SN zmienia zdanie w sprawie zasiedzenia służebności

Źródło grafiki: https://pixabay.com

Redakcja
2023-08-16 08:00
Komentarze (0)

W wydanym postanowieniu SN odchodzi od dominującej dotychczas linii orzeczniczej, uznając ją za sprzeczną z podstawowymi zasadami prawa rzeczowego.

SN odchodzi od ugruntowanej linii orzeczniczej

Postanowieniem z dnia 24 lutego 2023 r. Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały rozstrzygającej zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w Lublinie, które dotyczyło przerwania biegu zasiedzenia służebności przez przysądzenie własności w toku postępowania egzekucyjnego z nieruchomości. Przedstawione zagadnienie opierało się bowiem na założeniu, zgodnie z którym do okresu posiadania niezbędnego do zasiedzenia służebności przesyłu, która do Kodeksu cywilnego została wprowadzona 3 sierpnia 2008 r., można doliczyć wcześniejszy okres posiadania tzw. służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Założenie to SN uznał za chybione, co sprawiło, że rozstrzygnięcie przedstawionego zagadnienia prawnego okazało się bez znaczenia dla sprawy, i skutkowało odmową podjęcia uchwały.

SN: Przed wprowadzeniem do Kodeksu cywilnego służebności przesyłu nie mogło biec zasiedzenie prawa odpowiadającego treściowo tej służebności

Dominującą linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, ukształtowaną przede wszystkim pod wpływem uchwały z 7 października 2008 r. , III CZP 89/08, oraz uchwały z 22 maja 2013 r., III CZP 18/13 (OSNC 2013, nr 12, poz. 139), sprowadza się do przyjęcia, że przed dniem 3 sierpnia 2008 r. mógł biec termin zasiedzenia tzw. służebności (określanej niekiedy „gruntową”) o treści odpowiadającej służebności przesyłu, a po tej dacie dotychczasowy okres zasiedzenia podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia służebności przesyłu. Zdaniem SN wydającego postanowienie, stanowisko to pozostaje jednak w sprzeczności z podstawowymi zasadami prawa rzeczowego, a wnioski, które z niego wynikają budzą poważne wątpliwości co do zgodności z Konstytucją oraz Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Zdaniem SN na podzielenie zasługuje natomiast pogląd przeciwny, wyrażany w nowszym orzecznictwie, zgodnie z którym przed nowelizacją Kodeksu cywilnego wprowadzającą służebność przesyłu nie mógł biec termin zasiedzenia prawa odpowiadającego treściowo tej służebności, a rolą sądów nie jest zastępowanie ustawodawcy (zob. postanowienie SN z 14 października 2021 r., V CSKP 69/21, OSNC 2022, nr 11, poz. 110). Sąd Najwyższy uznał również, że przyjęcie istnienia w stanie prawnym obowiązującym przed 3 sierpnia 2008 r. służebności „o treści odpowiadającej służebności przesyłu” oraz doliczenie czasu posiadania takiej służebności do czasu niezbędnego do zasiedzenia służebności przesyłu narusza zakaz działania prawa wstecz, wyrażony między innymi w art. 3 k.c. Naruszenie takie może mieć rażąco niekorzystne skutki dla właścicieli nieruchomości, gdyż często urządzenia przesyłowe zostały wybudowane na wiele lat przed przyjęciem zakwestionowanej wykładni i należałoby uznać, że minął już termin zasiedzenia, bez umożliwienia właścicielom podjęcia odpowiednich kroków prawnych.

>>Czytam więcej w: Orzecznictwo

SN wskazuje na Konstytucję oraz Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

Powyżej przytoczone wnioski oznaczają w ocenie SN, że wykładnia dominująca dotychczas w orzecznictwie Sądu Najwyższego i przyjęta przez Sąd występujący z zagadnieniem prawnym, nie może zostać zaakceptowana, i to nie tylko ze względu na zasady prawa rzeczowego. Budzi ona również poważne wątpliwości natury konstytucyjnej. W szczególności odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego interpretowane w powyższy sposób powinny zostać uznane za sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP), regułami ochrony własności i przesłankami dopuszczalności wywłaszczenia (art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji RP) oraz regułami ograniczania praw i wolności (art. 31 ust. 2 i 3 Konstytucji RP). Wątpliwości budzi również zgodność przyjętej interpretacji przepisów z art. 1 Protokołu dodatkowego nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

W tym miejscu należy również odnotować, że do Trybunału Konstytucyjnego skierowane zostały pytania prawne mające na celu wyjaśnienie zgodności z przedstawionymi wzorcami art. 292 k.c. stosowanego wraz z innymi przepisami, jeżeli rozumieć je zgodnie z interpretacją dominującą w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Pytania te nie zostały dotychczas rozpoznane (sygn. akt P 10/16), a negatywną ocenę wykładni dotychczas dokonanej przez Sąd Najwyższy - z punktu widzenia zasad konstytucyjnych - przedstawili w swoich stanowiskach Sejm oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.

Źródło:

Postanowienie SN z dnia 24 lutego 2023 r. (sygn. akt III CZP 108/22).

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze