Świadczenia pozapłacowe w umowie o pracę w praktyce

Redakcja
2023-09-24 14:24
Komentarze (0)

Współcześnie rola klasycznego deputatu maleje. Dodatki pozapłacowe do wynagrodzenia nie stanowią elementu niezbędnego, odpowiadającego potrzebie utrzymania pracownika wraz z rodziną. Są one przede wszystkim czynnikiem motywującym do pracy i dodatkową zapłatą dla należycie wykwalifikowanego pracownika. Jak ujmuje się w umowie o pracę pozapłacowe elementy wynagrodzenia? Podpowiadamy.

Umowa o pracę - zasady ogólne

Umowa o pracę stanowi kontrakt normowany przepisami prawa cywilnego w szerokim znaczeniu. Przy określaniu uprawnień i obowiązków stron stosunku pracy kreowanego przez zawarcie takiej umowy należy stosować przepisy prawa pracy. Część z tych przepisów ma charakter bezwzględnie wiążący, inne zaś stanowią przepisy semiimperatywne, co oznacza możliwość stosowania odstępstw na korzyść pracownika. Na czele powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy stoi Kodeks pracy. Omawiany akt normatywny jest podstawowym zbiorem przepisów prawnych, które należy stosować w relacjach pomiędzy pracownikiem i pracodawcą.

Do zawarcia umowy o pracę dochodzi na skutek złożenia zgodnych oświadczeń woli stron. Jak wskazano w art. 29 § 2 k.p., umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca ma obowiązek, przed dopuszczeniem pracownika do pracy, potwierdzić na piśmie tożsamość stron umowy, rodzaj umowy oraz jej warunki. Potwierdzenie, o którym mowa, nie jest oświadczeniem woli i nie tworzy nowego stanu prawnego. Jest ono natomiast oświadczeniem wiedzy pracodawcy, twierdzącego że warunki umowy są takie, jak w potwierdzeniu (zob. wyr. SN z 25.2.2009 r., II PK 176/08, niepubl.).

Forma pisemna określona normą art. 29 § 2 k.p. jest zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych (zob. wyr. SN z 25.2.2009 r., II PK 176/08, niepubl. Zob. także wyr. SN z 17.11.2016 r., II PK 225/15, http://www.sn.pl). Należy pamiętać, że do zawarcia umowy o pracę może dojść nawet w sposób dorozumiany, przez faktyczne dopuszczenie do pracy osoby, która podjęła, za wiedzą i zgodą pracodawcy, pracę na określonym stanowisku (zob. wyr. WSA w Łodzi z 19.10.2011 r., III SA/Łd 805/11, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Podstawowa treść umowy o pracę

Umowa o pracę powinna określać precyzyjnie jej strony, rodzaj, datę zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:

1) rodzaj pracy;
2) miejsce lub miejsca wykonywania pracy;
3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
4) wymiar czasu pracy;
5) termin rozpoczęcia pracy;
6) w przypadku umowy o pracę na okres próbny:

a) czas jej trwania lub dzień jej zakończenia oraz, gdy strony tak uzgodnią, postanowienie o przedłużeniu umowy o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli wystąpią takie nieobecności,
b) okres, na który strony mają zamiar zawrzeć umowę o pracę na czas określony w przypadku, o którym mowa w art. 25 § 22 k.p., a także postanowienie o wydłużeniu umowy w przypadku, o którym mowa w art. 25 § 23 k.p.;

7) w przypadku umowy o pracę na czas określony - czas jej trwania lub dzień jej zakończenia.

Szczegółowość określenia rodzaju pracy to kwestia, o której decydują strony. Określenie rodzaju pracy w sposób ogólny umożliwia pracodawcy – w ramach jego uprawnień kierowniczych – uszczegółowienie zakresu czynności pracownika podczas wykonywania umowy. Natomiast w razie poczynienia szczegółowych ustaleń co do rodzaju pracy, ustalenia te stają się z woli stron istotnymi jej elementami, których zmiana wymaga zgody pracownika, a w razie jej braku – wypowiedzenia zmieniającego (zob. wyr. SN z 2.10.2008 r., I PK 73/08, http://www.sn.pl).

Miejsce wykonywania pracy może być ujęte szczegółowo (np. jako konkretny zakład produkcyjny, oddział, wydział itp.) lub ogólnie (np. jako siedziba pracodawcy – miejscowość, w której mieści się siedziba pracodawcy). Nadto, jak wskazuje się w orzecznictwie sądowym, strony są władne wskazać w umowie stałe miejsce pracy, jak również obok stałego miejsca pracy wskazać także niestałe miejsce (bądź miejsca) wykonywania pracy (zob. wyr. SA w Poznaniu z 27.7.2016 r., III AUa 1296/15, http://orzeczenia.poznan.sa.gov.pl).

Sposób ustalenia miejsca pracy w umowie ma istotne znaczenie, bowiem od sposobu tego zależy, czy zmiany miejsca wykonywania pracy będzie konieczne porozumienie (wypowiedzenie) zmieniające, czy też zmiana ta będzie mogła zostać dokonana w ramach uprawnień kierowniczych pracodawcy (zob. wyr. SA w Poznaniu z 27.7.2016 r., III AUa 1296/15, http://orzeczenia.poznan.sa.gov.pl).

Dla niniejszych rozważań najważniejsze jest jednak wynagrodzenie za pracę. Wynagrodzenie za pracę jest istotnym elementem umowy o pracę i powinno być określone w sposób precyzyjny i niepozostawiający wątpliwości co do umówionych przez strony zasad jego zapłaty (zob. wyr. SR dla Warszawy-Pragi Południe w Warszawie z 17.3.2014 r., VI P 462/12, http://orzeczenia.ms.gov.pl oraz przywołane tam orzecznictwo). Zmiana warunków umowy o pracę w części dotyczącej wysokości wynagrodzenia może zostać dokonana nie tylko na skutek wypowiedzenia zmieniającego, o którym mowa w art. 42 k.p., ale także na mocy porozumienia stron. Z kolei porozumienie to może zostać zawarte także poprzez czynności konkludentne. W tej mierze należy podkreślić, że nie dochodzi do zawarcia takiego porozumienia wówczas, gdy pracodawca zaprzestał wykonywania obowiązku wypłacania części wynagrodzenia, a pracownik nie domagał się wypłaty. W samym tylko zaprzestaniu wypłacania wynagrodzenia nie można bowiem dopatrywać się oferty pracodawcy zawarcia porozumienia z pracownikiem w tym zakresie, a w biernym zachowaniu pracownika zgody na pozbawienie go części wynagrodzenia (podobnie wyr. SN z 25.2.2009 r., II PK 176/08, niepubl. Zob. także wyr. SN z 17.1.1997 r., I PKN 62/96, OSNAPiUS 1997, Nr 17, poz. 313).

Świadczenia pozapłacowe w umowie o pracę

Przepisy prawa pracy chronią pracownika przed przypadkami niewywiązywania się z obowiązku wypłacania wynagrodzenia, w szczególności wynagrodzenia minimalnego, a w dalszej kolejności wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę. Dotyczy to przede wszystkim wynagrodzenia ujętego w formie pieniężnej. Wynagrodzenie pracownika może być jednak ustalone także w formie niepieniężnej. Dotyczy to sytuacji, gdy pracownik ma zapewnione wynagrodzenie w formie pieniężnej co najmniej do poziomu minimalnego, a wynagrodzenie mające formę niepieniężną stanowi funkcję dodatku określonego w umowie, ewentualnie w akcie zakładowego prawa pracy. Klasycznym dodatkiem niepieniężnym jest deputat (np. znany w polskim obrocie deputat węglowy w kopalniach). Obecnie jednak dodatki do wynagrodzenia mają nieco inne zadanie i stosuje się je nie tylko w przemyśle wydobywczym, lecz w wielu innych branżach. W literaturze wskazuje się w tej mierze, że deputat w tradycyjnej postaci występuje coraz rzadziej, ustępując tzw. bonusom, które polegają np. na możliwości korzystania poza pracą z przedmiotów udostępnionych pracownikowi przez pracodawcę, takich jak np. samochód służbowy (zob. R. Terlecki, N. Szok, Prawo pracy w praktyce, Warszawa 2023, s. 216 oraz podaną tam literaturę). Należy zauważyć, że bonusy mogą przybrać różną postać, ich katalog jest otwarty. Poniżej znajduje się fragment projektu umowy o pracę, w której zawarto postanowienia uprawniające pracownika do szeregu świadczeń pozapłacowych.

(…)

§ 3
Warunki pracy i płacy

1. Pracownik będzie świadczył pracę na stanowisku …………………………………… . Obowiązkiem Pracownika będzie wykonywanie następujących czynności:
1) ……………………………………. ,
2) ……………………………………. ,
…) ……………………………………. .
2. Praca, o której mowa w ustępie poprzedzającym (dalej jako „praca”), będzie wykonywana w siedzibie Pracodawcy.
3. W zamian za świadczenie pracy Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze, płatne z dołu, w formie przelewu na rachunek w …………………………, nr …………………………………………………, w odstępach miesięcznych, do 10. dnia każdego miesiąca, w walucie polskiej, w wysokości ……………………. zł (słownie: …………………………………………………). Pracownikowi przysługuje prawo do premii oraz nagród na warunkach określonych w Regulaminie wynagradzania stanowiącym załącznik nr 2 do niniejszej umowy.
4. Niezależnie od świadczeń, o których mowa w ust. 3, w okresie obowiązywania niniejszej umowy Pracownikowi przysługują następujące świadczenia pozapłacowe:
1) prywatne ubezpieczenie „…”, uprawniające do korzystania z usług medycznych na zasadach określonych w załączniku nr 3 do niniejszej umowy, o wartości ……… miesięcznie,
2) karnet sportowy „…”, umożliwiający dostęp do ………………., na zasadach określonych w załączniku nr 4 do niniejszej umowy, o wartości ……… miesięcznie,
3) karnet na codzienne posiłki „…” do wykorzystania na zasadach określonych w załączniku nr 5 do niniejszej umowy, o wartości ……… miesięcznie,
…) …………………….. .
5. Pracownik będzie świadczył pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.
6. Rozpoczęcie wykonywania pracy przez Pracownika nastąpi w dniu ……………………… .
(…)

Fragment projektu umowy o pracę pochodzi z Programu Scripta https://programscripta.pl .

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze