Umowa komisu w praktyce

Redakcja
2023-09-09 10:00
Komentarze (0)

Umowa komisu jest kontraktem o charakterze powierniczym. Jest to umowa odpłatna, konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, jak też kwalifikowana podmiotowo. Na co należy zwrócić szczególną uwagę w umowie komisu? Podpowiadamy.

Umowa komisu

Stronami umowy komisu są komisant oraz komitent. Komisant zobowiązuje się, na zlecenie komitenta, sprzedać albo kupić rzecz ruchomą w zakresie swego przedsiębiorstwa. Komisant działa w imieniu własnym, lecz na rachunek komitenta. Jest więc zastępcą pośrednim Komitenta. Istota umowy komisu sprowadza się do:
1) nabycia rzeczy ruchomej przez komisanta na rachunek komitenta (tzw. komis zakupu), lub
2) zbycia rzeczy ruchomej przez komisanta na rachunek komitenta (tzw. komis sprzedaży).

Dostrzec trzeba, że umowa komisu jest umową kwalifikowaną podmiotowo. Ustawodawca używa sformułowania „komisant zobowiązuje się, na zlecenie komitenta, sprzedać albo kupić rzecz ruchomą w zakresie swego przedsiębiorstwa”. Co najmniej komisant powinien być profesjonalistą w tak ukształtowanym stosunku prawnym.

Jeżeli przedmiotem umowy komisu jest zobowiązanie do nabycia rzeczy ruchomej, strony powinny umówić się o cenę jej nabycia. Cena może być wskazana poprzez kwotę maksymalną. Jeżeli komisant nabył rzecz za cenę wyższą od ceny oznaczonej przez komitenta, komitent może nie uznać czynności prawnej za dokonaną na jego rachunek. Powinien uczynić to niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wykonaniu zlecenia przez komisanta. Brak stosownego oświadczenia komitenta jest równoznaczny z wyrażeniem zgody na wyższą cenę, co wynika z art. 768 § 2 k.c. Warto wiedzieć, że komitent nie może odmówić zgody na wyższą cenę, jeżeli zlecenie nie mogło być wykonane po cenie oznaczonej, a zawarcie umowy uchroniło go od szkody (zob. art. 768 § 3 k.c.).

Jeżeli natomiast przedmiotem umowy komisu jest zobowiązanie do sprzedaży rzeczy na rachunek komitenta, to zawarcie przez komisanta umowy sprzedaży na warunkach korzystniejszych od oznaczonych przez komitenta powoduje ten skutek, że uzyskana korzyść należy się komitentowi (zob. art. 767 k.c.). Jeżeli natomiast komisant sprzedał rzecz po cenie niższej niż oznaczona przez komitenta, obowiązany jest zapłacić różnicę (zob. art. 768 § 1 k.c.). Warto pamiętać, że komitent nie może żądać zapłacenia różnicy, jeżeli zlecenie nie mogło być wykonane po cenie oznaczonej, a zawarcie umowy uchroniło go od szkody, co wynika z art. 768 § 3 k.c. Komisant może sprzedać rzecz ruchomą po cenie niższej niż oznaczona przez komitenta bez konieczności zwrotu różnicy także wtedy, gdy rzecz jest narażona na zepsucie i nie jest możliwe czekanie na zarządzenie komitenta w sprawie jej sprzedaży. W takim przypadku komisant powinien zachować należytą staranność oraz niezwłocznie zawiadomić komitenta o dokonanej sprzedaży (zob. art. 769 § 1 k.c.).

Reklama: ebooki dostępne w Sklepie PlanetaPrawo.pl

Poniżej znajduje się przykładowy projekt postanowienia określającego przedmiot umowy komisu.

§ 1
Przedmiot umowy

Na mocy niniejszej umowy Komisant zobowiązuje się za wynagrodzeniem oraz w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do sprzedaży w imieniu własnym, na rachunek Komitenta oraz w ciągu ………………. miesięcy od dnia zawarcia niniejszej umowy, pojazdu mechanicznego (zwanego w niniejszej umowie „pojazdem”):
marka:…………………………………………………………………………………………...
model:……………………………………………………………………………………………
nr rejestracyjny:……………………………..…………………………………………………..
nr nadwozia (VIN):………………………………………………………………………………
rok produkcji:……………………………………………………………………………………
kolor:…………………………………………………………………………………….………
przebieg:………………………………………………………………………………………
Karta Pojazdu:…………………………………………………………………………………..
(…)

Odpowiedzialność za wady rzeczy ruchomej

Zastępstwo pośrednie powoduje powstanie odpowiedzialności za wady przedmiotu sprzedaży. Komisant nie ponosi jednak odpowiedzialności za ukryte wady fizyczne, jak również za wady prawne rzeczy ruchomej, o ile podał to do wiadomości kupującego przed zawarciem z nim umowy. Komisant może wyłączyć swoją odpowiedzialność wyłącznie co do wad ukrytych. Możliwość wyłączenia odpowiedzialności nie dotyczy wad, o których komisant wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć (zob. art. 770 § 1 k.c.).

Przykład
Komisant nie poinformował kupującego o znanej mu wadzie sprzedawanego pojazdu w postaci nieszczelności skrzyni biegów. W trakcie używania auta doszło do zatarcia tego podzespołu na skutek braku oleju.

W odniesieniu do sprzedaży pojazdów na podstawie umowy komisu na gruncie art. 770 § 1 k.c. przyjmuje się, że komisantów prowadzących handel używanymi samochodami obowiązuje podwyższony stopień ostrożności w zakresie badania ich pochodzenia. Podmiot prowadzący komisową sprzedaż pojazdów musi mieć na uwadze ryzyko wystąpienia zjawiska polegającego na próbie wprowadzenia przez komitenta do obrotu pojazdu kradzionego. Stąd identyfikacji pojazdu powinien dokonać specjalista niezależny od komitenta. Komisant nie może poprzestać na zapewnieniach komitenta w tej mierze. Zwolnienie komisanta z odpowiedzialności za wady prawne pojazdu może nastąpić tylko wtedy, gdy należycie sprawdził on pochodzenie pojazdu (por. np. wyr. SN z 3.12.2008 r., V CSK 293/08, http://www.sn.pl. W tej mierze zob. także N. Szok, Umowy cywilne. Wzory z komentarzem, Szczecin 2023, s. 119-120).

Reklama: ebooki dostępne w Sklepie PlanetaPrawo.pl

Uwaga
Wyłączenie odpowiedzialności komisanta za wady rzeczy sprzedanej jest niedopuszczalne, jeżeli kupującym jest konsument (zob. art. 770 § 2 k.c.).

Ustawodawca pomija kwestię odpowiedzialności komitenta wobec komisanta za szkody spowodowane powierzeniem rzeczy obciążonej wadami. W orzecznictwie sądowym proponuje się odpowiednie stosowanie art. 742 k.c. Na komitencie ciąży zatem obowiązek zwolnienia komisanta od zobowiązań pozostających w związku z należytym wykonaniem przez niego umowy komisu (zob. wyr. SO w Białymstoku z 8.10.2010 r., II Ca 602/10, http://bialystok.so.gov.pl).

Prowizja komisanta

Roszczenie komisanta o zapłatę prowizji powstaje w chwili otrzymania przez komitenta rzeczy albo ceny. Komisant ma prawo do prowizji także wówczas, gdy umowa nie została wykonana z przyczyn dotyczących komitenta (zob. art. 772 k.c.)

Poniżej znajduje się przykładowy projekt postanowienia odnoszącego się do prowizji w umowie komisu.

§ 4
Wydanie Komitentowi sumy pieniężnej oraz prowizja Komisanta

1. Za dokonanie sprzedaży pojazdu Komisantowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości ……………..% ceny sprzedaży brutto (prowizja).
2. Zapłata prowizji nastąpi w ciągu ………………. dni od dnia uznania rachunku bankowego Komitenta w …………………………….. nr ……………………………….................... sumą pieniężną uzyskaną tytułem ceny sprzedaży pojazdu.
(…)

Ustawowe prawo zastawu komisanta

Komisantowi przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach stanowiących przedmiot komisu na zabezpieczenie roszczenia o prowizję, roszczenia o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych komitentowi oraz wszelkich innych należności wynikłych ze zlecenia komisowego. Prawo zastawu przysługuje przez czas, w którym rzeczy znajdują się u komisanta lub u osoby, która nimi dzierży w jego imieniu, jak też przez czas, w którym komisant może rozporządzać nimi za pomocą dokumentów (zob. art. 773 § 1 k.c.). Należności te mogą zostać zaspokojone z wierzytelności nabytych przez komisanta na rachunek komitenta, z pierwszeństwem przed wierzycielami komitenta (zob. art. 773 § 2 k.c.).

Fragmenty projektu umowy komisu pochodzą z Programu Scripta https://programscripta.pl .

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Odwiedź nasz Sklep, polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze