich pracodawców) doniosłe pod względem prawnym znaczenie ma zawieszenie pobierania emerytury (ewentualnie inne zdarzenie skutkujące przerwaniem pobierania emerytury), czy - jedynie zatrudnienie u nowego pracodawcy nawet przy jednoczesnym nieprzerwanym pobieraniu emerytury od momentu jej przyznania?
- Czy do „zerwania więzi” „emeryta - byłego pracownika” z ZFŚS poprzedniego pracodawcy (poprzednich pracodawców) doniosłe pod względem prawnym znaczenie ma to, że aktualny pracodawca nie posiada ZFŚS?
podjął uchwałę:

Emeryt, który uprzednio przeszedł na emeryturę i podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, gdzie otrzymuje wynagrodzenie w wysokości niepowodującej zawieszenia wypłaty emerytury, jest „emerytem - byłym pracownikiem” w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Sąd Rejonowy: powódka ma prawo korzystać z ZFŚS byłego pracodawcy

Wyrokiem z dnia 20 maja 2022 r. Sąd Rejonowy ustalił, że powódka E. P. ma prawo do korzystania ze świadczeń przysługujących z ZFŚS Szkoły Podstawowej w M., nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę i obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego.

Zdaniem Sądu Rejonowego, w omawianej sprawie istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy powódce, która jako emeryt podjęła zatrudnienie u innego pracodawcy, przysługuje prawo do korzystania z ZFŚS pozwanej szkoły, tj. czy ma status emeryta w rozumieniu Regulaminu ZFŚS. Strona pozwana w toku procesu podnosiła, że pracownik może korzystać ze świadczeń socjalnych tylko u jednego pracodawcy i zasadę tę należy rozciągać również na emerytów, nie mogą oni bowiem być traktowani korzystniej niż pracownicy. Strona pozwana twierdziła, że pracodawca ma obowiązek dokonywania zwiększenia odpisu na ZFŚS tylko na swoich byłych pracowników, pobierających emeryturę, bez łączenia z pracą u innego pracodawcy.

Dla dalszych rozważań istotne jest to, że w omawianym stanie faktycznym powódka nieprzerwanie pobierała emeryturę, pomimo podjęcia w okresie emerytury zatrudnienia.

Dalej Sąd Rejonowy zauważył, że prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych u danego pracodawcy przysługuje albo z tytułu zatrudnienia (pracownikowi), albo z tytułu posiadania statusu emeryta lub rencisty. Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, przez osoby uprawnione do korzystania z ZFŚS rozumie się pracowników i ich rodziny, emerytów i rencistów - byłych pracowników i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał, w regulaminie, o którym mowa w art. 8 ust. 2, prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z ZFŚS. Pracownicy, ich rodziny oraz byli pracownicy (emeryci i renciści) i ich rodziny są uprawnieni do korzystania z ZFŚS na podstawie przepisów ustawy. Żadne postanowienia regulaminu tego uprawnienia nie mogą wyłączyć ani ograniczyć. Zgodnie zaś z § 7 ust. 1 pkt b) Regulaminu ZFŚS obowiązującego w pozwanej szkole, osobami uprawnionymi do korzystania ze świadczeń z tego funduszu są emeryci i renciści - byli pracownicy, którzy rozwiązali z pracodawcą stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Regulamin ten jest źródłem prawa dla emerytów - byłych pracowników szkoły. W ocenie Sądu wiążąca jest jednoznaczna treść Regulaminu pozwanej szkoły, który wskazuje wprost, że osobami uprawnionymi do korzystania ze świadczeń ZFŚS są emeryci - byli pracownicy, którzy rozwiązali z pracodawcą stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę, a powódka bezspornie jest taką osobą.

Wątpliwości Sądu Okręgowego

Sąd Okręgowy, przy rozpoznawaniu apelacji strony pozwanej, powziął wątpliwości co do uprawnień powódki i zwrócił się do Sądu Najwyższego z wyżej wskazanymi pytaniami. Zdaniem Sądu Okręgowego, przyjęcie poglądu, że do „zerwania więzi” z ZFŚS przez emeryta - byłego pracownika dojdzie tylko i wyłącznie przy podjęciu zatrudnienia u nowego pracodawcy z jednoczesnym zawieszeniem pobierania emerytury, może doprowadzić do sytuacji, w której emeryt - były pracownik, kontynuując zatrudnienie u kilku kolejnych pracodawców oraz nie przekraczając 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, będzie zawsze „związany” z ZFŚS tego pierwszego pracodawcy.

Nie każdy pracodawca ma zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

Z drugiej strony Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na to, że nie wszystkie zakłady pracy muszą tworzyć ZFŚS. Powstaje w związku z tym pytanie, czy w przypadku emeryta (mającego zawieszone prawo do emerytury, ewentualnie niemającego zawieszonego tego prawa), podejmującego zatrudnienie u nowego pracodawcy, dla „zerwania więzi” z ZFŚS poprzedniego pracodawcy znaczenie będzie miał fakt posiadania takiego funduszu przez nowego pracodawcę? W świetle aktualnie obowiązujących przepisów może dojść do sytuacji, w której emeryt - były pracownik będzie zatrudniony nawet w kilku kolejnych zakładach pracy i żaden z nich nie będzie miał ZFŚS. Czy w takich okolicznościach emeryt pracujący w nowym zakładzie pracy bez ZFŚS będzie mógł pobierać świadczenie z funduszu poprzedniego zakładu pracy? Czy w tej samej sytuacji o przynależności do ZFŚS emeryta - byłego pracownika, w przypadku zaprzestania przez niego kontynuowania dalszego wykonywania pracy i pozostaniu już tylko przy pobieraniu emerytury, będzie decydowało wyłącznie to, czy ostatni pracodawca miał taki fundusz?

Sąd Najwyższy wyjaśnia

Sąd Najwyższy podkreślił, że kryteria kwalifikacji do kategorii osób uprawnionych do korzystania z ZFŚS nie wiążą się bezpośrednio i wprost z faktem przejścia na emeryturę, a jedynie z takimi okolicznościami (warunkami), jak bycie emerytem i bycie pracownikiem zakładu. Jeżeli więc dana osoba była zatrudniona w określonym zakładzie i po zaprzestaniu pracy ma status emeryta, to należy do kręgu osób uprawnionych u pracodawcy. Zwrot „emeryt - były pracownik zakładu” należy łączyć przy tym tylko z tym zakładem pracy, z którym stosunek pracy ustał bezpośrednio przed powstaniem stanu kwalifikowanego, rozumianego jako posiadanie lub powrót przez daną osobę do statusu emeryta. Zakładem pracy sprawującym opiekę socjalną nad emerytem jest zawsze ten zakład, w którym emeryt był ostatni raz zatrudniony i to niezależnie od tego, czy przeszedł on z niego na emeryturę, czy też było to przejście „ponowne”. Byłym zakładem pracy dla emeryta jest ten zakład pracy, w którym emeryt był ostatni raz zatrudniony, bez względu na to, czy przeszedł on z niego na emeryturę po raz pierwszy, czy też było to przejście ponowne.

Jeżeli pracownik przestaje pracować i nabywa prawo do emerytury, to staje się emerytem - byłym pracownikiem tego zakładu pracy, u którego był bezpośrednio (ostatnio) zatrudniony przed nabyciem prawa do emerytury. Jeśli emeryt podejmuje następne zatrudnienie, to świadczenia socjalne należą mu się od tego zakładu pracy, w którym podjął pracę. Emeryt, który podejmuje pracę, staje się bowiem pracownikiem, i z tego tytułu przysługują mu świadczenia z funduszu socjalnego jako pracownikowi. Status pracownika jest w tym wypadku „mocniejszy” od statusu emeryta. Zaprzestanie pracy u kolejnego pracodawcy sprawia, że staje się on emerytem - byłym pracownikiem tego ostatniego zakładu pracy i od niego należą mu się świadczenia jako emerytowi - byłemu pracownikowi. Jak wskazał Sąd Najwyższy, emeryt jest byłym pracownikiem danego zakładu pracy albo nim nie jest ze względu na istniejący stan faktyczny i jego kwalifikację prawną, nie zaś ze względu na dokonany przez niego wybór.

Źródło:
Uchwała SN z dnia 21 lutego 2024 r., III PZP 3/23, https://www.sn.pl.

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze