TK: Zawieszenie biegu terminów przedawnienia w prawie karnym i prawie karnym skarbowym niekonstytucyjne

Redakcja
2024-01-03 08:00
Komentarze (0)

Trybunał Konstytucyjny ocenił konstytucyjność wstrzymania biegu przedawnienia karalności czynu i przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe.

Pytanie prawne Sądu Rejonowego

Trybunał Konstytucyjny, na skutek przedstawionego przez Sąd Rejonowy w Jarosławiu pytania prawnego, dokonał kontroli zgodności art. 15zzr(1) ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Wydany przez Trybunał wyrok jest o tyle istotny, iż dotyczy kwestii dopuszczalnych granic ingerencji prawodawcy w bieg terminów przedawnienia w prawie karnym i prawie karnym skarbowym.

Sąd pytający przedmiotem kontroli uczynił art. 15zzr(1) ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, który miał następujące brzmienie:

„W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe”.

Przepis ten został dodany z dniem 27 czerwca 2021 r. przez art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Natomiast na mocy art. 28 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1860) został uchylony z dniem 1 października 2023 r.

Stan faktyczny sprawy

Pytanie prawne skierowane do TK stanowiło pokłosie sprawy rozpoznawanej przez Sąd Rejonowy w Jarosławiu, II Wydział Karny, do którego wpłynął akt oskarżenia zarzucający popełnienie występku karnoskarbowego. Sąd pytający wskazywał, że w sprawie zastosowanie mają przepisy dotyczące przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności. W ocenie sądu pytającego wykorzystanie kodeksowego reżimu przedawnienia prowadziłoby do stwierdzenia, że zarzucone oskarżonemu przestępstwo skarbowe uległo przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2021 r., a w konsekwencji prowadzone przeciwko niemu postępowanie podlega umorzeniu. Wskazana decyzja procesowa w zakresie przedawniania nie może jednak zapaść z uwagi na treść kwestionowanego niniejszym pytaniem prawnym przepisu prawnego ustawy covidowej.

Zdaniem SR w przypadku kwestionowanej regulacji ustawodawca nie wskazał terminu do którego obowiązywać będzie omawiane zawieszenie biegu terminów przedawnienia karalności przestępstw i przedawnienia wykonania kary, jak również nie określił maksymalnego limitu czasowego do którego może ono trwać. Kwestionowany przepis ustawy tworzy w istocie instytucję „zawieszenia przedawnienia na czas nieokreślony”, godząc przez to w obywatelskie poczucie przewidywalności i pewności prawa. Jest więc w ocenie sądu pytającego niezgodny z art. 2 Konstytucji RP. W ocenie sądu pytającego zachodziła zatem potrzeba zbadania zakwestionowanego przepisu z normą ustawy zasadniczej wyrażoną nie tylko w art. 2 Konstytucji RP, lecz również w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP z uwagi na wątpliwość adekwatności ograniczenia instytucji przedawnienia nałożonego art. 15zzr 1 ust. 1 ustawy covidowej do rzeczywistego zagrożenia funkcjonowania działania instytucji państwowych wynikającego z pandemii. Ponadto kwestionowany przepis wzbudził zastrzeżenia sądu pytającego w zakresie jego zgodności z art. 45 ust. 1 Konstytucji, ograniczając prawo jednostki do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej zgodnie z wymogami sprawiedliwości, co dodatkowo narusza pozostającą pod ochroną art. 2 Konstytucji RP zasadę sprawiedliwości proceduralnej.

Sąd pytający podkreśla również, że ewentualne ustanie stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego nastąpić ma w drodze rozporządzenia Rady Ministrów — stosownie do upoważnienia wynikającego z art. 46a ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zaznaczając tym samym, że modyfikowanie okresów przedawnienia przewidzianych w ustawie za pomocą aktu wykonawczego, jakim jest rozporządzenie, godzi w zasady prawidłowej legislacji (art.92 ust 1 Konstytucji).

TK: Artykuł 15zzr(1) ust. 1 ustawy covidowej niezgodny z Konstytucją

12 grudnia 2023 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego w Jarosławiu, dotyczące konstytucyjności „przepisu covidowego” zawieszającego bieg terminów przedawnienia w prawie karnym i prawie karnym skarbowym. Trybunał orzekł, że art. 15zzr(1) ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie. Orzeczenie zapadło większością głosów.

Wyrok Trybunału usuwa zatem z systemu prawnego skutek, jaki wywierał art. 15zzr(1) ust. 1 ustawy. Oznacza to, że norma prawna zawarta w tym przepisie – jako niezgodna z Konstytucją – nie oddziaływała, co w sprawach zakończonych, w których zastosowano badany przepis, otwiera zainteresowanym podmiotom drogę do wznowienia postępowania na zasadzie art. 190 ust. 4 Konstytucji, a w sprawach będących w toku (w tym przed sądem pytającym) – powoduje jego pominięcie przy orzekaniu i stosowanie przepisów ogólnych w zakresie biegu przedawnienia.

Źródło:

Wyrok TK z dnia 12 grudnia 2023 r., P 12/22, https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art/12536-wstrzymanie-biegu-przedawnienia-karalnosci-czynu-i-przedawnienia-wykonania-kary-w-sprawach-o-przestepstwa-i-przestepstwa-skarbowe

___________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze