SN wyjaśnił, dlaczego bankowi nie przysługuje prawo zatrzymania

Źródło grafiki: https://pixabay.com/photos/gavel-auction-law-hammer-symbol-2492011/

Redakcja
2025-03-11 18:40
Komentarze (0)

Sąd Najwyższy po raz kolejny zajął się kwestią umowy kredytu. Tym razem odniósł się do zagadnienia, jakim jest prawo zatrzymania.

Prawo zatrzymania świadczenia

Zgodnie z art. 496 k.c.,jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot. Powyższą zasadę stosuje się odpowiednio w razie rozwiązania lub nieważności umowy wzajemnej.

Orzeczenie SN zapadło na kanwie sprawy, w której Sąd Apelacyjny w Gdańsku przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, sprowadzające się do pytania, czy umowa kredytu ma charakter umowy wzajemnej w świetle regulacji art. 497 k.c. w zw. z art. 496 k.c.

SN roztrzyga zagadnienie prawne

W dniu 5 marca 2025 r. (III CZP 37/24) Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której wskazano, że w razie dochodzenia od banku zwrotu świadczenia spełnionego na podstawie umowy kredytu, która okazała się niewiążąca, bankowi nie przysługuje prawo zatrzymania na podstawie art. 496 w zw. z art. 497 k.c.

W ustnych motywach SN wyrłumaczył także, dlaczego zasadne jest odniesienie się bezpośrednio do kwestii prawa zatrzymania, a nie do – wynikającego dosłownie z zadanego pytania – zagadnienia charakteru umowy kredytu. Zdaniem SN, zarówno w sprawie rozpoznawanej przez Sąd pytający, jak i szerzej – w praktyce sądowej, problem charakteru tej umowy (wzajemna albo niewzajemna) występuje tylko jako przesłanka rozstrzygnięcia, czy bankowi przysługuje prawo zatrzymania. Ponadto, wprawdzie kwalifikacja umowy kredytu jako niewzajemnej wyklucza możliwość korzystania z prawa zatrzymania na podstawie art. 496 i 497 k.c., to jednak uznanie umowy kredytu za wzajemną nie przesądza wcale, że prawo takie przysługuje.

SN: Umowa kredytu to umowa niewzajemna

Sąd Najwyższy uznał umowę kredytu za niewzajemną, gdyż wniosek taki wynika ze ścisłego rozumienia świadczenia jako działania lub zaniechania zgodnego z treścią zobowiązania, którego wierzyciel może domagać od dłużnika się przed sądem. W tym znaczeniu świadczenie banku polega wyłącznie na wypłacie kwoty kredytu i nie stanowi ono odpowiednika w stosunku do świadczenia drugiej strony w postaci zwrotu wypłaconej kwoty wraz z odsetkami

Także jednak w przypadku rozumienia świadczenia banku w odmienny sposób i kwalifikacji umowy kredytu jako wzajemnej, nie można stosować do niego art. 496 k.c. w zw. z art. 497 k.c. i przewidzianego tam prawa zatrzymania. Założenie o wzajemności umowy nakazywałoby przyjąć, że świadczenie banku nie polega na wypłacie kredytu, ale na postawieniu jego kwoty do dyspozycji przez czas oznaczony, czego odpowiednikiem w postaci świadczenia wzajemnego jest wyłącznie zapłata odsetek jako wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Przy takim rozumieniu świadczenia banku nie podlega ono w ogóle zwrotowi, a tym samym nie stosuje się art. 496 k.c. Nie można zwrócić „oddania do dyspozycji", gdyż czas, gdy wypłacone środki pieniężne były w dyspozycji kredytobiorcy, już minął. Z drugiej strony świadczeniem wzajemnym objętym prawem zatrzymania mogłyby być zaś wyłącznie odsetki, ale już nie kapitał kredytu.

Ostatecznie Sąd Najwyższy uznał, że prawa zatrzymania nie da się zastosować nawet przy przyjęciu (odrzucanej przez skład rozstrzygający przedstawione zagadnienie prawne) koncepcji, że umowa kredytu jest umową wzajemną.

Źródło:

Uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 5 marca 2025 r. (sygn. akt III CZP 37/24)
Komunikat, https://www.sn.pl/SitePages/Strona_startowa.aspx

___________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie